مهدی ذاکریان درباره آینده مذاکرات هسته‌ای و برجام در دولت ابراهیم رییسی گفت: فکر می کنم باید در ۴۲ سال تاریخ انقلاب اسلامی، مسایل سیاست خارجی ایران برای مخاطبان جهانی شفاف شده باشد. ساز وکار سیاست خارجی از سوی یک شخص اتخاذ نمی شود، بلکه این ساختمان ساختاری دارد با اهداف، ارزش ها، اصول و رویه های معین. در این ساختار مبتنی بر قانون اساسی، متغیرهای گوناگونی اثر گذارند از جمله رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، وزیر امور خارجه، شورای عالی امنیت ملی، دستگاه قضا، دانشگاهیان و رسانه ها و به ویژه مردم. بر این ساختار ارزش هایی حاکم است که هیچ یک از این متغیرهای فوق نمی توانند این ارزش ها را تغییر دهند. ایران یک کشور ایرانی و اسلامی در خاورمیانه با باورهایی پس از انقلاب اسلامی مانند استقلال، حاکمیت ملی، آزادی خواهی، حمایت از مردم فلسطین، حفظ تمامیت ارضی، عدم وابستگی در صنایع، پیگیری صنعت هسته ای و دفاعی و پیشرفت اقتصادی است. هر متغیری در این ساختار جا به جا شود از رهبری نظام گرفته تا کوچکترین جزو این حاکمیت، هیچ کدام آرمان ها و اهداف سیاست خارجی را تغییر نمی دهند.
وی تاکید کرد: از این رو این که آقای رییسی تغییر در سیاست خارجی ایجاد کند، برداشت درستی نیست. غنی سازی خواست ایران بود، چه در دوره آقای خاتمی، چه احمدی نژاد و چه روحانی. بنابراین مذاکرات هسته ای و برجامی که مبتنی بر یکی از ارزش های کلان سیاست خارجی بود، امروز با آمدن رییس جمهور جدید دچار توقف نمی شود، ممکن است سلیقه های متفاوتی برای رسیدن به رفع تحریم ارایه شود اما ارزش های ما ثابت هستند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که این سلیقه‌ها می تواند روند و مسیر را تغییر دهد؟ اظهار کرد: تا جایی که می دانم فک پلمب در زمان آقای خاتمی اتفاق افتاد در حالی که ایران داوطلبانه در آن دوره غنی سازی را برای اعتماد سازی تعلیق کرده بود اما آمریکایی ها به تعهدشان عمل نکردند و اروپایی ها هم اراده انجام کار را نداشتند. اتفاقی که در دوره آقای احمدی نژاد افتاد، چه بسا اگر به جای ایشان آقای هاشمی هم بود به همین صورت رقم می خورد، اما در اینکه این اتفاق با شدت بیشتری روی دهد یا کمتر و قطعنامه های تحریمی بیشتر یا کمتری داشته باشیم، می توانست متفاوت برخورد شود.
ذاکریان گفت: معتقدم در آن زمان از شیوه های درستی استفاده نشد؛ اینکه هر چی می‌خواهید قطعنامه صادر کنید، یعنی این قطعنامه‌ای که دادید سبک است و بروید کار درست و حسابی علیه ایران کنید. من همان زمان هم منتقد این شیوه بودم. همان موقع که پرونده هسته‌ای رفت شورای امنیت باید مقاومت می کردیم و در برابر اولین قطعنامه باید ادله ارایه می‌کردیم که این زندگی ملت و استقلال کشور را دچار مشکل می کند، در هر حال بعد از چندین قطعنامه، در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید برویم با آمریکایی ها صحبت کنیم. موضوعی که در دوره احمدی نژاد با مذاکرات عمان کلید خورد.
وی تاکید کرد: سلیقه و تاکتیکی که کشور را از ارزش‌ها و اهدافش در سیاست خارجی دور کند یا دست انداز فراوان در مسیر دستیابی به آن ایجاد کند، درست نیست و باید تلاش کنیم مسیر را سهل و اصلاح سازیم. به باورم تجربه دولت آقای احمدی نژاد و روحانی برای رییس جمهور منتخب جدید راهگشا است و با توجه به ۱۶ سال تجربه این دو دولت، آقای رییسی می‌توانند سلیقه مناسب‌تر و بهتری را در پیش گیرند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این که توصیه شما برای مدیریت فضا در رابطه با برجام و مذاکرات هسته ای در ۴۰ روز تا انتقال دولت چیست؟ اظهار کرد: باید عاقلانه با توجه به منافع ملی و ارزش های حاکم بر ساختار کشور که پیشرفت صنعت هسته ای کشور هم جزو آن است و مورد تاکید مقامات ارشد نظام و ارکان کشور بوده است، رفتار کنیم.
وی ادامه داد: معتقدم همچنین دستگاه سیاست خارجی دولت جدید باید اولویت های ایران در جامعه جهانی در حوزه بین‌الملل را تعیین کند، اینکه اولویت حقوق بشر، صنعت هسته ای، صنعت دفاعی، پیشرفت اقتصادی، رفع تحریم ها یا دیپلماسی اقتصادی است؟ از سویی باید ببینیم در دنیا موضوعات اول بین المللی چیست و آنها را نیز بررسی کنیم که تمرکز بر چه مسایلی است موضوع اول کشورها مثلا افغانستان است یا فلسطین یا امنیت ملی خودشان؟ ایران باید اینها را تعریف کند و بر پایه آنها هزینه ها را تخصیص دهد. اگر پیشرفت اقتصادی اولویت می شود بودجه وتمرکز سیاست خارجی را بر آن قرار دهیم، نه این که بر موضوعات دیگر جسته و گریخته وارد شویم و معلوم نباشد که تمرکزمان بر چه موضوع یا موضوعاتی است. هم چنین باید تلاش کرد تا در هر زمینه از متخصصان آن بخش استفاده شود.
