به گزارش تیترشهر : کویر اقلیم متفاوتی است که بر خلاف دریا، کوهستان یا جنگل در هر فصلی نمی‌توان به آن سر زد. با گرم شدن هوا دیگر نمی‌توان فکر سفر به کویر را هم کرد. بنابراین فصل بهار یکی از فرصت‌ها برای یک کویر گردی جانانه است. در این برنامه مسیری را به شما پیشنهاد می‌کنیم که از تهران آغاز می‌شود و به شهر طبس در خراسان جنوبی می‌رسد. این مسیر پر از مناطق کویری است؛ از کویر صفائیه گرمسار و حاج علی قلی دامغان گرفته تا زمان آباد سمنان، عشق‌آباد خراسان رضوی و کال جنی طبس. این سفر را باید با عشق رفت. چون اگر چشم‌انداز وسیع کویر و سکوت رؤیایی آن را دوست نداشته باشید، راندن در کیلومترها جاده بی آب و علف و گشت و گذار در سرزمین‌های خشک و بی‌درخت، بی‌معنا خواهد بود.
اگر وسایل برقراری کمپ کویری همراه ندارید، می‌توانید شب اول را در دامغان بمانید. شب دوم را در خانه‌های محلی روستای قلعه‌بالا و شب سوم را در هتل طبس سپری کنید.
خودروی شخصی: از تهران تا گرمسار حدود ۸۷ کیلومتر راه دارید، از آنجا باید به دامغان بروید و از آنجا تا شاهرود و میامی بروید، تا اینجای مسیر با مسافران مشهد هم‌مسیر هستید. اما بعد از میامی باید به سمت جنوب بپیچید تا به بیارجمند برسید. از بیارجمند هم بعد از گذشتن از خانخودی، زمان آباد، گرماب، عشق آباد و ده‌محمد به طبس خواهید رسید.
در سفر به سمت خراسان جنوبی ديدن اين مکان‌ها را نبايد از دست داد:
معدن نمک گرمسار،۲۷ معدن با درجه خلوص ۹۸ درصد، به علاوه سازه‌های نمکی غول پیکر، چیزی است که شما پیش از رسیدن به گرمسار می‌توانید آن را ببینید. کوه نمک گرمسار در نزدیکی جاده ایوانکی به ورامین قرار دارد. تقریباً در کیلومتر ۱۰ این جاده، چندین راه فرعی که بیش‌ترشان در سمت چپ جاده قرار دارند، شما را به معادن نمک هدایت می‌کنند که معروف‌ترینشان کوه دشت کهن در منطقه سرده است. ۸۵ در صد از نمک استخراج شده از این معدن مصرف خوراکی دارد و به نقاط مختلف ارسال می‌شود.
برای بازدید حتما باید چراغ قوه مناسب به همراه داشت چرا که داخل غار تاریک است و به دلیل تردد بسیار میانه‌های مسیر به سوی انتهای غار لغزنده است و عبور از کناره‌ها امن‌تر خواهد بود. همچنین برای بازدید از تونل‌های نمکی نیاز به دریافت مجوز از پلیس راهنمایی و رانندگی برای ورود به جاده‌های معدن نمک با اتوبوس دارید. بازدید از معدن فعال کوهدشت کهن نیز نیاز به انجام هماهنگی با مسئولان معدن دارد.
عکاس: مهدی کلهر
روستای خرو، در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی طبس، می‌توانید روستای ییلاقی خرو را تماشا کنید. این روستا در بهار، آب و هوای نسبتاً معتدلی دارد و علاوه بر این یک قلعه تماشایی دارد که تاریخش تا دوره سلجوقی عقب می‌رود. اهالی آن را به نام قلعه اسماعیلیه می‌شناسند.
خَرو، روستایی پلكانی است که جاذبه‌های طبیعی‌اش شامل آبشارهای زیبا و باغ‌های مفرح می‌شود. در بافت تاریخی روستای خرو می‌توانید سنت‌های معماری ۱۰۰ سال پیش ایران را از نزدیک ببینید. دورنمای این روستا و باغ‌های سرسبز آن از تپههای اطراف، قاب خوبی برای عكاسی است. خرو دو آبشار دارد. آبشار رودمیان که آب رودخانه رودمیان را به رودخانه خرو و روستا می‌رساند و آبشار ششو که حاصل پیوند شش رود كوچك به یکدیگر است.
