«کرونا تا دو سال دیگر هم در دنیا وجود دارد. این گفته پروفسور داریوش فرهود است. او را همه به‌ عنوان پدر علم ژنتیک ایران می‌شناسند اما فقط پدر علم ژنتیک ایران نیست و همین حالا پدر معنوی ۸۰هزار کودک است که طی این سال‌ها با تشخیص و تأیید مهر سلامت او به این دنیا آمده‌اند.

او همچنان دانشجوهایی دارد که حس پرسشگری‌شان را مدیون استاد هستند. مقالات متعدد علمی می‌نویسد و مدت ٤٢ سال به‌صورت پیوسته سردبیر مجله تخصصی پزشکی بوده است. این مجله همچنان به‌صورت مجازی در سراسر دنیا توزیع می‌شود. در این سن‌ و سال بیش از ۱۵ساعت کار می‌کند و خستگی‌ناپذیر است.

فرهود این روزها سرگرم مطالعه درباره کروناست و این که این بیماری چقدر به ژنتیک افراد بستگی دارد، موضوعی است که او آن را دنبال می‌کند، البته نه با اخبار و شبکه‌های مجازی.

این متخصص علم ژنتیک نخستین مقالاتی را که درباره کرونا در دنیا منتشر می‌شود، مطالعه می‌کند و به این وسیله اطلاعات روز دنیا درباره این بیماری را دارد.

احترام به قانون، اصل اول مقابله با کرونا

او مهم‌ترین اصل در درمان کرونا را احترام به قانون می‌داند و می‌گوید: «قانون آن چیزی است که دولت‌ها وضع می‌کنند. وقتی مردم شفافیت، اعتماد و همدلی را در مسئولان می‌بینند، قانون را رعایت می‌کنند و اگر این اعتماد وجود نداشته باشد، فکر می‌کنند قانون حقوقی است که دولت از آنها می‌خواهد، در حالی که این‌ طور نیست، قوانین را دولت‌ها وضع می‌کنند تا سهم مشترکی به آحاد ملت برسد و ملت به یکدیگر سهم مشترک بدهند، در واقع مرزبندی بین مردم با دولت نیست، بین مردم و مردم است.

هیچ کسی حق ندارد بگوید من هر طوری که خودم بخواهم زندگی می‌کنم و جانم دست خودم است، بلکه زندگی همه ما به هم مربوط است و هر جامعه یک سرمایه اجتماعی است که همه ابعاد زندگی‌اش در دست خودش قرار ندارد، زیرا از روزی که فردی به دنیا می‌آید، کلی هزینه از سوی دولت برای بزرگ‌شدن او مصرف شده است، مدرسه رفته، دانشگاه، راه، امکانات شهری و غیره امتیازاتی است که به او تعلق گرفته است و به همین دلیل باید در وقتی که توان آن را دارد، محافظ جان و مال دیگران نیز باشد.»

هر شغلی پروتکل‌های خودش را دارد

او ادامه می‌دهد نکته‌ای که در این میان قابل تأمل است این که درست است که باید نکات مختلف در مبارزه با کرونا رعایت شود اما این نکته بسیار اهمیت دارد که نکاتی که هر شغل باید به آن توجه کند نسبت به سایر مشاغل متفاوت است. نباید به حرف در این بخش اکتفا کرد و باید به‌صورت عملی این آموزش‌ها داده شود. به طور مثال در خصوص مترو وقتی گفته می‌شود که باید فاصله‌ها رعایت شود، به این معناست که همان‌ طور که مردم رعایت می‌کنند، مسئولان نیز تعداد واگن‌ها را زیاد کنند تا مشکلات کمتر شود.

تأثیر ژن‌ها بر میزان ابتلا به کرونا

هر انسانی یک ژن به خصوص دارد و به این معناست که کرونا در همه افراد به یک شیوه خودش را نشان نمی‌دهد و در هر فردی نوع بروزش متفاوت است.

