به گزارش تیترشهر : تحولات عراق در ۲۰۱۹ از منظرهای مختلفی قابل بحث و بررسی است که بخشی از آن به روابط دو جانبه و چند جانبه عراق با خارج از کشور می گردد و بخشی به عملکرد دولتمردان بغداد در بهبود وضعیت معیشتی مردم و توسعه اقتصادی و شروع عملیات بازسازی و سازندگی در این کشور ارجاع داده می شود که در نهایت برآیند همه این متغیرها منجر به انفجار داخلی در قالب اعتراضات خیابانی و انسداد سیاسی شده است.
روابط دو جانبه ایران و عراق
مناسبت دو جانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق متاثر از سفر مقامات عالی دو کشور در ۲۰۱۹ شاهد تحول چشمگیری بود.
در این میان اعتراضات اجتماعی اواخر ۲۰۱۹ و تعرض هایی که به کنسولگری های ایران در کربلا و نجف شد، بسیاری از علاقه مندان به جمهوری اسلامی ایران در عراق را آزرده خاطر کرد، اما نتوانست در سطح مناسبات دو کشور خللی ایجاد کند.
مهمترین اتفاقات در مناسبات دو جانبه در این سال:
- سفر یکروزه «بیژن زنگنه» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران به بغداد در ۱۰ ژانویه (۲۰ دیماه ۹۷)
- سفر پنج روزه «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران به بغداد در ۱۳ ژانویه (۲۳ دیماه ۹۷) که طی آن برای نخستین بار مساله لغو کامل روادید بین دو کشور و همچنین طرح صلح منطقه ای تحت عنوان «توافقنامه عدم تعرض متقابل» مطرح شد. یک هیات بلندپایه اقتصادی ظریف را در این سفر همراهی کرد که منجر به برگزاری سه نشست اقتصادی در بغداد، اربیل و سلیمانیه شد.
- سفر سه روزه «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران به بغداد در ۱۱ مارس (۲۰ اسفند ۹۷) که برخلاف سفر مقامات بلند پایه آمریکایی به صورت آشکار و از پیش اعلام شده انجام شد و منجر به امضا چند تفاهم نامه و یادداشت همکاری شد.
در این سفر از سقف ۲۰ میلیارد دلاری برای مناسبات تجاری و اقتصادی بین دو کشور پرده برداشته شد و یک نشست مهم اقتصادی نیز برگزار شد و در نهایت روحانی با آیت الله «سید علی سیستانی» مرجعیت عالی دینی عراق دیدار کرد.
همچنین تفاهم نامه حذف روادید بین دو کشور امضا شد و قرار بود این تفاهم نامه در ۱۲ فروردین ماه به اجرا درآید.
- تصویب رایگان شدن روادید سفر اتباع ایرانی به عراق در شورای وزیران عراق ۲۷ مارس (۷ فروردین ماه ۹۸) در چارچوب تفاهم نامه امضا شده در سفر روحانی به بغداد.
- سفر «عبدالناصر همتی» رییس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به بغداد در ۵ فوریه (۱۶ بهمن ۹۷) و سفر مجدد وی در ۲۳ آوریل (۳ اردیبهشت ماه ۹۸) که منجر به امضا تفاهم نامه ساز و کار مالی بین دو کشور شد.
- سفر «پیروز حناچی» شهردار تهران در ۱۸ آوریل (۲۹ فروردین ماه ۹۸) با هدف توسعه روابط با بغداد پایتخت عراق.
- مشارکت گسترده عراقی ها در کمک رسانی به سیل زدگان ایرانی در سیلاب های بهار ۹۸ و ارسال کمک های نقدی و انسانی به سیل زدگان به عنوان اعلام همبستگی با ایران و قدرشناسی از کمک های ایران به ملت عراق در جنگ با داعش.
- سفر «سعید نمکی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران به بغداد در ۲۳ آوریل (۳ اردیبهشت ماه ۹۸) و امضای چند پروتکل همکاری با همتای عراقی خود.