آبگرم مرتضی علی: در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی طبس و بالاتر از روستای خروعليا، یک جاذبه مهم منطقه را خواهید دید. چشمه‌ای معروف به مرتضی علی که تقریباً به طول ۲ کیلومتر جریان پیدا می‌کند. نکته جالب این چشمه آن است که آب سرد و گرم در فاصله نزدیک از هم در جریانند. برای آنکه به سرچشمه برسید، باید حدود یک ساعت در آب پیاده‌روی کنید.
عکس از tripyar.com
روستای نایبند، یک روستای کوهستانی کویری را در این منطقه حتماً ببینید و برگردید. روستای نایبند، به معنای واقعی یکی از زیباترین روستاهای ایران است. یک روستای پلکانی در دل کویر. قرار گیری در مرز میان کویر و کوهستان، این ویژگی را برای این روستا فراهم کرده است. غیر از معماری پلکانی و قدیمی روستا، نخلستان‌های پربار اطراف روستا را هم باید به فهرست زیبایی‌های این روستا اضافه کرد.
برای رسیدن به این روستا از شهر طبس، وارد جاده بیرجند شوید تا بعد از ۱۲۰ کیلومتر؛ یعنی حدود ۳۵ کیلومتر بعد از دیهوک به عرب آباد برسید. پس از آن به سمت راست و جاده راور بپیچید تا بعد از ۱۰۰ کیلومتر در نایبند باشید. اگر هم از سمت جنوب و راور آمده‌اید، وارد جاده دیهوک شوید و به سمت شمال برانید. حدود ۱۷۰ کیلومتر بعد از راور به دیگ‌رستم می‌رسید که پمپ بنزین و مغازه دارد و ۱۰ کیلومتر بعد از آن هم به نایبند.
می‌توانید برای گشت و گذار در این مسیر ۵ روز وقت بگذارید، ۴ روز برای بازدید و یک روز هم برای بازگشت به خانه.
گرمسار حدود ۱۰۰ کیلومتری شرق تهران و کویر صفائیه در جنوب شرقی این شهر قرار دارد. البته برای رسیدن به کویر، در جاده سمنان حدود ۴۳ کیلومتر باید رانندگی کنید. دست راست، جاده خاکی را در پیش گرفته به سمت ایستگاه راه‌آهن لاهورد بروید و دوباره جاده را ادامه داده تا به روستای صفائیه برسید. از روستا که خارج شدید به ابتدای کویر می‌رسید. دیدن شش ضلعی‌های نمکی کویر یا همان پولیگون‌ها را از دست ندهید. سطح بسیار وسیعی از زمین این منطقه توسط این اشکال پوشیده شده است. بعد از گشت و گذار در این منطقه کویری می‌توانید دوباره به سمت جاده اصلی برگردید و حدود ۱۵۵ کیلومتر به سمت شرق برانید تا به دامغان برسید.
روز دوم، از دامغان تا کویر حاج علی قلی و روستای قلعه‌بالا:
مسجد تاریخانه: معروف‌ترین اثر تاریخی دامغان مسجد تاریخانه است؛ اثری تماشایی که در قرون اولیه اسلامی ساخته شده است. تاریخانه، یکی از اولین مساجد مناره دار ایران محسوب می‌شود که در دوره‌های تاریخی مختلف به بنای اولیه آن اضافه شده است. این مسجد را در خیابان شهید مطهری می‌توانید ببینید. در مسجد هر روز به غیر از شنبه‌ها از ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ و عصرها از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۹:۳۰ با ورودیه به روی گردشگران باز است.
عکاس: مهدی سیدی
این مسجد بعد از مسجد فهرج یزد که قدیمی‌ترین مسجد ایران و مربوط به صدر اسلام (نیمه‌ی قرن اول هجری) است، از نظر قدمت دومین جایگاه را در بین مساجد کهن ایران‌زمین دارد و به خاطر داشتن ستونهای زیاد مسجد چهل ستون نیز نام دارد.
