پاسکاری مسوولان بر سر محافظت از تالاب«بندون»ایزه خوزستان

تیتر شهر: تالاب «بندون» ایذه در 3 كیلومتری شمال شرق ایذه خوزستان  قرار دارد. این تالاب به‌تازگی بیش از هر زمانی موردتوجه فعالان محیط‌زیست قرارگرفته است.
یكی از گره‌هایی كه بر سر راه نگهداری از این تالاب ایجادشده، مالكیت بخشی از آن است كه به اداره راه و شهرسازی ایذه واگذار شده و كار حفاظت از آن را دشوارتر كرده است.
پیش از این، فرماندار پیشین ایذه با اشاره به وجود دو تالاب در این شهرستان گفته بود: ما در این شهرستان 2 تالاب داریم كه «میانگران» معروف‌ترین آنهاست و بندون كه به دلیل خشكسالی از بین رفته است.
«آقاجان علیخانی‌پور» با اشاره به اینكه برای جلوگیری از ضایع شدن حق مردم در قبال این تالاب نتیجه‌گیری‌هایی صورت گرفته، گفته بود باید نقشه‌هایی را كه از این فضا وجود دارد حفظ كنیم و از مسئولان هم درخواست دارم كه با جدیت از این داشته محافظت كنند.

واگذاری مالكیت تالاب بندون
پیش‌ از این انتقادات شدیدی درباره حفاری بی‌رویه چاه‌های آب در دشت ایذه شده بود كه می‌تواند منجر به فاجعه فرونشست زمین در این دشت شود.
حفر بی‌رویه چاه‌های آب كه هنوز ادامه دارد، برداشت غیراصولی آب، هدررفت آب بر اثر مصرف نامناسب و نیز رهاسازی فاضلاب‌های شهری در تالاب بندون می‌تواند سبب بروز مشكلات متعدد محیط‌زیستی از جمله آلودگی آب شیرین تالاب، فرونشست دشت ایذه در سطحی گسترده و تغییر ساختار زمین‌شناسی تالاب حیاتی بندون شود.
اما درباره مالكیت این تالاب، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست ایذه می‌گوید: مالكیت تالاب بندون چند سال پیش به اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ایذه واگذارشد. اداره حفاظت محیط‌زیست تنها وظیفه حفاظت از مناطق را دارد و روی هم رفته سازمان محیط‌زیست و زیرمجموعه‌های آن مالكیت هیچ جایی را ندارند.
«به گفته عباس سلطانی  مالكیت منابع طبیعی به عهده اداره منابع طبیعی و آبخیزداری است، اما وظیفه حفاظت از آن به عهده ماست.

واگذاری دور از انتظار
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست ایذه تاكید می‌كند: برای ما فرقی ندارد مالك یك منطقه محیط‌زیستی چه كسی است؛ اداره منابع طبیعی و آبخیزداری باشد یا اداره راه و شهرسازی یا مالك شخصی. ما پاسداشت محیط‌زیست را در حد توان خود انجام می‌دهیم.
عباسی با ابراز تأسف از واگذاری مالكیت این تالاب به اداره راه و شهرسازی بیان می‌كند: چند سال پیش مالكیت بخشی از این تالاب به اداره راه و شهرسازی واگذار شد و دلیلش این است كه در آن زمان حساسیت‌ها به حفاظت از محیط‌زیست به شدتی كه الان هست، نبود. انجمن‌های محیط‌زیستی هم وجود نداشتند و فعالیت‌های محیط‌زیستی انجام نمی‌شد. برای همین مالكیت تالاب بندون به اداره‌ای واگذار شد كه حالا دور از انتظار است.

امكان برگرداندن مالكیت
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست ایذه درباره امكان برگرداندن مالكیت این تالاب به اداره منابع طبیعی اظهار می‌كند: این امكان وجود دارد كه دوباره مالكیت تالاب بندون به اداره منابع طبیعی برگردانده شود. چون منابع طبیعی متعلق به همه ملت است و مالكیت آن باید در اختیار نهادی باشد كه مالكیت سایر منابع طبیعی را هم عهده‌دار است.