- برپایی همایش بی سابقه قدردانی از جمهوری اسلامی ایران در جنگ با گروه تروریستی داعش در ۲۵ اوریل (۵ اریبهشت ماه ۹۸) و برای نخستین بار سفارت ایران پرده از کمک هایی که تهران به بغداد در جنگ با داعش کرده بود، برداشت.
- سفر دو روزه ظریف وزیر خارجه ایران به بغداد در ۲۵ مارس (۴ خرداد ۹۸) با هدف توسعه روابط و پیگیری توافق ها و تفاهم نامه های سفر روحانی به بغداد در اسفند ماه ۹۷.
- اعلام مثبت بودن آمار تبادلات تجاری بین ایران و عراق در طول هفت ماهه ۹۸ (قبل از شروع اعتراضات اجتماعی) با حجم شش میلیارد دلار.
- تعرض به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کربلا در جریان اعتراضات مردمی در سوم نوامبر (۱۲ آبان ماه) و آتش زدن این مکان در نجف اشرف در ۲۷ نوامبر (۶ آذرماه ۹۸) توسط یک گروه تندرو وابسته به برخی جریان های منحرف و مخالف ایران در عراق که هر دوی این حملات و تعرض ها با مخالفت شدید دولت و تجمع های مردمی، عشایری و سیاسی عراق مواجه شد و وزارت امور خارجه این کشور آنها را محکوم و تاکید کرد که روابط رو به گسترش دو کشور از این کارهای خودسرانه متاثر نمی شود.
روابط عراق و آمریکا
روابط دو کشور عراق و آمریکا نیز در طول ۲۰۱۹ یکی از سردترین مناسبات را شاهد بود که این روابط همانند سال های گذشته بر سر دخالت های واشنگتن در امور داخلی بغداد و مساله حضور و ماموریت نظامیان آمریکایی در عراق متمرکز شده بود و منجر به تنش و در نتیجه سردی مناسبات دو جانبه بین آنها شد.
آمریکایی ها در این سال از اعطای روادید به «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق برای سفر به واشنگتن - بعد از سه بار تمدید سفر - امتناع کردند. ماحصل تنش و اختلاف نظر در روابط دو کشور به اعتراضات مردمی کنونی انجامید که واشنگتن به عنوان یکی از کشورهای مهم به بسترسازی این اعتراضات متهم است.
مهمترین این تحولات در روابط دو کشور در این سال به شرح زیر است:
- ورود نخستین مرحله نیروهای نظامی آمریکا از خاک سوریه به داخل عراق که به تنش بیشتر در مناسبات بغداد و واشنگتن دامن زد.
تنش در روابط دو کشور در نتیجه سفر جنجالی اواخر سال ۲۰۱۸ «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا به پایگاه «عین الاسد» در استان الانبار در غرب عراق آغاز شده بود.
- گشت تعدادی از افسران آمریکا در خیابان های بغداد به همراه فرمانده عملیات امنیت بغداد در ژانویه (۱۴ دیماه ۹۷) که با واکنش شدید جریان های سیاسی مواجه شد.
- سفر جنجالی «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا به بغداد در ۹ ژانویه (۱۹ دیماه ۹۷) با هواپیمای نظامی که موجب اعتراض سیاسیون عراقی شد و آن را هتک حاکمیت ملی عراق دانستند.
- گشت نظامیان آمریکایی در موصل در ۲ فوریه (۱۳ بهمن ۹۷) که نزدیک بود به برخورد با نیروهای «الحشد الشعبی» کشیده شود و جریان های سیاسی و پارلمان به این نقض حاکمیت ملی عراق اعتراض و آن را محکوم کردند.
- خروج کارکنان شرکت نفتی «اکسون موبیل» از عراق به بهانه نبود امنیت در میدان نفتی «قرنه» در استان بصره در ۱۷ و ۱۸ ماه می (۲۷ و ۲۸ اردیبهشت ماه) که با اعتراضات گسترده در عراق همراه شد و بغداد تهدید کرد که اگر این شرکت به فعالیت خود ادامه ندهد، قرار داد آن را باطل می کند.