فرهود می‌گوید که زیرساخت‌های بدنی افراد به‌گونه‌ای است که نوع بروز بیماری در هر فردی متفاوت است. در واقع ویروس در هر فردی عکس‌العمل متفاوتی نشان می‌دهد. البته خود ویروس نیز مدام در حال موتاسیون و تغییر است و جهش‌های جدیدی ایجاد می‌کند. این ویروس تا به حال جهش‌های متفاوتی از خود نشان داده و سبب شده علایم بالینی این بیماری‌ها متفاوت باشد. در ایران نیز وضع به همین صورت بوده و از قاعده کلی جهانی مستثنی نبوده و شاهد جهش‌های متفاوتی از این ویروس بوده‌ایم.

گروه خونی و کرونا

پروفسور فرهود توضیح داد که تحقیقات نشان می‌دهد برخی از گروه‌های خونی در برابر این بیماری از استقامت بیشتری برخوردارند، یعنی به این زودی گرفتار نمی‌شوند و اگر گرفتار شوند، به‌راحتی می‌توانند از کنار کرونا عبور کنند. به طور مثال گروه خونی O مقاومت بیشتری در برابر این بیماری از خودش نشان می‌دهد. در کشورهایی که گروه خونی O در آنها زیاد است، می‌بینیم که مقاومت بدن مردم این کشورها در برابر بیماری‌ها نیز بالا می‌رود، اما شاخصه‌های دیگری نیز در بدن انسان هست، آنزیم‌های گلبول قرمز که در حدود ٢٥ عدد است هم جزو شاخصه‌هایی است که می‌تواند تأثیرات این بیماری را در افراد تغییر دهد.

فرهود معتقد است که ویتامین D و C نیز از شاخصه‌های مهمی در بدن به شمار می‌روند و کم یا زیاد بودن آن نیز در شدت یا کمرنگ‌بودن این بیماری تأثیرگذار است، به این معنا که اگر این پروتیین‌ها در بدن زیاد باشد، ایمنی بدن بالا می‌رود. روی دی‌ان‌ای آن چند مورد را می‌توانند مشخص کنند، از روی این ژن مشخص می‌کنند که فرد چطور به این بیماری مبتلا می‌شود و اگر دچار شود، نوع سخت می‌گیرد یا گذرا و آیا خطر مرگ برای او وجود دارد یا نه.

این آزمایش در حال حاضر در کشور ما انجام می‌شود، اما نکته اینجاست که این آزمایش یک نکته منفی دارد و آن هم این است که این تخمین‌ها درصدی است و فردی که با آزمایش مشخص می‌شود که کمتر در معرض ابتلا قرار دارد، خودش را رها می‌کند و به همین دلیل می‌تواند سبب ابتلای دیگران به بیماری شود.

این متخصص ژنتیک توضیح می‌دهد که از ٧٤ کشور دنیا همه اطلاعات گروهی از مردم را جمع‌آوری کردند و به این نتیجه رسیدند که خاصیت این ژن‌ها در کشورهای مختلف، متفاوت است، نکته جالب این که ژن مردم ایران از ژن‌هایی است که زیاد خطرناک نیست.

این در حالی است که آزمایش‌ها در سه کشور ایتالیا، اسپانیا و فرانسه حاکی از این است که ژن مردم در این مناطق به‌شدت با این بیماری درگیر می‌شود و به این معناست که زیرساخت‌های ژنتیکی بدن انسان نقش مهمی در درگیری با این بیماری دارد. این در مورد بیماری‌های قلبی و عروقی نیز صدق می‌کند.

ساختار پیچیده بدن

این‌ طور نیست که اگر ویروسی آمد، بلافاصله فرد به بیماری دچار شود و درصد درگیری بدن با این ویروس بالا برود. بدن ساختار پیچیده‌ای دارد که باید بر اساس آن بیماری تعریف شود و همه فاکتورهای مورد نیاز در درگیری بدن با ویروس مورد توجه قرار گیرد.

آمارها باید درست مشخص شود

این که می‌گویند فلان کشور فلان آمار ابتلا و مرگ‌ومیر را دارد، دقیق نیست، زیرا آمارها باید بر اساس میزان جمعیت محاسبه شود. به عنوان مثال جمعیت کشور بحرین نسبت به هند بسیار کمتر است، باید بر اساس جمعیت آن کشورها سنجیده شود.

