ادایِ دین موزه‌ی ملی ایران، به «بیابان لوت»

موزه‌ی ملی ایران، «دِین» خود را به کشور نسبت به ثبت جهانی «بیابان لوت» ادا کرد.

به گزارش تیترشهر : در نمایشگاه و همایش «فرهنگ‌های پیش‌ از تاریخ حاشیه بیابان لوت» که صبح روز سه‌شنبه (۱۴ دی) در موزه‌ی ملی ایران رونمائی شد، جبرییل نوکنده، مدیرکل موزه ملی ایران برگزاری این نمایشگاه را ادای دِین موزه ملی در قبال ثبت جهانی محوطه طبیعی- تاریخی «بیابان لوت» دانست.

او با بیان این‌که  تا امروز بحث میراث طبیعی بسیار کمتر از دیگر موارد مورد توجه قرار گرفته است، ادامه داد: حدود ۱۱۰ اثر از آثار موزه ملی ایران در حوزه آثار فرهنگی حاشیه بیابان لوت به مدت یک ماه در بخش پیش از تاریخ موزه‌ی ملی ایران نمایش داده می‌شود.

یونسکو، نخست به جاده ترانزیتی در بیابان لوت ایراد گرفت

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی دشت لوت را دارای گنجینه‌های نهفته‌ای دانست که باید از آن‌ها محافظت کنیم و افزود: ثبت جهانی لوت از این جهت اهمیت دارد که اکثر دستگاه‌های فرابخشی برای ثبت جهانی لوت همکاری و تلاش زیادی کردند، اتفاقی که اگر برای جنگل‌های طبیعی حرا رخ ‌می‌داد، در یونسکو رد نمی‌شدند، اما به دلیل همین بی‌توجهی‌ها رد قبل از برگزاری اجلاس رد شدند.

او با بیان این‌که ثبت جهانی بیابان لوت از سوی دیگر اهمیت دارد، ادامه داد: این محوطه‌ی طبیعی و بزرگ نخستین پرونده طبیعی است که در فهرست میراث طبیعی یونسکو با پهنه‌ای بزرگ ثبت شده است. پهنه‌ای که استان‌های مختلف و بزرگی مانند کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی با تاریخ و فرهنگ‌های مختلف را دربرمی‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه تا امروز سه پایگاه شهداد، نهبندان و سیستان و بلوچستان در محدوده دشت لوت ایجاد شده‌اند، افزود: تلاش می‌شود از آثار موجود در این منطقه مانند قلعه و بازار نیز حفاظت و مرمت شوند، آن‌ها سال‌ها به حال خود رها شده بودند. در واقع هدف این است که علاوه بر شناخت خوب آثار طبیعی به خوبی نیز بتوانیم از آن‌ها حفاظت کنیم.

طالبیان با بیان اینکه پرونده بیایان لوت در مرحله اول در یونسکو ریفر شد، گفت: وجود جاده ترانزیتی عاملی بود که یونسکو آن را خطری برای این دشت بزرگ می‌دانست و معتقد بود باید این جاده در حد رفت و آمد جامعه محلی باشد، اما پس از انجام بحث‌های فراوان، وجود این جاده را پذیرفتند.

مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی هم‌چنین اظهارکرد: بیابان لوت از دید تاریخی و باستانی شناخته شده است. ما پدیده‌های زیادی داریم که ای کاش بتوانیم آن‌ها را از بالا ببینیم. پدیده‌های تاریخی مانند کلوت‌های شهداد، گندم بریان و تپه‌های ماسه‌ای که هیچ‌گاه نمی‌توانیم آن‌ها را از روی زمین ببینیم و به زیبایی‌شان پی ببریم.

معتقدیم شهدادهای زیادی در کشور هستند که باید بررسی شوند

 حمیده چوبک، رییس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این مراسم با اشاره به سالروز درگذشت مرحوم محمود موسوی، یکی از باستان‌شناسان پیشکسوت که ۱۶ دی ماه سال گذشته درگذشت، اظهار کرد: معتقدم در شرایط امروز، باید فقط به موضوع باستان‌شناسی و فرهنگ بپردازیم و راه دیگری به جز این نداریم.

او همچنین دکتر صادق ملک شهمیرزادی را یکی از بنیانگذاران حوزه فرهنگ باستان‌شناسی دانست و افزود: باستان‌شناسی نیازمند مطالعات حوزه فرهنگی است که آن‌ها به خوبی نشان می‌دهد مناطق دورافتاده یا دارای تمدن امروزی در گذشته چه وضعیتی داشته‌اند.

او شهداد را یکی از مراکز مهم باستان‌شناسی دانست که یک گوهر از یک برهه مهم تاریخی است و می‌توان آن را مکان آغاز شهرنشینی دانست.

چوبک با بیان این‌که مطمئن هستم شهدادهای زیادی در کشور داریم که باید روی آن‌ها بررسی و مطالعه انجام شود، تأکید کرد: ما در پژوهشکده باستان‌شناسی معتقدیم باید این نوع بناها را شناسایی کرده و آن‌ها را به عنوان عوامل زیرساخت معرفی کنیم.

او همچنین با اشاره به اینکه در برنامه‌های پژوهشکده باستان‌شناسی مطالعات شهداد به طور کامل و جامع در دست انجام است، گفت: موظفیم این کار را به طور کامل پیگیری کنیم.