این شرکت نفتی آمریکایی در پی تهدیدهای دولت عراق در ۱ ژوئن (۱۱ خردادماه ۹۸) دوباره فعالیت خود را در میدان نفتی قرنه از سرگرفت.
- حمله هوایی آمریکا به یک کاروان از نیروهای پلیس مرکزی عراق در ۲۴ آوریل (۴ اردیبهشت ماه ۹۸) در منطقه «الریاض» از توابع شهرستان «الحویجه» استان کرکوک که باعث کشته شدن یک نیروی پلیس و زخمی شدن دو نفر دیگر شد و در نهایت کاردار سفارت آمریکا در بغداد از این حادثه عذرخواهی کرد.
- سفر مجدد پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در ۸ ماه می (۱۸ اردیبهشت ماه ۹۸) به بغداد و تاکید و پایبندی نخست وزیری و رییس جمهوری عراق مبنی بر حفظ مناسبات با جمهوری اسلامی ایران در مقابل سیاست های ایران هراسی واشنگتن.
- اعلام غیرمنتظره واشنگتن مبنی بر کاهش کارکنان غیر ضروری در سفارتخانه آمریکا در بغداد در ۱۳ ماه می (۲۵ اردیبهشت ماه ۹۸) و متعاقبا سفارت این کشور در بیانیه ای به شهروندان آمریکایی از سفر به عراق هشدار داد، امری که با اعتراض عراقی ها مواجه شد و این تلاش واشنگتن را برای ناامن جلوه دادن عراق دانستند.
- سفر جنجالی «مایک پنس» معاون رییس جمهوری آمریکا به پایگاه نظامی «عین الاسد» در استان الانبار در ۲۳ نوامبر (دوم آذرماه ۹۸) که متعاقب آن همان طور که پیش بینی شد، اوضاع عراق را بحرانی تر کرده و منجر به استعفای «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق و تشدید اعتراضات خیابانی شد.
- مخالفت کاخ سفید با سفر عبدالمهدی نخست وزیر عراق به واشنگتن یکی از مهمترین اتفاقات در سردی روابط بغداد - واشنگتن یاد می شود که آمریکا در اعتراض به سیاست های دولت بغداد با انجام این سفر و استقبال رسمی از عبدالمهدی مخالفت کرد. این سفر قرار بود که اواخر اردیبهشت ماه انجام شود، اما بعد از سه بار تعویق در نهایت در ۳۱ تیرماه کل برنامه سفر لغو شد.
- مخالفت های واشنگتن با بغداد به خاطر پرونده های عدم پایبندی عراق به تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران، توافقنامه برق با شرکت «زیمنس» آلمان به ارزش ۱۴ میلیارد دلار، گشایش گذرگاه «قائم - البوکمال» با سوریه، سفر عبدالمهدی به چین و امضا قرارداد ۵۰۰ میلیارد دلاری با پکن برای توسعه اقتصادی عراق، عدم استقبال عبدالمهدی از ترامپ در پایگاه عین الاسد در استان الانبار در اواخر دسامبر ۲۰۱۸ و بالاخره تلاش گروه های سیاسی حامی دولت عراق در پارلمان برای خروج نیروهای آمریکایی از خاک کشورشان عنوان شده است که در نهایت منجر به اعتراضات خیابانی علیه دولت عبدالمهدی شد.
میانجیگری های عراق
عراق در ۲۰۱۹ رویکرد تازه ای در سیاست های منطقه ای و بین المللی خود برای ایجاد آرامش و صلح در منطقه آغاز کرد که از آن به عنوان صلح و تنش زدایی منطقه ای در برابر توسعه اقتصادی یاد شده است، اما اعتراضات خیابانی در پایان سال همه این تلاش ها را با شکست مواجه کرد.
