بهترین جاهای دیدنی شیراز

به گزارش تیترشهر؛ بی‌دلیل نیست که شاعر پر آوازه‌ی ایرانی، شعر زیبای «خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش، خداوندا نگه‌دار از زوالش» را درباره‌ی شیراز سروده است. شیراز شهر شعر و فرهنگ و تاریخ به‌شمار می‌رود و جذابیت‌های تاریخی و طبیعی فراوان، این شهر را به یکی از مقاصد مورد علاقه‌ی گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. وجود باغ‌های ایرانی و مکان‌های تاریخی با معماری اصیل و هوای فوق‌العاده با رایحه‌ی بهار نارنج، همگی دست به دست هم داده‌اند تا قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های شیراز و تماشای هنر اصیل ایرانی را به یکی از بهترین تجربه‌های سفر هر گردشگری تبدیل کنند. در این مقاله قصد داریم تعدادی از جاهای دیدنی شیراز را به شما معرفی کنیم.

بازار وکیل

بازار وکیل یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که به فرمان کریم خان زند ساخته شد و اکنون در مرکز شهر شیراز قرار دارد. به نظر می‌رسد هنگامی که کریم خان زند برای سرکشی به شهر لار رفته بود، با دیدن بازار قیصریه شهر لار تصمیم می‌گیرد بازاری شبیه به آن در شیراز بنا کند تا محلی برای تجمع کسب و کار و امور اقتصادی مردم شیراز باشد. تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات همگی در حجره‌‌های این بازار انجام می‌گرفت و درواقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بود و تمام امور بازرگانی در آنجا جریان داشت. به‌دلیل وجود چایخانه‌ها، کاروانسراها، حمام‌های سنتی و غیره در این بازار، مطمئناً دیدن همه‌ی بخش‌های بازار وکیل بیش از یک روز طول می‌کشد. طاق‌های ضربی سقف آن به‌خوبی معماری عهد زندیه را نشان می‌دهد و قدم‌زدن در این مجموعه را بسیار دل‌انگیزتر می‌کند.

مانند تمام بازارهای سنتی، بخش‌های مختلف بازار وکیل هم در قدیم به نسبت مشاغلی که در هر بخش بازار تجمع کرده بودند به نام‌های خاصی مثل بازار بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوزها و اسامی از این دست شناخته می‌شدند. در حال حاضر هم با وجود جریان داشتن امور اقتصادی و داد و ستد در بازار وکیل روح اصلی بازار حفظ شده؛ اما قسمت‌های مختلف بازار با نام‌هایی مثل بازار وکیل جنوبی و بازار روح‌الله روی تابلوهای راهنما نشان داده شده است.

بازار وکیل شیراز هم اکنون محل فروش کالاهای مختلف ایرانی و وارداتی است. برجسته‌ترین کالاهایی که در آن به فروش می‌رسد انواع فرش‌های دست باف و ماشینی ایرانی، پارچه و زیور‌آلات سنتی هستند. در واقع بیشتر بخش‌های اصلی بازار امروزه در اختیار فرش‌فروشان و پارچه‌فروشان قرار دارد. بازار وکیل در قسمت مرکزی شهر شیراز و در ضلع شرقی میدان شهرداری واقع شده و از آنجا که در کنار حمام و مسجد وکیل قرار گرفته، مجموعه‌ی مناسبی برای بازدید گردشگران فراهم شده است.

باغ ارم

شیراز شهر گل و باغ‌های ایرانی است؛ این شهر زیبا باغ‌های بسیاری را در دل خود جای داده است. باغ ارم یا باغ گیاه‌شناسی که سرونازش و باغ گل‌های رز آن شهرت جهانی دارند، با خیابان‌هایی به سبک معماری ساسانیان و عمارتی مجلل در مرکزش، در حال حاضر یکی از زیباترین باغ‌های ایران به‌شمار می‌رود. این باغ در شمال غربی شیراز در خیابان ارم و در نزدیکی مجموعه‌ی دانشگاه شیراز قرار دارد و به‌دلیل داشتن تنوع گیاهایی بسیار زیاد، به عنوان باغ گیاه‌شناسی شیراز شناخته می‌شود. تاریخ دقیق ساخت این باغ مشخص نیست،‌ هرچند براساس تعدادی سفرنامه می‌توان قدمت آن را به قرن‌های دهم و یازدهم هجری نسبت داد.