احمد مستوفی، بیابان لوت را به دنیا شناساند

میرعابدین کابلی یکی از باستان‌شناسانی که سال‌ها در محدوده بیابان لوت و به خصوص کویر شهداد بررسی و مطالعات باستان‌شناسی انجام داده است، نیز در این همایش به بیان کشفیات و یافته‌های باستان‌شناسی به دست آمده از این محوطه پرداخت و بیان کرد: برای نخستین بار در سال ۴۵ دکتر احمد مستوفی با هدف مطالعه این منطقه به لوت رفت. بیابان لوت تا آن زمان یکی از ناشناخته‌ترین مکان‌های دنیا بود اما معتقدیم امروز با فعالیت‌هایی که او انجام داده و پس از انتشار ۱۸ جلد کتاب این منطقه دست‌کم از حالت ناشناخته درآمده است.

این باستان‌شناسی پیشکسوت با اشاره به اینکه در فصل دوم کاوش‌های منطقه یکی از روستاییان سرپرست هیأت را به سمت قبرستانی برد که تا امروز از آن اطلاعات تاریخی زیادی به دست آمده است، گفت: شهداد در حاشیه غرب دشت لوت قرار گرفته است. امروز این محوطه تاریخی و طبیعی دارای جاده، تونل و یک جاده ترانزیتی است که برای جلب توریست اهمیت فوق‌العاده ای دارد.

این باستان‌شناس با بیان اینکه دکتر مستوفی پیش از انقلاب در سه گورستان با دوره‌های تاریخی هزاره‌های دوم و سوم میلادی کاوش انجام داده است، گفت: شهداد به دلیل وضعیت جغرافیایی و سیل‌های متعدد که در آن رخ داده رشد عمودی ندارد، رشد شهرهایش افقی است. در واقع با توجه به وسعت زیاد محوطه طبیعی و تاریخی شهداد فرهنگ‌ها و تمدن‌های زیادی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

مشاغل سنتی در حاشیه بیابان لوت کاملا از بین رفته‌اند

کابلی در بخش دیگریا از صحبت‌هایش با بیان این‌که از سال ۵۶ به مدت یک سال در این محوطه‌ی تاریخی و طبیعی کار بررسی و مطالعات باستان‌شناسی انجام داده است، بیان کرد: از سال ۵۷ با آغاز انقلاب اسلامی تا سال ۷۲ کار در این محوطه متوقف شد، پس از آن بار دیگر برای ادامه کار به منطقه رفتم. در آن زمان در روستاهای حاشیه کلوت‌های شهداد روستاهای زیادی با مشاغل سنتی وجود داشتند، اما در یکی، دو سال گذشته متأسفانه هیچ کدام از آن مشاغل سنتی دیگر وجود خارجی ندارند.

این باستان‌شناس با بیان اینکه کلوت‌های شهداد از میانه بیابان لوت شکل گرفته‌اند، گفت: کلوت‌ها به صورت دالان‌هایی از شمال غرب به سمت جنوب شرق مسیر دشت لوت را مشخص کردند. در میانه‌های مطالعات انجام شده در منطقه یک چشمه آب نیز کشف شد که نام آن را به دلیل کشف آن توسط دکتر مستوفی، «مستوفی آب» گذاشتیم.

وی با اشاره به وزش بادهای شدیدی که در این منطقه رخ می‌دهد گفت: این بادها باعث ویرانی‌های زیادی در شهداد شدند. همچنین سیل‌های متعدد لایه‌های زیادی از محوطه را از بین برده‌اند.

شهداد ۳۰۰ قبر بدون استخوان دارد

او با بیان این‌که قبرستان قرار گرفته در این محوطه‌ی تاریخی – طبیعی ۳۰۰ قبر داشت اما به دلایل مختلف مانند وجود املاح شیمیایی حتی یک  اسکلت و استخوان انسان در قبرستان به دست نیامد،گفت: این در حالی است که در این محوطه به فراوانی انواع و اقسام سفال‌های مختلف در منطقه وجود داشت. روی برخی از سفال‌ها و خمره‌ها علایم ایلامی وجود دارد هر چند نقش و نگارهای زیادی بر آن‌ها نقش نبسته است.

کابلی مهمترین اثربه دست آمده در شهداد را یک پرچم با ابعاد بزرگ از جنس فلز دانست و گفت: براساس برداشت‌های باستان‌شناسی روی این پرچم خدای بزرگ بر صندلی نشسته است و زیر پایش زمین زراعت خشک، درخت‌های نخل، بی‌رمق و دو شیر درنده در حالی که گاوی را میان خود می‌بینند حتی به او حمله نمی‌کنند که این‌ها همه بیانگر خشکسالی در منطقه است.

خوشحالم پای کسی به گلزار نمک در «شهداد» نمی‌رسد

وی با بیان اینکه در نقاط مختلف کشور یافته‌های طبیعی متعددی وجود دارد که متأسفانه به واسطه حضور انسان در حال نابودی هستند، گفت: خوشحالم از اینکه کسی نمی‌تواند وارد «گلزار نمک» در کلوت‌های شهداد شود چون یک قدم برداشتن در این گلزار باعث می‌شود تا زانو پایین بروند این یعنی می‌توانیم چنین محوطه طبیعی را حفظ کنیم.

به گزارش ایسنا، نمایشگاه و همایش «فرهنگ‌های پیش‌ازتاریخ حاشیه بیابان لوت» با هدف معرفی بیشتر این محوطه‌ی جهانی از امروز سه‌شنبه (۱۴ دی) به مدت سه ماه در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شد.