در حالی که رهبران سه گانه عراق (نخست وزیری، رییس جمهوری و رییس پارلمان) به صورت هماهنگ این رویکرد تنش زدایی را در منطقه دنبال می کردند، در نهایت با اعتراضات خیابانی، اوضاع در داخل به نحوی متشنج شد که کل تلاش عراق معطوف به حفظ انسجام داخلی شد.
برخی گزارش ها حاکی است که کشورهای هم پیمان آمریکا در منطقه (سعودی ها، اماراتی ها، بحرینی ها و رژیم صهیونیستی) از این نقش تنش زدایی عراق ناخرسند بودند و آن را به مثابه قدرت گرفتن بغداد در منطقه و تهدیدی برای این کشورها تلقی کردند، بنابراین تلاش گسترده ای برای ناکام گذاشتن این میانجیگری ها کردند.
بررسی ها در بغداد نشان می دهد که محرک های اصلی ایجاد اعتراضات خیابانی عراق در شبکه های اجتماعی سه کشور امارات، اردن و رژیم صهیونیستی مدیریت می شد و نقش آمریکا در این بازی، بسترسازی بوده است.
در این میان سعودی ها با ارتش سایبری خود نیز پشتیبان این رویکرد بودند که در نهایت باعث شد تا اعتراضات خیابانی در اول اکتبر (نهم مهرماه ) از طریق تحریک و فراخوان های شبکه های اجتماعی ناشناس آغاز شود و عراق از ادامه میانجیگری های منطقه ای و بین المللی خود بازبماند.
از دیدگاه بغداد، هرگونه آرامش و ثبات در منطقه و بین آمریکا و جمهوری اسلامی ایران به طور ویژه به سود عراق نیز خواهد بود و بحران در منطقه و مناسبات بین ریاض و تهران، بغداد را تحت الشعاع قرار می دهد.
بر همین اساس این تلاش ها برای تنش زدایی بعد از معرفی عبدالمهدی به عنوان نخست وزیر عراق در دهم مهرماه ۹۷ با سفرهای دوره ای نخست وزیر و رییس جمهوری به کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.
مهمترین سفرها و مواضع مقامات عراقی برای وساطت در منطقه به شرح زیر است:
سفرهای برهم صالح رییس جمهوری
- سفر به ترکیه در سوم ژانویه (۱۳ دیماه ۹۷)
- سفر به قطر در ۹ ژانویه (۱۹ دیماه ۹۷)
- سفر به مصر و مشارکت در همایش مشترک عربی – اروپایی در ۲۴ فوریه ( ۵ اسفند ماه ۹۷)
- سفر به فرانسه در ۲۵ فوریه (۶ اسفند ماه ۹۷)
- مشارکت در اجلاس سران عرب در تونس در ۳۱ مارس (۱۱ فروردین ۹۸). در این کنفرانس صالح تاکید کرد که عراق هرگز در هیج محوربندی منطقه ای مشارکت نمی کند، اما در هر تلاشی که برای تعمیق صلح و توسعه در منطقه باشد، آماده است که نقش رهبری را ایفا کند.
- سفر به ترکیه در ۲۸ می (۷ خرداد ۹۸)
- مشارکت در اجلاس اضطراری دوگانه عربی و اسلامی در جده در ۳۰ ماه می (۹ خردادماه ۹۸). صالح در این اجلاس که ناخرسندی سعودی ها را به دنبال داشت، به دفاع از رویکرد عراق برای ایجاد صلح در منطقه و همچنین دفاع از روابط بغداد با تهران پرداخت و گفت که روابط عراق و ایران به نفع صلح و ثبات در منطقه است.
- سفر به نیویورک و مشارکت در اجلاس عمومی سازمان ملل در ۲۵ سپتامبر ( سوم مهرماه ۹۸) که طی آن تاکید کرد که عراق می خواهد نقش فعال در سازندگی و پیشرفت منطقه داشته باشد و بر ضرورت صلح و آرامش در منطقه تاکید کرد.