دامغان دو خانه تاریخی هم از دور ه قاجار دارد؛ خانه لطفی و خانه صدیق که هر دو در محله «بالامحله» دامغان در میدان امام خمینی (ره) قرار دارند.
برج پیر علمدار: یکی از نمونههای ارزشمند معماری قرن پنجم ایران در دامغان برج پیر علمدار است. این برج ۱۳ متری که به صورت مخروطی پیازی شکل ساخته شده، یک بنای آرامگاهی است. این برج در محله خوریا نزدیک مسجد جامع دامغان و در خیابان شهید مطهری قرار دارد.
این برج از سری برج‌های مدور آجری کم‌خیز دارای گنبد مخروطی پیازی است که نزدیک به پنجاه عدد از این نوع برج‌ها در ایران زمین موجود است. برج پیر علمدار از جهت قدمت بعد از برج گنبد قابوس گرگان (ساخته شده به سال ۳۹۷ هجری قمری) دومین برج کهن ایران است.
این برج، دارای گنبدی با قطر داخلی ۴٫۵ متر است و از جمله نخستین بناهایی است که در آن از نقش برجسته‌ی آجرچینی برای خارج کردن نمای ساختمان از رج‌های هم‌شکل و یکنواخت استفاده شده است.
بیرون از دامغان: شهر تاریخی دامغان بناها و محوطه‌های تاریخی دیگری مانند محوطه تپه حصار، برج طغرل و چشمه‌های طبیعی و زیبایی مثل چشمه علی و چشمه قل‌قل در منطقه‌ای خوش آب و هوا دارد كه در فاصله تقریباً نزدیک از هم قرار دارند.
عکس از:صفحه اینستاگرام damghan_photography
برج طغرل هم در ۱۸ کیلومتری شرق دامغان، در جنوب روستای مهماندوست و در بین راه دامغان - شاهرود قرار دارد. در این میراث ساخته شده از آجر، می‌توان ظرافت و هنرمندی دستان سازنده‌ی آن را در تزئینات انجام شده با قدمتی نزدیک به هزار سال، به خوبی مشاهده کرد که از نکات قابل توجه در معماری این بنای ارزشمند ایران است. گفته می‌شود از تمدن باستانی و شش هزار ساله «قومس» یا «کومش» چند تپه تاریخی مثل تپههای «تپه حصار» در حاشیه جنوبی شهر دامغان و تپههای چهل دختر روستای دروار و پل روستای بق در ۵۰ کیلومتری شمال غرب دامغان به جا مانده است. تپه حصار در نزدیکی ایستگاه راه آهن و در امتداد مسیر خط آهن قرار دارد.
قلعه گردکوه یا دژ گنبدان در شمال غربی دامغان قرار دارد. این قلعه، یکی از قلعه‌های اسماعیلیان است و مثل دیگر قلعه‌های اسماعیلیه، در ارتفاعات کوهستانی بنا شده است. البته تاریخ ساخت این دژ به قبل از اسماعیلیه بر می‌گردد. برای دیدن این قلعه تاریخی باید به روستای قدرت‌آباد بروید که ۱۵ کیلومتر با دامغان فاصله دارد. از قدرت‌آباد هم یک راه خاکی تقریباً ۸ کیلومتری شما را پای کوهی می‌رساند که دژ گنبدان، بالای آن است. برای دیدن قلعه گردکوه، بهتر است از بلدهای محلی کمک بگیرید.
عکس از eneshat.com
گنبدهای نمکی، در واقع اسمی است که به معادن نمک این منطقه داده‌اند. در این معدن‌ها می‌شود اشکال مختلفی از بلورهای نمک و لایه‌های نمکی خاک را دید. در جنوب شهر گرمسار، چندین گنبد نمکی وجود دارد. این گنبدها چند کیلومتری با حاشیه جاده سردره فاصله دارند.
