جنگ اوکراین چطور بازارهای نفت را زیر و رو کرد؟

این تغییر مسیر بزرگترین تغییر بخش عرضه بازار نفت جهانی، از زمان انقلاب شیل آمریکاست که یک دهه پیش بازار را تغییر داد و نشان می‌دهد روسیه قادر خواهد بود از ممنوعیت نفت اتحادیه اروپا عبور کند به شرطی که آسیا و چین به خرید نفت این کشور ادامه دهند.

تحریم‌هایی که پس از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در اواخر فوریه، اعمال شدند و شامل ممنوعیت واردات نفت روسیه به آمریکا بود، باعث شد روسیه از اروپا که هدف بایکوت خریداران نفت قرار گرفت، به سمت آسیا بچرخد که مشتریان در هند و چین متقاضی خرید محموله‌های نفت روسیه با تخفیف چشمگیر بودند.

طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، صادرات روسیه در آوریل به سطح پیش از حمله به اوکراین، بهبود پیدا کرد و قیمت نفت که در مارس تا مرز ۱۳۹ دلار در هر بشکه صعود کرده بود، در حدود ۱۱۰ دلار تثبیت شد.

حتی اگر اتحادیه اروپا در دور بعدی تحریم‌های روسیه، با ممنوعیت واردات نفت این کشور موافقت کند، تحلیلگران می‌گویند تاثیر این تحریم‌ها با تقاضای که از سوی آسیا برای نفت روسیه وجود دارد، تا اندازه‌ای بی‌اثر خواهد شد.

نوربرت روکر از گروه مالی جولیوس بائر در این باره گفت: مگر این که غرب خریداران آسیایی را تحت فشار دیپلماتیک قرار دهد، در غیر این صورت افزایش شکاف عرضه و صعود قیمت‌های نفت دیده نخواهد شد.

مجموعه تحریم‌هایی که از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و انگلیس علیه روسیه اعلام شده اند، ورود کشتی‌ها با پرچم روسیه به بنادر را ممنوع کرده‌اند. این تحریم‌ها به معنای آن است که بخشی از تجارت افزایش یافته با آسیا از طریق انتقال کشتی به کشتی در دریا انجام می‌شود که یک فرآیند پرهزینه بوده و خطر نشت نفت و آلودگی بالایی دارد.

در مجموع، آمار شرکت پترولجستیک و شرکت‌های رصدکننده دیگر نشان می‌دهد جریان نفت روسیه به آسیا از طریق دریا، از ابتدای سال میلادی جاری حداقل ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است.

انتقال بین کشتی‌ها که بخش کوچکی از تجارت دریایی را تشکیل می‌دهد، برای اجتناب از تحریم‌ها و اعتراضات، از سواحل دانمارک به دریای مدیترانه تغییر پیدا کرده است.

به گفته مارگ گربر، رئیس پترولجستیک، انتقال کشتی به کشتی در آب‌های دانمارک متداول است، زیرا نقطه ورودی دریای بالتیک است. اما این انتقال‌ها دیگر اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین روند انتقال کشتی به کشتی، بین نفتکش تحریم شده و نفتکش تحریم نشده در آب‌های مدیترانه انجام می‌شود. حجم نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه که بین نفتکش‌ها در مدیترانه منتقل می‌شوند، ۴۰۰ هزار بشکه در روز است که عمده آن به آسیا می‌رود و به ۲.۳ میلیون بشکه در روز صادراتی اضافه می‌شود که مستقیما انجام می‌گیرد.

در ژانویه، پیش از حمله به اوکراین، حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز نفت روسیه مستقیما به آسیا ارسال می‌شد.

نفت روسیه در نفتکش‌های افرامکس یا سوئزمکس بارگیری می‌شود که کمتر از یک میلیون بشکه نفت حمل می‌کنند و در دریا به کشتی‌های بزرگتری منتقل می‌شوند که می‌توانند دو میلیون بشکه نفت حمل کنند و حمل نفت را از این نظر مقرون به صرفه می‌کنند.

حجم نفت دریابرد تنها بخشی از مجموع صادرات از روسیه است. با حساب آوردن عرضه از طریق خط لوله، مجموع صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه در آوریل به بیش از هشت میلیون بشکه در روز رسید و به نرخ پیش از آغاز مناقشه در اوکراین، بهبود یافت.

نفت غرب آفریقا

پالایشگاه‌های اروپایی برای جبران از دست رفتن نفت روسیه، به واردات نفت از غرب آفریقا روی آورده اند که طبق آمار پترو لجستیک، در آوریل ۱۷ درصد در مقایسه با میانگین سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ افزایش یافت.

آمار آیکان هم این افزایش را تایید کرد و نشان داد ۶۶۰ هزار بشکه در روز از نیجریه، آنگولا و کامرون در ماه مه به شمال غربی اروپا رسیده است و سه محموله نفت نیجریه در مقایسه با یک محموله در فوریه، وارد شده است.

حجم صادرات نفت غرب آفریقا به هند هم تقریبا نصف شد و از ۵۱۰ هزار بشکه در روز در مارس به ۲۸۰ هزار بشکه در روز در آوریل کاهش پیدا کرد، زیرا دهلی‌نو واردات نفت از روسیه را افزایش داد.

به گفته معامله‌گران، با داغ شدن تقاضای اروپایی، قیمت نفت شیرین سبک نیجریه به رکورد بالایی صعود کرده و به عنوان مثال، نفت فورکادوس حداقل هفت دلار نرخ بالاتری نسبت به نفت برنت پیدا کرده است.

طبق اعلام پترو لجستیک، صادرات نفت از شمال آفریقا به اروپا از مارس، ۳۰ درصد رشد کرده است. آمار آیکان واردات نفت از بندر سیدی کریر مصر به شمال غربی اروپا را نشان می‌دهد که تحلیلگران می‌گویند احتمالا نفت عربستان است و در ماه مه نسبت به مارس دو برابر شده و به بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.
 

 آمریکا همچنین عرضه به اروپا را افزایش داده است. آمار شرکت کپلر حاکی از آن است که واردات نفت از آمریکا به اروپا در ماه مه بیش از ۱۵ درصد نسبت به مارس افزایش پیدا کرد و به بالاترین روند ماهانه رسید. حدود ۱.۴۵ میلیون بشکه در روز نفت آمریکا در اروپا تخلیه شد.