- سفر به انگلستان در ۲۷ سپتامبر (۵ مهرماه ۹۸)
سفرهای عادل عبدالمهدی:
- اولین سفر خارجی عبدالمهدی بعد از شش ماه از تصدی پست نخست وزیری به قاهره و شرکت در نشست سران سه کشور عراق، مصر و اردن در ۲۳ مارس (۳ فروردین ماه ۹۸) آغاز شد. عبدالمهدی در این نشست طرح ایجاد یک خط لوله جدید نفت را که از اردن عبور کرده و نفت را به مصر و دریای مدیترانه می رساند، مطرح کرد که با موافقت سران مصر و اردن مواجه شد.
- سفر به تهران در ۷ آوریل ( ۱۸ فروردین ماه ۹۸) که از آن به عنوان آغاز تلاش های بغداد برای تنش زدایی در روابط تهران و ریاض یاد می شود.
- سفر کوتاه به تهران متعاقب حادثه توقیف کشتی انگلیسی در آب های منطقه ای خلیج فارس توسط جمهوری اسلامی ایران در ۲۲ ژولای (۳۱ تیرماه ۹۸) که از آن به وساطت عراق برای حل این بحران بین تهران و لندن یاد شده است.
- سفر به ریاض در ۱۷ آوریل (۲۸ فروردین ماه ۹۸) با هدف توسعه روابط دو جانبه و تنش زدایی در روابط بین عربستان و جمهوری اسلامی ایران که منجر به امضای ۱۳ تفاهم نامه و یادداشت تفاهم همکاری با عربستان شد.
- سفر پنج روزه اروپایی در ۲۹ آوریل ( نهم اردیبهشت ماه ۰۸) به آلمان و فرانسه و امضا قرار داد مهم ۱۴ میلیارد دلاری با شرکت زیمنس آلمان برای بازسازی تاسیسات برق عراق که با خشم واشنگتن به ویژه شرکت «ژنرال الکتریک» مواجه شد که ۱۶ سال است که بر قراردادهای برقی عراق خیمه زده و موجب نابسامانی برق در این کشور و اعتراض عمومی شده است.
- سفر به ترکیه در ۱۵ ماه می (۲۵ اردیبهشت ماه) که منجر به چند یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور شد.
- سفر چهار روزه به چین در ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریورماه ۹۸) که منجر به قرارداد ۵۰۰ میلیارد دلاری با پکن برای توسعه اقتصادی عراق شد و از آن به عنوان مهمترین توافق اقتصادی این کشور با خارج یاد می شود که منجر به آشکار شدن خشم آمریکا علیه دولت عبدالمهدی شد و بعد از کمتر از یک ماه اعتراضات خیابانی را در عراق به دنبال داشت.
- سفر کوتاه چند ساعته به ریاض در ۲۵ سپتامبر (سوم مهر ماه ۹۸) متعاقب حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و میانجیگری مجدد در روابط تهران و ریاض.
برخی رویدادهای مهم دیگر و نقش تنش زدایی عراق:
- اجلاس یکروزه بین المجالس کشورهای همسایه عراق در ۲۰ آوریل ( ۳۱ فروردین ماه ۹۸) در بغداد به ریاست «محمد الحلبوسی» رییس مجلس نمایندگان عراق.
- تفاهم نامه های همکاری مشترک با اردن و گشایش گذرگاه مرزی «طریبیل» با این کشور در دوم فوریه (۱۳ بهمن ۹۷).
- گشایش گذرگاه مهم مرزی «قائم – البوکمال» با سوریه در ۳۰ سپتامبر (هشت مهرماه ۹۸) بعد از پنج سال توقف به دلیل جنگ با داعش و پیش از این نیز در ۱۸ ماه می (۲۸ اردیبهشت ماه ۹۸) پس از هشت سال وقفه بار دیگر پروازهای هوایی بین بغداد و دمشق از سرگرفته شد که هر دوی این رخدادها خشم آمریکا و همپیمانان منطقه ای آن را علیه عراق برانگیخت.
