اختلافات پادمانی لاینحل نیست/ طرفین انعطاف به خرج دهند

دیاکو حسینی درباره این که علیرغم تلاش‌ها و پیام‌های رد و بدل شده چه عواملی در به تعویق افتادن توافق تاثیرگذار بوده اند؟ گفت: به نظر می‌رسد پیگیری مطالبه ایران مبنی بر حل اختلافات پادمانی و کنار گذاشتن ادعا‌های آژانس عامل اصلی در مذاکرات است که تا این لحظه مذاکرات به نتیجه نرسیده است و همچنین مقاومت آژانس برای این که این پرونده‌ها در این مرحله در مذاکرات بسته شود.

وی تصریح کرد: علت این که ایران این موضوع را دنبال می‌کند این نگرانی وجود دارد که در برخورد سیاسی با موضوع این وضعیت ادامه داشته باشد و در نتیجه عملا تنش درباره برنامه‌های هسته‌ای را تا مدت‌ها ادامه دهد، لذا فکر می‌کنم از نگاه ایران به این شکل موضوع دیده می‌شود که مسائل پیش آمده در مورد پادمان در یک بسته سیاسی، مرتبط با بعد از خروج آمریکا از برجام پیش آمده و این تنش‌ها با اهداف سیاسی ایجاد شده، تنش‌هایی که ناشی از سرقت اسناد هسته‌ای است و ادعا‌هایی که آژانس در رابطه با این اسناد دارد.

این پژوهشگر مسائل استراتژیک همچنین بیان کرد: طبیعتا طبق انتظار ایران باید در این مرحله، مذاکرات تمام شود، منتهی از دید آژانس موضوع متفاوت است. آژانس این مساله را جدای از برجام مد نظر قرار داده و انتظار دارد فارغ از سرنوشت برجام این موضوعات، نگرانی‌ها وادعا‌هایی که مطرح کرده مستقلا پاسخ داده شود. در واقع فارغ از این که مذاکرات برای احیای برجام به نتیجه برسد یا خیر.

حسینی با تاکید بر این که قرائت متفاوت ایران و آژانس از مساله پادمانی و اختلافی که پیش آمده مساله‌ای جدی و مهم است که می‌تواند به آسانی منجر به شکست مذاکرات شود، گفت: آژانس باید در این مرحله بپذیرد آنچه پیش آمده و مبنای درخواست این سازمان قرار گرفته، بی تاثیر از انگیزه‌های سیاسی و با هدف نابودکردن برجام توسط اسرائیل نبوده است و باید رضایت ایران هم در این رابطه جلب شود با فرمول کاملا روشن و با دامنه محدودی در رابطه با تحقیقات و سوال‌هایی که در آژانس ترسیم شود و ایران مجاب شود به این که این فرمول یک روش معقول برای برخورد با ابهامات پیش روی آژانس است.

وی در ادامه درباره این که آیا وقت آن نرسیده که آمریکا با توجه به شرایطی که دارد به خواسته‌های ایران پاسخ دهد؟ خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم آمریکایی‌ها مایل هستند تا توافق زودتر انجام شود، طبیعتا اگر امروز توافق انجام شود برای آمریکا بسیار بهتر از هفته‌های آینده است، زیرا به دلیل نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و دشواری که برای بایدن به همراه خواهد داشت و همچنین مجاب کردن جامعه سیاسی آمریکا به این که توافقی مطلوب و تامین کننده منافع آمریکاست.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: طبیعتا این انتظار می‌رود اگر چنین اراده‌ای وجود دارد، تلاش کنند با پاسخ دادن به حسن نیت ایران که در ماه‌های گذشته نیز با انعطاف‌های نشان داده شده یک بار دیگر اثبات شده، آن‌ها متقابلا و در همکاری با آژانس راه حل‌هایی پیدا کنند تا نگرانی‌های طبیعی ایران را پاسخ دهد. در عین حال همه طرف‌ها را از رسیدن به نتیجه نهایی یعنی توافق محروم نکنند اگر چنین اتفاقی بیفتد آمریکایی‌ها خوب می‌دانند تبعات منفی خواهد داشت.