واگذاری تالاب قانونی بود
از سوی دیگر رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ایذه درباره مالكیت تالاب بندون می‌گوید: این تالاب سال ۸۳ از اختیار منابع طبیعی خارج شد و به اداره راه و شهرسازی واگذار شد.
«جهانگیر جهانگیری» می‌افزاید: این كار در آن زمان به شكل قانونی انجام شد چون قسمتی از تالاب جزو حریم شهر بود ، به اداره و شهرسازی واگذار شد.

جوانب مختلف واگذاری بررسی شد
جهانگیری درباره احتمال ساخت‌وساز در حریم این تالاب می‌گوید: موضوع ساخت‌وساز تا حالا مطرح نشده و قرار هم نیست چنین كاری در این منطقه انجام شود.
وی بیان می‌كند: حدود ۱۳۰۰ هكتار از تالاب بندون به اداره منابع طبیعی و آبخیزداری واگذار شد.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ایذه با اشاره به قانونی بودن واگذاری این تالاب به اداره مسكن و شهرسازی اظهار می‌كند: درباره امكان برگرداندن مالكیت این تالاب به اداره منابع طبیعی باید گفت كه چون این كار به شكل قانونی انجام‌شده، حتماً جوانب مختلف آن پیش از واگذاری بررسی و در نظر گرفته ‌شده و بعد كار واگذاری صورت گرفته است.

تالاب بندون در معرض آسیب‌های مختلف
یكی از فعالان محیط‌زیست دراین‌باره می‌گوید: تالاب بندون بخشی از تالاب بزرگ میانگران بوده كه در دهه‌های گذشته به دلیل ایجاد جاده در بین این دو تالاب عملاً ارتباطشان قطع شده است. از طرفی حفر چاه‌های غیرمجاز برای تأمین آب آشامیدنی توسط شركت آب و فاضلاب، سرعت تخریب بندون را افزایش داده است.
به گفته «شبنم قنواتی زاده»، بیش از ۵۰ چاه آب غیرمجاز در دشت ایذه ایجاد شده است.
قنواتی زاده می‌افزاید: پس از احداث جاده هیچ ارتباطی بین این دو تالاب كه در سال‌های پرآبی و كم‌آبی به‌نوعی همدیگر را متعادل می‌كردند، پیش‌بینی‌نشد. درضمن، تغییر جهت آبراهه‌هایی كه گاهی به شكل فصلی و گاهی دائمی حقابه تالاب را تأمین می‌كردند، با ساخت سدی در منطقه كوشور ایذه آسیب‌هایی ایجاد كرد. وی ادامه می‌دهد: تغییر مسیر این آبراهه نه تنها باعث شد منطقه هلیجان و رودخانه‌ها و چشمه‌های آن تحت تأثیر قرار بگیرند و بستر رودخانه و آبراهه هلیجان به شدت تخریب شود و تغییر كند، بلكه در حال حاضر تالاب بندون به یكی از كانون‌های ریزگرد در اواخر تابستان و اوایل پاییز در دشت ایذه تبدیل شده است.
قنواتی زاده می‌گوید: برای اولین بار در تاریخ اكولوژی این تالاب، به تازگی ریزگردهایی از این تالاب برمی‌خیزند كه باعث تعطیلی مدارس می‌شوند.