- تبدیل شدن عراق به مرکز جذب رهبران دنیا به عنوان کشوری که پیرزمندانه از جنگ با بزرگترین گروه تروریستی دنیا خارج شده و رویکرد جدیدی مبتنی بر صلح در مقابل توسعه کشورهای منطقه ارایه می کند.
مهمترین رهبران و مقامات خارجی در طول این مدت به بغداد سفر کرده اند، حسن روحانی رییس جمهوری ایران، محمود عباس رییس دولت خودمختار، «میخائیل بوگدانف» معاون وزیر خارجه و فرستاده ویژه رییس جمهوری روسیه به بغداد، «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا، وزیر امور خارجه نروژ، رییس کمیته بین المللی صلیب سرخ جهانی به علاوه مقامات مختلف آمریکایی و برخی مقامات و مسوولان عربی دیگر بوده اند.
- حل بسیاری از اختلافات بین بغداد و اربیل که برای اولین بار در طول ۱۶ سال گذشته اتفاق می افتاد، امری که به ذائقه آمریکا و همپیمانان منطقه ایش به ویژه رژیم صهیونیستی و سعودی ها و اماراتی ها خوش نیامد.
- قتل «ابوبکر البغدادی» سرکرده گروه تروریستی داعش بر اساس اطلاعات دقیق دستگاه های امنیتی عراق در خاک سوریه در ۲۷ اکتبر (۵ آبانماه ۹۸) که از آن به عنوان پایان دوره دولت «باراک اوباما» که داعش میراث آن بوده و آغاز دوره ترامپ و شکل گیری «باندهای جوکر» در عراق یاد می شود.
- پایین کشیدن پرچم کویت از کنسولگری این کشور در بصره به اتهام توهین رییس یکی از قبایل کویتی به زنان عراقی در اول ماه می (۱۱ اردیبهشت ماه).
- پایین کشیدن پرچم بحرین در سفارتخانه این کشور در بغداد به خاطر حمایت منامه از طرح معامله قرن و میزبانی نشست آمریکایی – اسراییلی در ۲۸ ژوئن (هفتم تیرماه ۹۸) که منجر به تنش در روابط بحرین و عراق شد.
- مخالفت شدید عراق با اعدام ۳۷ فعال اجتماعی در عربستان که ۳۳ تن از آنها شیعه بودند در ۲۳آوریل (سوم اردیبهشت ماه ۹۸) که به سه شنبه خونین شهرت یافته است. این اعلام مخالفت صریح بغداد با اعدام های داخلی در عربستان در مناسبات دو کشور تنش ایجاد کرد.
برخی وقوع اعدام ها را از طرف سعودی ها در این تاریخ عمدی دانسته و آن را برای ناکام گذاشتن تلاش های تنش زدایی منطقه ای بغداد قلمداد کردند به ویژه اینکه این جنایت سعودی ها تنها چند روز بعد از سفر عبدالمهدی به ریاض اتفاق افتاد.
اعتراضات خیابانی آخرین فصل ناکامی سیاست های عراق
اعتراضات خیابانی به دنبال تلاش های عراق برای تنش زدایی در منطقه و رفتن بغداد به سمت توسعه اقتصادی و تبدیل شدن به کانون صلح در منطقه در اول اکتبر (نهم مهرماه ۹۸) اتفاق افتاد.
این اعتراضات به اعتقاد کارشناسان، تمامی تلاش های مقامات و رهبران سیاسی عراق را برای بهبود شرایط سیاسی، امنیتی، معیشتی و اقتصادی عراق به محاق برد و عراقی که می خواست کانون صلح در منطقه شود، اینک خود گرفتار شدیدترین بحران داخلی شده است.
اعتراضات در دو مرحله آغاز شد که مرحله اول آن از اول اکتبر کلید خورد و یک هفته به طول انجامید و طی آن بیش از ۱۰۰ نفر کشته و بالغ بر شش هزار نفر زخمی شدند.
به دلیل اربعین حسینی و فشار مردمی برای برپایی این مراسم بزرگ دینی، اعتراضات برای چندین روز متوقف شد.