عمارت سه طبقه‌ی موجود در باغ به تقلید از سبک معماری دوران زندیه ساخته شده و از نظر معماری و تزئینات به کار رفته یکی از شاهکارهای معماری دوران قاجار است. روی طاق‌های این بنا تصاویری از نبردهای شاهنامه و همچنین نبردهای شاهان قاجار دیده می‌شود؛ هرچند امکان بازدید از داخل این عمارت وجود ندارد.

این باغ زیبا و دلنشین که در حال حاضر در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد، بیش از ۳ هکتار مساحت دارد و اغلب با درختان نارنج و سرو پوشیده شده است؛ اما گونه‌های مختلف گیاهی دیگری هم در آن به‌چشم می‌خورد و به خاطر تنوع گونه‌های گیاهی در هر چهار فصل سال زیبایی خاص خود را دارد.

آرامگاه شاه‌چراغ (ع)

آرامگاه شاه چراغ، حضرت میر سید احمد بن موسی (ع)، برادر امام رضا (ع) در مرکز شیراز قرار دارد و از پربازدیدترین اماکن مذهبی و یکی از قطب‌های گردشگری زیارتی کشور است. حضرت شاهچراغ در آغاز قرن سوم هجری به شیراز هجرت کرد و در آنجا وفات یافت. احمد‌بن‌موسی (ع) در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر کرد؛ ولی در راه توسط افراد مأمون، خلیفه‌ی عباسی در شهر شیراز به شهادت رسید. حدود ۲۰۰ سال بعد از به خاک سپرده شدن وی در خاک شاه‌چراغ، ملکه تاشی خاتون ملکه ایران در قرن هفتم قمری بود و تنها فرمانروای زن استان فارس، این مکان را به زیارتگاه تبدیل کرد. زیبایی‌شناسی ملکه تاشی خاتون به‌ قدری قوی بوده که پس از گذشت سالیان دراز، این بنا به‌عنوان یکی از زیباترین اماکن مقدس پس از اسلام ایران شناخته می‌شود.

گنبد و بارگاه شاه چراغ شیراز دارای کاشی کاری‌های زیبایی است. در سالهای ۴۰-۱۳۳۹ خورشیدی و در پی مرمت و نوسازی ساختمان گنبد، طراحی کاشی‌کاری آن توسط استادعیسی بهادری صورت گرفت و به اجرا درآمد. آینه‌کاری‌های زیبای داخل مسجد و مقبره، این مکان را به قصری باشکوه تبدیل کرده که هر انسانی را مات و مبهوت می‌کند. سنگ‌های مرمر استفاده‌ شده در فضای داخلی و چوب‌های حک‌شده و لوسترهای زیبا بخش دیگری از زیبایی‌های این مسجد است.

گنبد بارگاه آستان مقدس حضرت احمد بن موسی (ع) معماری منحصر به فردی دارد که به آن گنبد غنچه‌ای می‌گویند. در این نوع معماری، سازه گنبد از سه بخش شکم، گلوگاه و ساق تشکیل شده است.کاشی‌کاری با نقوش اسلیمی، مقرنس کاری و آیات قرآنی با خطوط ثلث بر روی کاشی از جلوه‌های بصری این نوع معماری است.

مسجد نصیرالملک

ازجمله جاهای دیدنی شیراز که هر گردشگری باید از آن بازدید کند، مسجد نصیرالملک است که بازی نور و رنگ در فضای این مسجد هر کسی را به حیرت می‌آورد. این مسجد در محله‌ی گودعربان و خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است و از بناهای دوران قاجار محسوب می‌شود که در سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ توسط حسنعلی نصیرالمک ساخته شد. 

مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی‌کاری از ارزنده‌ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان‌سازی به‌ویژه مقرنس بی‌مانند است. در این مسجد از شیشه‌های رنگی استفاده شده است و به‌همین علت آن را مسجد صورتی ایران نیز می‌گویند. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزیینات فراوانی از گل سرخ گل زنبق شیراز است. فضای داخلی رنگارنگ این مسجد از پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی، کاشی‌کاری‌های نقاشی‌شده، طاق‌های زیبای سقف و فرش‌های زیبای ایرانی، شگفتی هر بیننده‌ای را به‌همراه خواهد داشت و می‌تواند عکس‌های خارق‌العاده و به‌یادماندنی از گوشه گوشه‌ی این مسجد بگیرد.

حافظیه

حافظیه یا آرامگاه حافظ نام مجموعه‌ای آرامگاهی در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است که از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز محسوب می‌شود، ‌به‌طوری‌که حتی در بعضی از سال‌ها بیشترین آمار بازدیدکنندگان را به خود اختصاص داده است. حافظ بدون شک محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر در ادبیات ایران به‌حساب می‌آید و مقبره‌ی او در باغی زیبا در شمال‌شرق شیراز قرار دارد.

