معاونت مطالعات سیاسی این مرکز طی گزارشی به امکان سنجی امضای توافق راهبردی با روسیه و الزامات و اقتضائات این توافق پرداخت.
در این گزارش آمده: امروزه، ابعاد وسیع تر و ماهیت پیچیده تر روابط میان دولت ها، الگوهای کهن تر روابط را به نفع انواع جدیدتر آن تغییر داده است. در این میان، الگوی همکاری راهبردی، از آغاز قرن جدید میلادی به طور خاص مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. تنوع موضوعات همکاری و بازه زمانی فراخ این روابط، نخستین چیزی است که در اسناد همکاری راهبردی مورد توجه قرار می گیرد.
در بخش دیگری از این گزارش تصریح شده: یکی از مهم ترین ویژگی های همکاری راهبردی به ماهیت سلسله وسیع منافع مشترک بلندمدت میان دو کشور مربوط می شود، منافعی که مستقل از شرایط سیاسی موجود یا اقدام های طرف های ثالث شکل می گیرند.
در این گزارش بیان شده: جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سال های اخیر روابط نزدیکی را با یکدیگر تدارک دیده اند و همین امر امکان سنجی انعقاد یک توافق راهبردی و بلندمدت را به یک بحث مسلط در میان صاحبنظران تبدیل کرده است.
محرکه ها و پیش ران های مختلفی وجود دارد که مسیر اجرای توافق راهبردی جمهوری اسلامی ایران با روسیه را هموار می سازد. این محرکه ها مجموعه ای از متغیرها و اشتراکات تاریخی، سیاسی، هنجاری و... را دربرمی گیرد و تمرکز بر آنها می تواند به تقویت اراده دو دولت برای نیل به چنین توافقی منجر گردد.
در این گزارش تصریح شده: از جمله مهمترین پیشران ها و محرکه های تأثیرگذار بر تسهیل فرایند انعقاد توافقنامه راهبردی میان ایران و روسیه به سابقه همکاری راهبردی دو کشور در محیط پیرامونی خود مربوط می شود. همکاری و مساعی دو کشور در قبال بحران تاجیکستان که درگیری های داخلی در این کشور تازه استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی را پایان داد، و نیز همکاری آنها در افغانستان در دهه ۱۹۹۰ ازجمله مهم ترین تجارب دو کشور در این زمینه محسوب می شود. همچنین همکاری دو کشور در سوریه نقطه عطفی در روابط تهران و مسکو بوده و شاخص ترین نماد همکاری راهبردی دو کشور است.
در ادامه گزارش امکان سنجی امضای توافق راهبری با روسیه آمده: موضع مشترک جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در برابر آنچه نظم لیبرال دمکراسی غربی بر جهان تحمیل کرده و همسانی معنادار رویکردهای تجویزی آنها درخصوص آنچه بایسته های ضروری نیل به نظم مطلوب جهانی را شکل می دهد ازجمله حمایت تهران و مسکو از چندجانبه گرایی در نظام بین الملل، از مؤلفه های بسترساز برای برقراری روابط بلندمدت راهبردی میان ایران و روسیه است.
در این گزارش با بیان این نکته که ادراکات و تصورات مشترک ایران و روسیه از منابع تهدید ملی، منطقه ای و بین المللی ازجمله تهدیداتی چون یک جانبه گرایی آمریکا، نقض حقوق بین الملل، هژمونی طلبی ایالات متحده و اعمال استانداردهای دوگانه در سیاست خارجی قدرت های غربی پیشران قدرتمندی را برای حرکت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراتیو روسیه به سمت انعقاد یک توافق راهبردی بلندمدت ایجاد کرده است، تصریح شده: وجود یک تصویر روشن از ثبات و پایداری نظام های سیاسی حاکم بر ایران و روسیه خود پیش ران قدرتمندی برای حرکت آنها به سوی یک توافق راهبردی بلندمدت است. هر دو کشور با اطمینان از تداوم این ثبات که شرط لازم برای مبادرت به سرمایه گذاری های بلندمدت در حوزه روابط خارجی است قادر خواهند بود که با ظرفیت بیشتری به سمت انعقاد توافق راهبردی با یکدیگر روی آورند.
در بخش دیگری از این گزارش ذکر شده: علی رغم پیش ران ها و محرکه های قوی برای انعقاد توافق راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه، برخی موانع و چالش ها نیز فراروی این فرایند وجود دارد. این موانع ممکن است روند رسیدن دو کشور به همکاری راهبردی بلندمدت را با تأخیر مواجه سازند. دخالت و نقش مخرب بازیگران ثالث همچون رژیم صهیونیستی، پایین بودن سطح تعاملات اقتصادی دو کشور و ضعف ارتباطات و تعاملات میان مردم و بخش های غیردولتی ایران و روسیه ازجمله مهم ترین این موانع به حساب می آید.
در این گزارش تاکید شده: تلاش برای تغییر ادراک تصمیم سازان روس درخصوص عزم و جدیت ایران برای همکاری جامع راهبردی، تدبیر و مدیریت افکار عمومی درخصوص ماهیت و ضرورت توافق راهبردی با روسیه، مدیریت زمانی امضای توافق و عدم همزمانی آن با روند تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، ظرفیت سازی توافق راهبردی با روسیه در راستای تقویت محور مقاومت، تلاش برای پیوند بیشتر با ساختارهای نهادی فراملی روس بنیان و توجه به وجوه نرم افزاری روابط راهبردی با روسیه ازجمله مهم ترین الزامات فراروی انعقاد توافق راهبردی ایران با روسیه است.
