از آسیب های محله هرندی تا قطب گردشگری تاریخی؛ فرصت ها و تهدیدهای قلب طهران قدیم/ قلب طهران قدیم میزبان مهمانان نوروزی تهران

به گزارش تیتر شهر: بررسی های کارشناسی نشان می دهد منطقه 12 به عنوان هسته مرکزی شهر تهران، بیشتر از آنکه نیاز به توسعه های شهری از نظر کالبدی داشته باشدف نیز به تمرکززدایی بیش از اندازه ای که در سال های گذشته در این محدوده بدون توجه مدیران شهری ایجاد شده دارد. به زبان ساده تر این محدوده به جای توسعه کالبدی از منظر شهرسازی و معماری و شکافتن پوسته قدیمی خود نیاز به حفظ شکل تاریخی خود اما ارتقای کیفیت زندگی دارد.

کالبد تاریخی این منطقه یک امتیازی است که متاسفانه در نیم قرن اخیر مدیران شنهری و دولتی کمتر به حفظ این پوسته توجه کرده اند و به همین دلیل است که بعد از گذشت 5 دهه شاهد ناهمگونی بافت در محله های آن هستیم و این ناهمگونی باعث شده تا ساکنان به جای ماندن به فکر مهاجرت باشند تا جای خود را به بافت های تجاری، اداری و اقتصادی دهد.

نفوذ انبارها و کارگاه های تولیدی به داخل بافت های مسکونی و خالی شدن بسیاری از خانه های واجد ارزش و تبدیل آن به خانه های متروکه که مالکان بیشتر از انکه به فکر حفظ این بنا باشند به دنبال مجوز ساخت و ساز هستند؛ مشکلی است که در این محدوده از شهر تهران بیشتر از سایر مناطق 22گانه شهر تهران به چشم می خورد.

اما با وجود این مشکلاتی که به بخشی از آن اشاره شد، علی محمد سعادتی بر این باور است که باید این تهدیده را به یک فرصت استثنایی در منطقه 12 تبدیل کرد به همین دلیل ارتقای کیفیت زندگی در این محدوده باید به طور کامل در این محدوده اجرایی شود که برای این کار نیاز به 15 سال کار شبانه روزی از سوی مدیریت شهری دارد.

شهردار منطقه 12 وجود محله های تاریخی در منطقه را یک فرصت استثنایی برای این محدوده می داند که هنوز مورد غفلت برخی از سازمان ها و حتی شهروندان قرار گرفته است. وجود محله هایی مانند سی تیر، لاله زار، عودلاجان، ناصر خسرو و .... فرصت هایی است که هر چند اثرات بالقوه آن زیر انبوهی از زوائد بصری مدفون شده است، اما نیاز است تا این فرصت ها برای بالفعل شدن اطرح احیای دوباره این راسته های فرهنگی، هنری، گردشگری و تاریخی اجرا شود.

بعد از احیای بازارچه عودلاجان در دل بازار تهران که یک زمانی به یکی از قطب های آسیب های اجتماهی پایتخت تبدیل شده بود، این بار نوبت به خیابان لاله زار به عنوان مرکز تهران مدرن رسیده است تا با مرمت و پیرایش بناهای تاریخی و تغییر کاربری برخی از بناهای واجد ارزش تاریخی و فرهنگی به مجموعه های فرهنگی و هنری این راسته خیابان نیز به پاتوق تهرانی ها برای گشت و گذارهای شبانه و یا روزانه تبدی شود.

نکته قابل تاملی که در صحبت های سعادتی می توان یافت، این است که وی بر این باور است برای احیای حیات تاریخی و هویتی یک محله نیازی نیست شهرداری تهران با روش سلبی به این محدوده ورود کند، بلکه با احترام به کسب و کار و ساکنان این محدوده می توان به آنها یادی آوری کرد که این خیابان با وجود تمامی مشکلاتی که دارد، می تواند ارزش افزوده به مراتب بیشتر از آنچه اکنون دارد، داشته باشد.

نخستین گام شهرداری برای احیای خیابان لاله زار شناسایی بناهای واجد ارزش تاریخی این محدوده و باز پیرایی و مرمت آن است. آرام سازی ترافیکی و بهبود وضعیت جداره و کف این خیابان نیز گام دیگری است که برداشته می شود. در لاله زار شمالی به دلیل وجود مغازه های لوستر فروشی، امکان گشت و گذار به همراه خانواده را برای تهرانی ها فراهم می کند. گشت و گذاری که می تواند با هدف خرید انجام شود.

وجود کافه ها و مراکز رفاهی در این محدوده باعث می شود تا تهرانی ها در این خیابان با هدف خرید، گش تو گذاری نیز داشته باشند.

اما نیمه جنوبی این خیابان با توجه به وجود بناهای تاریخی ای همچون خانه اتحادیه، مرکز تئاتر نصر و بقایای گراند هتل از یک سو و از سوی دیگر اتصال این بخش از لالهزار به میدان تاریخی امام خمینی نیز جاذبه های زیادی را برای گشت وگذار شبانه تهرانی ها دارد.

البته منطقه 12 محله هایی مانند لاله زار درون خود زیاد دارد. محله ناصر خسرو، محله عولاجان، امامزاده یحیی، بازار تهران، سنگلج، سی تیر و... از جمله نقاط قوت این منطقه به عنوان هسته مرکزی شهر تهران است.