طراح حافظیه، معمار فرانسوی به نام آندره گدار است، گدار از شرق‌شناسان بزرگ است که علاقه خاصی به فرهنگ و هنر ایران داشت. گدار ۳۲ سال در ایران اقامت داشت و خدمت زیادی به فرهنگ و هنر این مملکت کرد. مساحت حافظیه ۲ هکتار است و شامل ۲ صحن شمالی و جنوبی می‌شود که این صحن‌ها توسط تالاری از یکدیگر جدا شده‌اند. این مجموعه ۴ در ورودی-خروجی دارد که در اصلی در سمت جنوب آن، دو در در سمت غرب و یک در در سمت شمال‌شرق مجموعه قرار دارد.

تالار حافظیه که از آثار دوره‌ی زندیان است، ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض دارد و از ۲۰ ستون سنگی، هر کدام به ارتفاع ۵ متر تشکیل شده ‌است. در ایده‌های طراحی این باغ آرامگاه بخش جنوبی حافظیه نمادی از دنیای مادی ما انسان‌ها است. هر چه به آرامگاه نزدیک‌تر می‌شویم از بندهای نفسانی و هوا و هوس آزاد می‌شویم و با بالا رفتن از ایوان به معراج الهی می‌رسیم. نمای بیرونی گنبد نمادی از آسمان است که به کلاه درویشان شباهت دارد. رنگ‌های استفاده‌شده در داخل گنبد عبارت است از آبی فیروزه‌ای، سرخ ارغوانی، سیاه‌وسفید و قهوه‌ای سوخته. آرامگاه خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، در سال ۱۳۵۴ توسط وزارت فرهنگ و هنر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

سعدیه

آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل دفن سعدی، شاعر برجسته‌ی پارسی‌گوی است. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوه در شمال شرق شیراز قرار دارد و طراحی آن را محسن فروغی برعهده داشته ‌است. در اطراف مقبره، قبور زیادی از شعرا و عرفا نظیر شوریده‌ی شیرازی وجود دارد که بنا به وصیت خود در آنجا مدفون شده‌اند. این آرامگاه در سال ۱۳۵۳ به ثبت آثار ملی رسید.

شرف‌الدین مصلح شیرازی معروف به سعدی شیرازی، شاعر و نویسنده‌ی توانمند ایرانی قرن هفتم هجری قمری بوده است. سعدیه در ابتدا خانقاه سعدی بود که او اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همانجا دفن شده است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوانی وزیر معروف اباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. بنایی که در زمان کریم‌خان ساخته شده بود، تا سال ۱۳۲۷ هجری شمسی استوار بود. در سال ۱۳۲۷ پس از کسب موافقت اولیه احیای این بنا شروع شد. در اسفند سال ۱۳۳۰ ساخت بنای آرامگاه سعدی که طراحان آن ایرانی و معماران و کارگران آن نیز شیرازی بودند، با اقتباس از کاخ چهل‌ستون و تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در باغی به مساحت ۷۷۰۰ مترمربع به پایان ‌رسید.

یک حوض ماهی در زیر آرامگاه قرار دارد که به شکل هشت‌ضلعی طراحی شده است، زیربنای حوض حدود ۳۰٫۲۵ مترمربع است و با ۲۸ پله به صحن آرامگاه وصل می‌شود. شستشو در این آب، مخصوصاً در شب چهارشنبه‌سوری، از اعتقادات مردم شیراز بوده است. کاشی‌کاری‌های داخل حوض ماهی که به سبک عمده سلجوقی است، در سال ۱۳۷۲ توسط استاد کاشی‌کار «تیرانداز» طراحی‌شد. گردشگران بعد از زیارت آرامگاه و گشت‌و‌گذار در باغ درختان سرو و گل رز می‌توانند از چایخانه‌ی مجموعه که در زیرزمین قرار دارد، استفاده کنند.

تخت جمشید

تخت جمشید یا پرسپولیس، پایتخت بسیار باشکوه امپراطوری هخامنشی در بیش از ۲۵۰۰ سال قبل بوده است. مجموعه‌ تخت جمشید متشکل از کاخ‌های پادشاهان دوران هخامنشی است؛ ساخت آن ۵۱۲ سال قبل از میلاد و به دستور داریوش اول از پادشاهان بزرگ سلسله‌ی هخامنشی، آغاز شد و پس از او خشایار شاه (پسر داریوش اول) و اردشیر اول (نوه‌ی داریوش اول) ساخت آن را ادامه دادند.