حسینی ادامه داد: من گمان نمی‌کنم مساله مربوط به اختلاف پادمانی لاینحل باشد، طبیعتا اختلافات عمیق مستلزم تلاش زیادی از همه طرف هاست که به یک فرمول قابل قبول دست یابند. همچنین لازمه اش این است همه طرف‌ها انعطاف به خرج دهند و یک راه حل بینابینی را توافق کنند و این مشکل به نحوی که هم نگرانی‌های آژانس و هم ایران را پاسخ دهد، حل و فصل شود.

وی تاکید کرد: فکر می‌کنم اختلاف آن قدر عمیق نیست و اگر انعطاف کافی در همه طرف‌ها وجود داشته باشد، مطالبات حداکثری کنار گذاشته شود، این هم در کنار سایر اختلافاتی که قبلا بوده و حل و فصل شده، حل می‌شود.

این پژوهشگر مسائل استراتژیک همچنین درباره این که آیا در صورت به نتیجه نرسیدن برگزاری انتخابات کنگره هم بر این موضوع اثرگذار خواهد بود؟ اظهار داشت: اگر مذاکرات تا انتخابات کنگره به نتیجه نرسد، حتما اوضاع بسیار دشوارتر و احیای برجام بسیار سخت‌تر می‌شود، چون دولت بایدن نتوانسته به آنچه که در دوره رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود دست یابد. همین امروز هم برای بایدن سخت خواهد بود که داخل آمریکا احیای برجام را توجیه کند و طبیعتا با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا فشار جمهوری خواهان افزایش خواهد یافت.

حسینی همچنین بیان کرد: فکر می‌کنم این آگاهی در ایران و همه طرف‌ها وجود دارد که گذشت زمان به نفع هیچ کدام از طرف‌هایی نیست که خواستار احیای برجام هستند. از سوی دیگر تبلیغات در رابطه با دامنه فعالیت‌های هسته‌ای تا آن زمان بیشتر می‌شود و همه این عوامل می‌تواند روند مذاکرات را متاثر کرده و رسیدن به توافق را با مشکل مواجه کند.

وی درباره اینکه ایران طی این مدت تمام تلاش خود را به کار برده و انعطاف لازم را نشان داده در صورتی که طرف مقابل نتواند پاسخ منطقی دهد که مذاکرات به نتیجه نرسد، اقدام و واکنش ایران چگونه باید باشد؟ گفت: این همان سناریو‌هایی است که از ماه‌ها پیش همه نگران آن بودند، نگرانی فقط مربوط به ما نیست، آمریکایی‌ها و سایر طرف‌ها باید نگران شکست مذاکرات باشند، چون در آن صورت آلترناتیو‌هایی که وجود دارد بسیار بدتر هستند و طبیعتا تنش‌ها افزایش پیدا می‌کند.

این کارشناس مسائل بین الملل اظهار داشت: ایران هم می‌تواند در پاسخ به تنش‌ها یا اقدامات احتمالی که آمریکا انجام دهد، دست به ابتکار‌هایی مثل افزایش سرعت غنی سازی بزند. اما مساله اینجاست که این ابتکار‌ها کمکی به حل ماجرا نمی‌کند، طرف‌های تندرو در منطقه و آمریکا میدان پیدا می‌کنند برای پیشبرد ایده‌های شکست خورده، بنابراین فکر می‌کنم باید قبل از این که به گزینه‌های جایگزینی که همگی هم برای ایران و هم آمریکا منفی هستند برسیم، اقدامی صورت گیرد.

حسینی در پایان ابراز کرد: برای آمریکا نیز گزینه‌های جایگزین به هیچ وجه مطلوب نیستند، همچنین برای طرف‌های اروپایی و روسیه و چین؛ بنابراین هیچکدام از طرف‌ها آمادگی ورود به تنش در این مقیاس را ندارند. در نتیجه قبل از این که به این مرحله فکر کنیم باید تمرکز اصلی این باشد که صادقانه و منطقی همه طرف‌ها تلاش کنند آخرین اختلافات را حل کنند و از اقداماتی که برای طرف‌های دیگر به معنی اهرم فشار است، خودداری کنند. این نوع اقدمات می‌تواند حسن نیت را زیر سوال برده و باعث اقدام متقابل شود و درست در لحظه‌ای که انتظار داریم توافق احیا شود روند مذاکرات را معکوس کند.