افشین استوار درباره غربالگری جنین با بیان اینکه سندرم داون و تریزومی های 13 و 18 شایع ترین ناهنجاریهای ژنتیکی هستند که امکان تشخیص آنها در ابتدای دوران بارداری به صورت همزمان وجود دارد، گفت: منابع علمی توصیه می کنند همه مادران با استفاده از آزمایش های موجود در اوایل دوره بارداری احتمال داشتن جنین با سندرم داون را بررسی کنند و درصورتی که جنین مبتلا باشد از طریق قانونی اقدام به سقط کنند.
وی با تاکید بر اینکه غربالگری سندرم داون در دوران بارداری صد در صد اختیاری است، اظهار کرد: کادر بهداشت و درمان تنها به مادران توصیه می کنند درصورت تمایل برای انجام تست های اولیه غربالگری اقدام کنند.
استوار به مراحل غربالگری اشاره و خاطرنشان کرد: بعد از اینکه تست های اولیه انجام شد احتمال ابتلای جنین به سندرم داون مطرح می شود که براساس آن خطر، اقدامات بعدی انجام می شود. خطر بالا به هیچ عنوان به معنای ابتلای قطعی جنین به سندرم داون و (تریزومی های 13 و 18) نیست و این موضوع به مادران گوشزد می شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت ادامه داد: درصورتی که بعد از انجام غربالگری اولیه هم مشخص شود که احتمال ابتلا وجود دارد، به هیچ عنوان به این معنا نیست که جنین مبتلا به سندورم داون است، تنها اندیکاسیون انجام آزمایشات تکمیلی خواهد بود؛ در صورت پیاده سازی دستورالعمل پیشنهادی وزارت بهداشت، در مرحله نخست انجام غربالگری تنها 5 درصد مادران دارای خطر بالا تشخیص داده شده و برای انجام آزمایش های تکمیلی معرفی می شوند.
سقط جنین بر اساس آزمایش های اولیه غربالگری انجام نمی شود
وی با تاکید براین نکته که خطر بالا در آزمایشات اولیه غربالگری تنها نشانه ای برای انجام تست های تکمیلی است، تصریح کرد: بر اساس نتایج آزمایشهای اولیه هیچ سقطی انجام نمی شود و سقط تنها درصورت تشخیص قطعی سندرم داون با آزمایش ژنتیک و مجوز پزشکی قانونی انجام می شود.
به گفته استوار با آزمایش اولیه و یا آزمایشی که کوچکترین تردیدی در آن وجود داشته باشد هیچ نوع سقطی به شکل قانونی در کشور انجام نمی شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت یادآور شد: براساس پروتکل پیشنهادی وزارت بهداشت نتیجه 95 درصد آزمایش های اولیه که در سه ماهه اولیه بارداری به مادران توصیه می شود منفی است و تنها پنج درصد افراد برای انجام تست های تشخیصی تکمیلی معرفی می شوند.
وی با بیان اینکه در مرحله دوم، با استفاه از نمونه خون مادر تست تکمیلی غربالگری غیرتهاجمی برپایه دی ان ای آزاد (NIPT) در خون مادر انجام می شود، بیان کرد: تست مادرانی که در این مرحله مثبت می شود هم به هیچ عنوان مثبت قطعی تلقی نمی شود. از این تعداد تنها یک درصد به مرحله بعدی هدایت می شوند که در این مرحله به هیچ عنوان اجازه سقط ندارند.
استوار به مرحله بعدی غربالگری اشاره و عنوان کرد: پس از مرحله دوم و درصورت مثبت بودن تست، مادر برای آزمایش قطعی ژنتیک اقدام خواهد کرد؛ در مرحله آخر و درصورتی که نتیجه آزمایش قطعی ژنتیک مثبت اعلام شد، با تایید سه پزشک معتمد، پزشکی قانونی و نه وزارت بهداشت، مجوز سقط قانونی را صادر می کند.
وی با تاکید براینکه عدم حمایت از خانواده ها آنها را به سمت روش های غیراستاندارد، هزینه های اضافی و غیرضروری و احیانا سقط غیرقانونی سوق می دهد، گفت: درصورتی که دستورالعمل پیشنهادی وزارت بهداشت رعایت شود تعداد سقط جنین سالم در نتیجه غربالگری در کشور، با اتخاذ تمهیدات لازم نزدیک به صفر خواهد بود.
غربالگری دوران بارداری در راستای سیاستهای جمعیتی کشور است
استوار با بیان اینکه محدود کردن غربالگری به گروهی از مادران باردار براساس هر متغیری از جمله سن اقدام بسیار نادرستی است، اظهار کرد: احتمال بروز سندرم داون در هیچ سنی منتفی نیست و شناسایی افراد پرخطر تنها از طریق انجام مرحله اول غربالگری در تمام زنان باردار ممکن است. از آن جایی که 80 درصد مادران باردار در سن زیر35 سالگی در کشور باردار می شوند، اگر از خانواده ها حمایت نکنیم موجب سلب اعتماد آنها از نظام سلامت خواهد شد که عوارض زیادی به همراه دارد.
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت افزود: وزارت بهداشت با نظارت و استاندارد کردن همه مراحل غربالگری با همکاری پزشکان و جامعه علمی و به خصوص با مشارکت انجمن های زنان، پره ناتولوژی، ژنتیک و رادیولوژی می تواند نقش مهمی در کاهش دغدغه والدین و سلامت روان آنها ایفا کند و از تولد نوزادان مبتلا به سندرم داون هم تا حدود زیادی جلوگیری خواهد شد.
وی با بیان اینکه غربالگری باعث کاهش جمعیت نمی شود و در راستای سیاست های جمعیتی کشور است، تاکید کرد: آنچه مسلم است غربالگری استاندارد می تواند با فراهم کردن آسودگی خاطر برای خانواده ها تمایل آنها را برای فرزندآوری افزایش دهد و اگر در هزینه های غربالگری از خانواده ها حمایت شود امکان فرزندآوری آنها به خصوص در سنین پائین تر مادر که فرصت فرزندآوری بیشتر است، افزایش پیدا می کند.