با توجه به اسناد موجود در نوشته‌ها و کتیبه‌های برجای مانده از دوران ایران کهن، مراحل احداث مجموعه‌ی عظیم تخت جمشید، ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال به طول انجامید. این بنای حیرت‌انگیز پارسی، در دامنه‌ی کوه رحمت (کوه مهر)، در نزدیکی شهر شیراز قرار گرفته است و در سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی و در سال ۱۹۷۹ میلادی به ثبت میراث جهانی یونسکو رسیده است.

در حقیقت تخت جمشید یک زیارتگاه مقدس ملی بوده است، مکانی مناسب برای جشن‌های نوروزی و برنامه‌هایی برای برکت و نعمت، که به دلیل عظمت، شکوه، معماری، مواد استفاده شده در ساخت، نوشته‌ها و تصاویری که بر دیوارهای این بنای عظیم حک شده‌اند، همگی باعث برتری و اهمیت آن در بین تمامی آثار به جای‌مانده از دوران حکومت هخامنشیان محسوب می‌شوند.

این مجموعه نقطه‌ی اوج دستاوردهای سیاسی و معماری ایران باستان را به نمایش می‌گذارد که با حمله‌ی اسکندر کبیر بخش زیادی از آن نابود شد. تخت جمشید در ۷۰ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد و تورهای گردشگری مسافران را در قالب تورهای یک روزه به این مکان تاریخی می‌آورند. بازدید از این مجموعه چندین ساعت طول می‌کشد و از آنجا که آفتاب این منطقه به‌خصوص در حوالی ظهر سوزان می‌شود، مجبور می‌شوید آب آشامیدنی زیادی بنوشید.

نقش رستم

نقش رستم در فاصله‌ی ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. مجموعه‌ای بی‌نظیر که تاریخ کهن سه دوره ایران باستان را در حافظه خود به یادگار دارد. از نقش خدایان ایلامی‌ گرفته تا آرامگاه پادشاهان هخامنشی و نقوش برجسته پادشاهان ساسانی، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجسته‌ی ویران‌ شده‌ای از دوران ایلامیان؛ نقش رستم گنجینه‌ی سراسر ارزشمندی است که برای ساعت‌ها بازدیدکنندگان را به تأمل وا‌می‌دارد. قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دوره‌ی ایلامیان است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به تصویر کشیده بود، ولی بعدها در دوره‌ی ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و برج مانند موجود در این محوطه‌ است که به احتمال زیاد در دوره‌ی هخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده ‌است. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینه‌ی کوه رحمت کنده شده‌اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشاه، اردشیر یکم و داریوش دوم هستند که همه آن‌ها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند.

نقش رجب

در ۱۳ کیلومتری شهر مرودشت و سه کیلومتری شمال تخت جمشید، در کنار جاده اصفهان به شیراز به اثری تاریخی می‌رسیم که معمولاً مورد توجه گردشگران خارجی است. در دامنه‌ی کوه این محل، محوطه روباز غار مانندی به‌چشم می‌خورد که بر سه بدنه شمالی‌شرقی و جنوبی آن سه مجلس از مراسم تاجگذاری شاهان ساسانی حجاری شده است. نقش رجب را می‌توان یکی از مکان‌های حجاری باستانی در ایران نامید. حجاری‌های نقش رجب شامل ۴ نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر بابکان بوده و نقش برجسته پنجم مربوط به کردیر، موبد بزرگ و مقتدر اوایل دوره ساسانی است که در زمان ۵ پادشاه می‌زیسته است.

آثار نقش رجب شامل چهار نقش برجسته است: در نقش اول اردشیر بابكان مجسم شده است كه حلقه سلطنت را از اهورامزدا می‌گیرد. جلوی آن‌ها نقش بهرام نوه اردشیر و ایزد بهرام به‌ صورت هركول دیده می‌شود. پشت سر اهورامزدا نقش دو بانو در حال احترام حجاری شده كه احتمالاً ملكه اردشیر و ندیمه‌اش هستند. یكی از بزرگان پشت سر اردشیر با مگس پران همراه شاهزاده شاپور ولیعهد اردشیر به حال كُرنش ایستاده‌اند. تصویر دیگر كمی عقب‌تر از این نقش کنده‌ شده و نیم‌تنه‌ی  كرتیر موبد معروف و مقتدر اوایل دوره ساسانی و كنار او یک كتیبه مفصل پهلوی از او دیده می‌شود. کتیبه‌ای هم در این نقش وجود دارد كه قسمت‌هایی از آن محوشده اما آنچه خواندنی بوده این‌چنین است: «آیین زرتشت از بین رفته بود، من كه شاهنشاهم آن را از نو برقرار نمودم». دو نقش برجسته‌ی دیگر به شاپور اول فرزند اردشیر بابكان تعلق دارد. نقش سمت راست مظهر اهورامزدا را سوار بر اسب نشان می‌دهد كه حلقه شهریاری را به شاپور كه او هم سواره است، می‌بخشد. نقش سمت چپ، شاپور را سوار بر اسب همراه ۹ نفر از فرزندان و بزرگان كشور كه همه پیاده و پشت سر او هستند، نشان می‌دهد. علامت شاهزادگان و خاندان‌های بزرگ بر کلاه‌های چند نفرشان نمودار است. این مکان در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