کویر حاج علی قلی در جنوب شرقی شهر دامغان قرار دارد. برای رسیدن به آن باید وارد جاده معلمان که در جنوب این شهر قرار دارد، بشوید. بعد از حدود ۲۰ کیلومتر به دوراهی جاده می‌رسید که شما برای رسیدن به کویر حاج علی قلی باید حدود پنج کیلومتر در سمت راست جاده برانید تا به روستای خورزان برسید. در این روستا سراغ جاده خاکی معدن نمک را بگیرید. حدود ۱۰ کیلومتر که از این معدن عبور کردید به کویر حاج علی قلی رسیده‌اید. این کویر سطوح مختلف مثل مخروط افکنه آبرفتی، سطوح رسی، حوزه خیس و شور هزار دارد و هرکدام جذابیت‌های خود را دارد. بعد از دیدن کویر، دوباره همان جاده را به سمت دامغان بازگردید.
عکاس: علیرضا جواهری
قلعه بالا، برای رسیدن به شاهرود از دامغان حدود ۷۰ کیلومتر به سمت شمال شرق برانید. به شاهرود که رسیدید، باید راه جاده اصلی را ادامه دهید تا بعد از حدود ۶۵ کیلومتر به شهر میامی برسید. در شهر میامی به جای آنکه مانند مسافران شهر مشهد راه مستقیم را ادامه دهید، باید وارد جاده جنوبی شوید تا بعد از حدود ۴۰ کیلومتر به شهر بیارجُمَند برسید. حدود ۱۹ کیلومتر دیگر هم که در سمت جنوب شرقی برانید به روستای خانخودی رسیده‌اید. از خانخودی که سه کیلومتر دیگر به سمت جنوب برانید، به روستای قلعه‌بالا می‌رسید. روستایی که دروازه ورود شما به پارک ملی توران است. در روستا می‌توانید خانه محلی بگیرید؛ چون بسیاری از اهالی، خانه‌هایشان را کرایه می‌دهند. بعد از مستقر شدن در روستا راهی گشت و گذار در پارک ملی توران یا خرید صنایع دستی از روستاییان شوید. توصیه ما برای گشت و گذار در کویر، غیر از گرفتن مجوز از اداره محیط زیست، استفاده از راهنمایی مردم محلی است.
عکس از cacp.ir
در این منطقه علاوه بر تماشای حیات وحش و دیدن جاذبه های طبیعی می‌توانید به دره ماو و چشمه‌های قدس و معصوم در نزدیکی روستا هم سری بزنید.
روز سوم، از قلعه‌بالا تا کویر عشق‌آباد: بعد از روستای قلعه‌بالا، به سمت کویر زمان‌آباد که حدود ۱۰۵ کیلومتری جنوب خانخودی است، بروید. شما وارد یکی از بکرترین کویرهای ایران شده‌اید.
روستای زمان‌آباد یکی از روستاهای همسایه با پارک ملی توران است و همسایه با کویر. همین است که اسم روستا هم، پسوند کویر به خود گرفته. بافت روستای زمان‌آباد هم کویری است. غیر از کویر گردی و گشت و گذار در بافت تماشایی روستا می‌توانید، امامزاده پیر و قلعه قدیمی حصار، سد قدیمی هیرمی و آرامگاهی منسوب به جرجیس پیامبر در بیرون از روستا را ببینید.
عکس از seeiran.ir
کویر عشق‌آباد: بعد از گشت و گذار در کویر زمان‌آباد، اگر هنوز می‌خواهید بیشتر از اقلیم کویری لذت ببرید، راهی کویر عشق‌آباد شوید. از زمان‌آباد باید حدود ۹۰ کیلومتر رانندگی کنید تا به دوراهی طبس - بردسکن برسید. شما باید مسیر دست راست را انتخاب کنید که به سمت طبس می‌رود. از این دوراهی که حدود ۱۱۰ کیلومتر به سمت جنوب غرب بروید به کویر عشق آباد رسیده‌اید. از تماشای مناظر و تپه های ماسه‌ای لذت ببرید و البته همراه با راهنمایان محلی در این کویر آرام، بگردید. از عشق‌آباد که حدود ۴۵ کیلومتر به سمت جنوب بروید، به دوراهی طبس بشرویه می‌رسید. راه دست راست را که همان جاده طبس است، انتخاب کرده و باید حدود ۶۵ کیلومتر به سمت جنوب بروید تا به شهر طبس برسید.
روز چهارم، از طبس تا کال جنی و ازَمیغان: شهرستان طبس در مجاورت کویر مرکزی ایران و بیابان لوت قرار دارد و یکی از بهترین مکان‌ها برای کویر نوردی است.
