این صحبت شنبه‌شب دبیر شورای‌عالی فضای مجازی، بار دیگر سوالات و ابهامات را درباره مدیریت پیام‌رسان‌های خارجی و داخلی، در ذهن‌ها زنده کرد و نیاز به پاسخ کارشناسی درباره این موضوع مهم را بیشتر. سوالات در این حوزه بسیار است، از جمله اینکه:
*اساسا امکان مذاکره و تمکین شرکتهایی مثل گوگل و واتس‌اپ از مقررات داخلی ما وجود دارد؟
*تجربه کشورهای دیگر در این حوزه چیست؟
*فیلترکردن پلتفرم‌های خارجی کار درستی است؟
*با انحصار یک پیام‌رسان غیربومی چه باید کرد؟
دکتر «مهدی انجیدنی» مدیرعامل پیام‌رسان گپ، در گفتوگو با خراسان، به این سوالها پاسخ داده است.
انجیدنی در پاسخ به سوال اول و ضرورت پاسخگویی پلتفرم‌های خارجی می‌گوید: از سال 2013 تقریبا همه پلتفرم‌های بین‌المللی مثل گوگل و اینستاگرام موظف شدند در کشورهای عضو اتحادیه اروپا،دفتر و نماینده تام‌الاختیار داشته باشند که نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشند. به همین دلیل است که گاهی می‌شنویم کشورهایی مثل ترکیه، استرالیا و اسپانیا از گوگل یا اینستاگرام شکایت کرده‌اند و آنها را تهدید به مسدودشدن می‌کنند.
حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی هم موضوع مهمی است که مدیر عامل گپ درباره‌اش چنین می‌گوید: از سال 2010 طبق راهبرد جهانی و مصوبات سازمان اقتصاد جهانی(WTO) همه کشورهای دنیا در حال تلاش‌اند که پلتفرم‌های غالب کشورشان بومی باشد و از پلتفرم‌های بین‌المللی به عنوان کمکی استفاده می‌کنند. به همین دلیل است که اکنون بسیاری از کشورها از جمله ترکیه، هند و پاکستان پیام‌رسان، موتور جست‌وجو و حتی سیستم عامل ملی دارند.
او به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند: برای همه کشورها، به ویژه اروپایی‌ها مسئله امنیت داده‌های اطلاعاتی کشورشان مهم است و به هیچوجه اجازه نمی‌دهند یک شرکت خاص خارجی یا حتی داخلی، در این حوزه انحصاری عمل کند؛ چون معتقدند هر نوع انحصار می‌تواند به حوزههایی مثل اقتصاد و امنیت آنها ضربه بزند، بنابراین سعی می‌کنند ترکیبی از پلتفرم‌های داخلی و خارجی را در کنار هم داشته باشند.
شنیدن درباره تجربه کشورهای اروپایی جذاب است؛ اما آنطور که انجیدنی توضیح می‌دهد، کشور ما حالا حالا امکان تجربه آن را نخواهد داشت. او می‌گوید: مسئولان ما به خوبی می‌دانند که با شرایط فعلی، هیچ‌گاه شرکتی مثل گوگل حاضر نخواهد شد در ایران دفتر نمایندگی و نماینده تام‌الاختیار داشته باشد، چرا که ظرفیت‌های بومی ما در حدی نیست که بتوانیم چنین رویکردی اتخاذ کنیم.
این توضیحات انجیدنی هم استدلال‌هایش را تکمیل می‌کند: «نمی‌شود وابستگی صددرصدی به یک سرویس خارجی داشته باشی و در مقابل بخواهی برایش قانون هم بگذاری. اگر می‌بینیم کشوری مثل روسیه برای گوگل قانون میگذارد، دلیلش این است که خودش موتور جست‌وجوگر «یاندکس» را دارد. یا ترکیه، خودش دو پیام‌رسان بومی با بیش از 100 میلیون عضو دارد.
انجیدنی درباره سیاست فیلترکردن هم توضیحاتی دارد: «معتقدم فیلترکردن در کل کار درستی نیست و این ادعا را هم قبول ندارم که این کار، به پیام‌رسان‌های داخلی کمک می‌کند. ماجرای فیلترینگ تلگرام هم دلایل خاص خودش را داشت و اینطور نبوده که در حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر شده باشد». البته این صحبت‌های انجیدنی، مشابه همان رویکرد شورای‌عالی فضای مجازی است که «ابوالحسن فیروزآبادی» دبیر شورای‌عالی فضای مجازی کشور، شهریورماه امسال به آن اشاره کرده و گفته بود: «ما در شورای‌عالی فضای مجازی به هیچ وجه نظرمان بر فیلترکردن شبکه‌های اجتماعی نیست».
و حرف آخر...
صحبت پایانی انجیدنی، مثالی واضح و البته ساده از موضوعی است که درباره آن صحبت کردیم. او می‌گوید: داستان مثل احداث یک ساختمان است، نمی‌شود یک‌باره پشت‌بام آن را ساخت، باید ابتدا فنداسیون آن را درست کرد. بعد طبقه به طبقه ساخت و بالا رفت، هر وقت مثلا به طبقه پنجم رسیدیم، آن وقت می‌توانیم از شرکتهایی مثل گوگل امتیاز بخواهیم و بگوییم به قوانین ما عمل کنند. اما فعلا ما حتی همان فنداسیون و قوانین لازم را هم نداریم...».
دکتر «مهدی انجیدنی» مدیرعامل پیام‌رسان گپ،می‌گوید: تجربه جهانی نشان می‌دهد که برای داشتن توان ایستادگی مقابل ابرقدرت‌های حوزه فناوری، باید سه گام مهم برداشته شود:
گام اول: باید برای مدیریت داده‌ها، قوانین شفاف داشته باشیم و در مرحله اول، مقامات رسمی کشور ملزم به اجرای آن شوند. در برخی کشورها، طبق قانون ایرادی ندارد که فرد عادی از پیام‌رسان خارجی استفاده کند اما یک مقام رسمی چنین اجازه‌ای ندارد و در صورت انجام، بازخواست می‌شود. مصداقش هم یکی از وزرای آلمان بود که به همین دلیل محاکمه شد.
گام دوم: نیازمند وضع قوانین اختصاصی در حوزه پلتفرم‌ها هستیم. به عنوان مثال در اقتصاد مبتنی بر پلتفرم‌ها باید معلوم باشد مالک پلتفرم، مالک محتوا و مشتری، هر یک چه مسئولیتی دارند.
گام سوم: باید خدمات دولت الکترونیک در پیام‌رسان‌های بومی ارائه شود.
اما به گفته انجیدنی، هم‌اکنون ما هیچ کدام از این گام‌ها را به درستی برنداشته‌ایم.