پاسارگاد

مجموعه‌ی میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس قرار دارد. این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، پاسارگاد، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه‌ی مقدس و تنگه بلاغی است.

مجموعه‌ی پاسارگاد به‌عنوان پنجمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، در تاریخ تیرماه ۱۳۸۳ (با صد در صد آرا) به ثبت رسید. شهر باستانی پاسارگاد نخستین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی در قلب استان فارس، در دشت رودخانه پلوار قرار دارد. نام شهر «اردوگاه پارس» نشان‌دهنده‌ی موقعیت مکانی شهر است که توسط کوروش بزرگ (کوروش دوم) در سده‌ی ششم قبل از میلاد ساخته شد. محوطه اصلی (۱۶۰ هکتار) توسط یک منطقه طبیعی بزرگ احاطه و محافظت ‌شده است که اندازه آن حدود ۷,۱۲۷ هکتار است.

قدمت منطقه‌ی پاسارگاد براساس پژوهش‌های باستان‌شناسی به دوره میانی پارینه‌سنگی می‌رسد؛ اما شاخص‌ترین دوره فرهنگی دشت پاسارگاد، دوره هخامنشی است. براساس مدارک و شواهد موجود نام پاسارگاد برای نخستین بار در دوره هخامنشی مطرح می‌شود که از لحاظ مکانی به دشت اطلاق می‌شود و کوروش بزرگ به‌عنوان مرکز فرماندهی خود برگزید و در آن اقدام به ساخت بناها و کاخ‌هایی کرد.

برجسته‌ترین بخش مجموعه پاسارگاد، بنای آرامگاه کورش بزرگ است که قبل‌تر مشهور به «مشهد مادر سلیمان» بود. این آرامگاه نزدیک ۵۳۰ تا ۵۴۰ پیش از میلاد از سنگ آهکی به رنگ سفید ساخته شد و در میان باغ‌های سلطنتی قرار داشت.

ارگ کریم‌خان

ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد. این ارگ در دوره‌ی سلطنت سلسله زندیه ساخته شده‌ است و پس از آنکه کریم خان زند شیراز را به‌عنوان پایتخت خود و این مکان را برای مکان زندگی‌اش انتخاب کرد، به ارگ کریمخان معروف شد. در زمان سلطنت سلسله پهلوی از ارگ به‌‌عنوان زندان استفاده شد که آسیب‌هایی به آن وارد کرد. در سال ۱۳۵۰ این ارگ به اداره‌ی فرهنگ و هنر وقت واگذار شد و اکنون زیر نظر سازمان میراث فرهنگی استان فارس اداره می‌شود و از چند سال پیش کار مرمت این بنا آغاز شده‌ است تا به‌عنوان موزه‌ی بزرگ فارس مورد استفاده قرار گیرد.

ساخت ارگ بین سال‌های ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن به‌کار گرفت. او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به‌سرعت تمام کرد. این بنا در دوره‌ی زندیه به‌عنوان محل استقرار حکومت و در دوره‌ی قاجاریه به‌عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می‌شد.

بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان‌ها و اتاق‌های نقاشی شده، آبنماها و باغچه‌ها ظرافت خاصی دارد. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی می‌شود. برج و باروی چهارگانه به انضمام خندقی که سابقاً دور آن حفر شده بود نیز نقش دفاعی بنا را بر عهده داشتند. ضخامت دیوارها در پایه ۳ متر و در بالا ۱۲ متر است. برج‌های آن ۱۴ متر ارتفاع دارند و از آجر ساخته شده‌اند. یکی از برج‌های چهارگانه این ارگ مانند برج پیزا کج شده بود و به این خاطر یکی از جاذبه‌های گردشگری شیراز به حساب می‌آمد، هرچند این روند متوقف شد.