شهردار منطقه 12 اعتقاد دارد، فرصت های این محدوده باعث شده تا تمامی برنامه های گردشگری شهر تهران به ویژه در ایام نوروز در نهایت به یکی از محله های این منطقه ختم شود. به زبان ساده تر مهمانان تهران اگر بخواهند پایتخت را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری خود انتخاب کنند در نهایت برای یک بار هم که شده در منطقه 12 حضور خواهند داشت که البته در طول این ایام میزان حضور گردشگران و شهروندان تهرانی در این منطقه به مراتب بیشتر از یک بار می شود.

اما سوال این است که منطقه 12 به غیر از اینکه میزبانی گردشگران پایتخت را در تمام ایام عید نوروز برعهده دارند، با هدف ارتقای کیفیت زندگی چه برنامه های اجتماعی و فرهنگی ای برای ساکنان محله های این محدوده به ویژه در محله هایی که بار آسیب های اجتماعی آن بیشتر است، دارد؟

علی محمد سعادتی در این باره می گوید: شهرداری منطقه با هدف پاسخ به نیازهای فرهنگی و اجتماعی شهروندان ساکن منطقه 12 نیز برنامه های زیادی در ایام عید نوروز اجرا می کند که بخشی از این برنامه ها با محوریت کودکان در محله هرندی به عنوان محله ای در معرض شدید آسیب های اجتماعی اجرا می شود.

استدلال این شهردار جوان این است زمانی که هنرمندان و نخبگان با هدف اجرای برنامه های اجتماعی و فرهنگی وارد محله های در معرض آسیب اجتماعی این محدوده می شوند، هم امید به زندگی در میان ساکنان این محدوده بیشتر خواهد شد و هم باعث می شود تا آسیب های اجتماعی در این محله با اجرای این برنامه ها کمرنگ شود.

شاید بتوان گفت تجربه اجرای چنین برنامه هایی را در سال های گذشته شهرداری تهران در محله های دچار آسیب داشته است. این برنامه ها با هدف ارتقای کیفیت زندگی در این محله ها اجرا می شد و حداقل ساکنان این محله ها برای مدتی به کوتاهی دو هفته هم که شده، حس اینکه شهروند تهران هستند را داشتند و اثرات روانیو جامعه شناسی بالایی را در آنها ایجاد کرده بود.

به همین دلیل شهردار منطقه 12 که در سال های گذشته جزو طراحان پروژه ارتقای کیفیت زندگی در منطقه 12 است، اکنون تصمیم دارد تا با اجرای این برنامه ها گام های خود را با هدف بهبود کیفیت زندگی در منطقه تحت مدیریت خود با قدرت بیشتری بردارد.

وی حتی پا فراتر گذاشته و طبق یک ابتکار جالب از شهروندان و سازمان های مردم نهاد دعوت کرده است که برای از بین بردن آثار به جای مانده بر جداروها و کف محله هرندی با ابزاری که شهرداری منطقه می دهد، آنها می توانند با رنگ آمیزی زیبایی را به این محله باز گردانند.

به نظر می رسد که استقبال مردم از اجرای این طرح می تواند در کنار برنامه های اجتماعی و فرهنگی ای که در این محله برگزار می شود، در بازگشت امید به زندگی در میان ساکنان محله هرندی تاثیرگذار باشد.

ساماندهی میدان امام خمینی از و زائد بصری و تکمیل پروژه نیمه تمام بلدیه تهران یکی دیگر از موضوعاتی است که به نظر می رسد باید در این منطقه تاریخی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. هر چند به نظر می رسد که عملیات عمرانی این پروژه در طول سال های اخیر متوقف شده است، اما سعادتی تاکید دارد که به رغم انکه به دلیل مشکلات مالی روند عمرانی ساختمان بلدیه تهران کند شده است اما پیشرفت این طرح متوقف نشده است.

یکی دیگر از مشکلات منطقه 12 عدم تکمیل زیر گذر 15 خرداد است. با توجه به اینکه خط یک مترو در محدوده بازار ایستگاه دارد، اما به دلیل حجم بالای تقاضای سفر به این محدوده باعث شده تا تنها یک ورودی مترو در محله بازار نتواند پاسخگوی حجم بالای مسافر در این محدوده باشد. آنطور که علی محمد سعادتی عنوان می کند؛ در این منطقه روازانه بیش از ۷ هزار نفر تردد می کنند به همین دلیل تکمیل پروژه زیر گذر 15 خردادبا هدف آرام سازی ترافیکی این محدوده یک نیاز ضروری محسوب می شود. از سوی دیگر ورودی ایستگاه 15 خرداد در این محدوده فاقد پله برقی و آسانسور است و ایجاداین زیر گذر می تواند بسیاری از نیازهای شهروندان را پاسخ دهد و از ورود عابران پیاده به داخل خیابان و ایجاد ترافیک بیشتر را کمتر کند.

شهردار منطقه 12 پیش بینی می کند که در نیمه نخست سال آینده این پروژه به رغم تاخیری که در بهره برداری دارد، افتتاح خواهد شد.

عکس: آژانس عکس تهران