کال جنی (دره جن‌ها) در ۲۵ کیلومتری شمال طبس و نزدیک روستای ازمیغان قرار دارد. از ابتدای جاده تا کال جنی حدود پنج کیلومتر فاصله است.
کال اصطلاحی است که به دره یا مسیر ایجادشده به‌وسیله سیلاب‌ها و جریان آب اطلاق می‌شود. کال جنی درهای زیبا و حیرت‌انگیز است که بومیان قدیمی آن را دره جن‌ها نامیده‌اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن‌ها می‌دانستند. برای دست‌یابی به کف دره نیازمند آشنایی به منطقه است. دره دارای دیواره‌های بلند و پرشیب است که وارد شدن به آن می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. وجود تونل‌ها و خانه‌هایی به نام خانه گبرها در دل دیواره‌ها که برای سکنای زرتشتیان زمان خود ساخته شده است از دیگر جذابیت‌های این دره است. ساخت این تونل‌ها و حفرها احتمالاً به زمان ساسانیان بازمی‌گردد.
عکاس: ندا مجیدی
در کال جنی، با مناظری رو به رو می‌شوید که باور نکردنی است. وجود تونل‌ها و سوراخ‌هایی عجیب در دل دیواره‌ها که گفته می‌شود از دوره پیش از اسلام باقی مانده، نشان از قدمت این دره دارد. می‌توانید از مسیر انتهایی دره که به کوه می‌رسد، وارد شده و طول آن را طی کنید. البته راهی هم در میانه دره وجود دارد که به وسیله فرسایش باز شده است که آن را باید با احتیاط بروید چون ممکن است دیواره‌ها به علت سست بودن، ریزش پیدا کنند. تقریباً از نیمه راه پیاده‌رویتان، آب دره خشک می‌شود، چون آب چشمه وارد کانال قنات می‌شود.
عکس از karnaval.ir
روستای ازمیغان: پس از پرسه زدن در دره به سمت روستای ازمیغان حرکت کنید. این روستا حدود ۵ کیلومتر با کال جنی فاصله دارد. آب فراوان روستا در دل کویر باعث شده که نه تنها نخلستان‌هایی روستا پربار باشد که در بعضی سال‌های پرآبی روستاییان برنج هم کشت کنند.
باغ گلشن طبس: بعد از این همه کویر گردی در شهر طبس به باغ زیبا و پرآبی می‌رسید؛ باغ گلشن که تاریخی زندی قاجاری دارد. این باغ یکی از نمونههای هنرمندی ایرانیان در باغ آرایی در دل کویر است. باغ گلشن جوی‌های روان آب و پرندگان مختلفی دارد. این باغ سردر زیبایی داشته که در زلزله سال ۵۷ تخریب شده است.
این باغ که مساحتی در حدود ۷ هکتار دارد، با طولی در حدود ۲۶۶ متر و عرضی در حدود ۲۶۰ متر، تقریبا مربع‌شکل است. دو خیابان اصلی متقاطع، محوطه‌ی باغ را به چهار مربع بزرگ تقسیم کرده‌اند و هر یک از این مربع‌ها با گذرگاه‌های کوچک به ۴ کرت تقسیم شده‌اند. در میان این باغ، استخر نسبتا بزرگی وجود دارد که دارای ۳ فواره طبیعی است.
عکاس: فرزان اسدی
در شهر طبس علاوه بر گشت و گذار در این باغ می‌توانید به قلعه طبس هم سری بزنید که البته این قلعه در زلزله آن سال آسیب‌های زیادی دید.
پارک ملی توران، از جمله مناطق حفاظت شده به دست سازمان محیط زیست ایران است که در این سفر از میانه آن گذر خواهید کرد.
عکس از cacp.ir
در این پارک می‌توانید گونه‌های کمیابی از محیط زیست ایران، از جمله یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی که در معرض خطر انقراض قرار دارند و همین طور زاغ‌بور، یکی از پرندگان انحصاری ایران را ببینید. ورود به این پارک نیاز به هماهنگی با اداره محیط زیست استان سمنان و همین طور همراهی محیط‌بانان دارند.
منبع : کجارو