زیارت اربعین حسینی در کانون این بحران ها، به خودی خود یک اتفاق مهم بود که میلیون ها انسان در آن شرکت کردند و حضور زائران ایرانی نیز در آن برجسته بود.
اربعین حسینی به رغم همه نگرانی ها از احتمال تاثیر اعتراضات خیابانی بر آن در کمال آرامش برگزار شد.
مرحله دوم اعتراضات از ۲۵ اکتبر (سوم آبان ماه) از سرگرفته شد و گردانندگان پشت پرده آن همواره می کوشیدند که این اعتراضات به خشونت کشیده شود و این اعتقاد وجود دارد که در این امر نیز تا حد زیادی موفق عمل کردند.
کشته شدن بیش از ۴۰۰ نفر و زخمی شدن بیش از ۲۰ هزار نفر و ادامه اعتراضات خیابانی در شهرهای جنوب، مرکز و بغداد که همه شیعه نشین هستند، دلیل روشنی بر موفقیت گردانندگان این اعتراضات بوده است.
باندهای جوکر؛ نسل جدید خشونت
باندهای جوکر که برخی آن را میراث دولت ترامپ برای ملت عراق می دانند، نسل جدیدی از خشونت هستند که برخلاف خشونت های گذشته که در مناطق سنی نشین سر بر می آورد، این خشونت ها این بار در مناطق شیعه نشین و از داخل اعتراضات خیابانی سر برآورده است.
این گروه های تندرو تحت پوشش اعتراضات خیابانی دست به خشونت، آتش سوزی، درگیری با نیروهای مسلح می زنند تا این اعتراضات هرچه بیشتر به خون آغشته شده و تنور داغ این اعتراضات در عراق سرد نشود.
با گذشت قریب سه ماه، این اعتراضات همچنان ادامه دارد و ماحصل آن قفل شدن کارها و خدمات دولتی، استعفای عبدالمهدی نخست وزیر در ۲۹ نوامبر (هشت آذرماه ۹۸) و تهدید رییس جمهوری به استعفا در ۲۶ دسامبر (پنجم دیماه ۹۸) بوده است.
کشور عراق که می خواست در سال ۲۰۱۹ کلید حل مشکلات منطقه و جهان باشد، اینک در یافتن کلیدی برای حل مشکلات داخلی خود بازمانده است.
عراق در حالی سال ۲۰۱۹ را سپری می کند که امید خود را به جریان های سیاسی و قدرت های خارجی برای حل معضل داخلی از دست داده و تنها چشم امیدش به حکمت و تدبیر مرجعیت عالی دینی برای خروج از این بحران است.
مرجعیت عالی دینی از روز جمعه (۶ دیماه) در اعتراض به وضع موجود و ناتوانی دولتمردان و رهبران سیاسی عراق برای خروج از بحران، از صدور بیانیه های نماز جمعه خودداری کرده است.
اینک این پرسش مطرح است که بعد از بحران تازه ناشی از تهدید برهم صالح به استعفا و خودداری مرجعیت از بیان موضع سیاسی، آینده اعتراضات به کدام سو خواهد رفت؟
آیا رهبران سیاسی هنوز فرصت کافی برای حل بحران را دارند یا روند تحولات در این کشور به سوی انسداد سیاسی بیشتر و در نتیجه تنش بیشتر پیش خواهد رفت؟
عراق اکنون که سال ۲۰۱۹ آخرین نفس ها و ساعت های خود را سپری می کند از سه ضلع قدرت و حاکمیت ملی (نخست وزیر، رییس جمهوری و مجلس) تنها دارای مجلس است، نهادی که اختلاف های سیاسی در آن شدید است و بیم این می رود به علت ناکارآمدی و نبود اجماع نظر میان نمایندگان این تنها نهاد باقی مانده نیز به سرنوشت دو نهاد دیگر دچار شود. اتفاقی که عراق را به آینده نامعلوم سوق خواهد داد.