خطر تغییر كاربری زمین‌های پیرامون تالاب
این كارشناس محیط‌زیست با اشاره به تصمیم نادرست و غیركارشناسی در سال‌های گذشته در واگذاری این تالاب به اداره راه و شهرسازی، بیان می‌كند: ۱۳۰۰ هكتار از این تالاب در اقدامی عجیب به اداره راه و شهرسازی واگذار شد كه در حال حاضر مورد هجوم زمین‌خواران برای تغییر كاربری‌ و ساخت و ساز قرار گرفته است. سازمان آب و برق خوزستان هم تاكنون پاسخ روشنی به نامه فعالان محیط‌زیست در این ‌زمینه نداده است.
قنواتی زاده می‌گوید: در حال حاضر تالاب به شكل فصلی آبگیری می‌شود، اما به دلیل اینكه شدت برداشت از آب‌های زیرزمینی بالا است، ما هر ‌سال شاهد خشكی بیشتر این تالاب هستیم.
او اضافه می‌كند: تالاب بندون تحت پلاك رسمی ۳۳۸۰ اداره امور اراضی، سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی تماماً اراضی ملی است و هیچ سند زراعی درمورد آن وجود ندارد و عجیب است كه اداره راه و شهرسازی بخشی از این اراضی را اجاره می‌دهد و كشاورزان هم در آن دخل و تصرف كرده‌اند.

تغییرات اقلیمی دشت ایذه
این فعال محیط‌زیست اظهار می‌كند: تخریب تالاب بندون یكی از دلایل اصلی تغییرات اقلیمی درونی در دشت ایذه هم شده است. فراوانی و شدت ریزگردهای داخلی مطابق با پژوهش‌ها در حال افزایش است. مردم هم دائما گلایه می‌كنند كه دشت ایذه گرم شده است، درحالی‌كه ایذه محصور در كوه‌هاست.
به گفته قنواتی زاده، ویژگی‌های تالاب‌ها باعث می‌شد كه ضمن تلطیف هوا تهویه به شكل طبیعی در آن روی دهد كه این موضوع در سال‌های اخیر دیگر رخ نمی‌دهد. این كارشناس راهكار احیای تالاب بندون را برگرداندن مالكیت آن به اداره منابع طبیعی ایذه و دادن حقابه آن عنوان می‌كند و می‌گوید: این تالاب آن‌قدر مهم است كه تمدن ایلامی در كنار آن شكل ‌گرفته است. این تالاب محل گذر پرندگان مهاجر هم هست. پس لازم است كه مسئولان به فكر باشند و برگرداندن مالكیت آن را جدی بگیرند.

سهل‌انگاری در حفاظت از محیط‌زیست
درحالی‌كه تالاب بندون می‌تواند یكی از جاذبه‌های گردشگری باشد، مالكیت بخشی از آن به اداره‌ای واگذارشده كه ساخت‌وساز با نام آن گره‌ خورده است؛ اداره راه و شهرسازی.حالا فعالان محیط زیست از این موضوع ابراز نگرانی می کنند. هرچند خشكی این تالاب در شدت بخشیدن به گردوغبار در این منطقه نقش زیادی داشته تا بار دیگر ثابت شود سهل‌انگاری در حفاظت از محیط‌زیست چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست ایذه: در آن زمان كه بخشی از این تالاب به اداره راه و شهرسازی واگذار شد، حساسیت‌ها به حفاظت از محیط‌زیست به شدتی كه الان هست، نبود. انجمن‌های محیط‌زیستی هم وجود نداشتند و فعالیت‌های محیط‌زیستی انجام نمی‌شد. برای همین مالكیت تالاب بندون به اداره‌ای واگذار شد كه حالا دور از انتظار است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ایذه: چون واگذاری مالكیت تالاب بندون به اداره راه و شهرسازی به شكل قانونی انجام‌ شد، حتماً جوانب مختلف آن پیش از واگذاری بررسی و در نظر گرفته ‌شده و بعد كار واگذاری صورت گرفته است.

 قنواتی‌زاده، كارشناس محیط‌زیست: در حال حاضر تالاب بندون به یكی از كانون‌های ریزگرد در اواخر تابستان و اوایل پاییز در دشت ایذه تبدیل شده است، به طوری كه مدارس ایذه را به تعطیلی می‌كشاند.
 تخریب تالاب بندون یكی از دلایل اصلی تغییرات اقلیمی دشت ایذه هم شده است. دشت ایذه كه محصور در كوه‌هاست، در سال های اخیر گرم شده است.