در واقع ما نمی‌توانیم عدد محض بدهیم و باید این عدد تقسیم بر میلیون شود، بعد می‌گوییم چند نفر از آنها فوت کرده‌اند. این فوت‌کرده‌ها دو علت می‌تواند داشته باشد: اول آن که خدمات درمانی بیمارستان‌ها چه میزان است و آیا خودشان به بیمارستان مراجعه کرده‌اند یا نه.

جهش کرونا در هر کشوری متفاوت است

جهش‌هایی که ویروس کرونا داشته، بر اساس شرایط هر کشوری متفاوت بوده است. جهش‌های این ویروس در هندوستان یا کشوری مانند سیبری کاملا متفاوت است، به همین جهت به دفعات و کرات این داستان جهش کرونا ادامه خواهد داشت. به هر صورت وقتی صحبت از ژنتیک می‌شود نباید علم به ژنتیک ما را به این اشتباه بیندازد که ما ژنتیک خوبی داریم و به این بیماری دچار نمی‌شویم. نکته مهم این است که تنها خود فرد مهم نیست و سلامت همه اقشار جامعه باید مد نظر قرار گیرد، زیرا این ویروس به گونه‌ای خودش را نشان می‌دهد که ممکن است از فردی که درگیر این ویروس شده و علایمی ندارد، به افراد دیگر منتقل شود.

نکته مثبت کرونا: رعایت بهداشت عمومی

هر بحرانی محاسنی هم دارد. کرونا اولین موردی است که تمام مردم دنیا را به خودش مشغول و بیش از هشت میلیارد جمعیت جهان را به خط کرده است. در واقع نکات بهداشتی که به خاطر کرونا بین مردم رواج پیدا کرد، مهم‌ترین اصول بهداشتی بود که هیچ دولتی نمی‌توانست آن را به این خوبی به مردم آموزش دهد، از بُعد دیگر هم می‌شود به این ماجرا نگاه کرد. سازش‌پذیری زن و شوهر مسأله بزرگی است که در مدارس و دانشگاه‌ها کمتر آموزش داده می‌شود و دوران کرونا و بالارفتن تنش‌ها در خانواده‌ها نشان داد این موضوع تا چه میزان می‌تواند مهم باشد و چقدر فقدان این آموزش‌ها مشهود است.

یک ویروس ناشناخته

فرهود به این نکته اشاره می‌کند که ویروس جاندار نیست، به همین دلیل آنتی‌بیوتیک روی آن اثر نمی‌گذارد اما می‌گوید که با وجود این، دی‌ان‌ای خودش را دارد و موتاسیون و جهش‌های متفاوتی را نیز تجربه می‌کند. وقتی وارد بدن می‌شود در خون و ریه می‌تواند اثر زیادی داشته باشد و به‌سرعت به تکثیر می‌رسد و این تکثیر شروع به اثرگذاری در جاهای مختلف بدن می‌کند. به طور مثال قسمتی از ریه را از کار می‌اندازد. اما نکته اینجاست که این ویروس سبک زندگی ما را به شدت تغییر داده، بسیاری از مشاغل را دچار اختلال شدید کرده و مشاغل جدیدی نیر از کنار این ویروس نمایان شده است.

واکسیناسیون چقدر اثر دارد

واکسن کرونا به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه پزشکی در کل دنیا تبدیل شده است. مکانیزم واکسیناسیون به این صورت است که یک ویروس را ضعیف و داخل بدن می‌کند، بدن این بیماری را به صورت خفیف می‌گیرد اما در عوض تولید پادتن می‌کند و آنتی‌بادی در بدن بالا می‌رود.

اما نکته اینجاست که واکسن کرونا ما را در برابر کدام جهش مصون می‌دارد و به واکسیناسیون در برابر ویروسی که مدام در حال تغییر و جهش است، نمی‌توان زیاد دل خوش کرد.»