کرونا تهدیدی جدی برای فرهنگ و هنر دنیا

در این گزارش آمده است، موزه‌های خصوصی از ورشکستگی‌ در ماه‌های آینده هراس دارند و در بررسی‌های انجام شده یک چهارم از موزه‌ها نیز نگران هستند که ممکن است تا خوب شدن شرایط کرونایی در جهان، تعطیل باشند.

ارنستو اتون رامیرز (Ernesto Ottone Ramirez) دستیار مدیرکل یونسکو در این‌باره به رویترز گفت: "حتی از دست دادن یک موزه، یک مرکز هنری یا یک تئاتر در جهان بر تنوع فرهنگی تأثیر می‌گذارد."

وی گفت که بسیاری از موسسات مهم دنیا مانند موزه پرادو (Prado museum) در مادرید، بیش از 70 درصد از درآمد خود را از بلیت‌های فروخته شده به توریست‌ها بدست می‌آوردند و تعطیلی‌های چند ماهه ناشی از بیماری کرونا شرایط مالی آنها را برای سال‌های آینده غیرقابل پیش‌بینی کرده است.

اوتون رامیرز با استناد به گزارشات ایکوم درباره کشورهای آفریقایی که یونسکو به مقامات محلی آنها برای راه‌اندازی موزه‌ها کمک کرده است، گفت: "برای بازیابی پیشرفت‌های حاصل در 20 سال گذشته، مدت‌ها زمان لازم است و این موضوع در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بیشتر طول خواهد کشید. ضمن اینکه در برخی دیگر از کشورها مانند فیلیپین، اندونزی، مونته نگرو و عراق چندین پروژه جدید ساخت موزه متوقف شده‌اند."

او با تأکید بر ضرورت کمک‌های مالی به بخش‌های فرهنگی کشورها اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی در هر کشوری موزه‌ها هستند که باید مورد حمایت‌های مالی قرار بگیرند تا بقا داشته باشند.  

دستیار مدیرکل یونسکو ادامه داد: "برای رشد و توسعه فرهنگی کشورها باید اقداماتی در زمینه گسترش فعالیت‌های مراکز هنری و فرهنگی صورت گیرد؛ زیرا اگر کشوری در این زمینه کوتاهی کند باید شاهد زوال بخش فرهنگی و هنری خود باشد."

وی افزود: "باید به جایی برسیم که موزه‌ها مورد توجه قرار گیرند و به یکی از مراکز مهم کشورها تبدیل شوند. شیوع کرونا تا حدی ما را از این هدف دور کرده است، اما با تلاش و حمایت دولت‌ها این امر شدنی است.

اما در گزارش موزه‌ها و متخصصان موزه که شورای بین‌المللی موزه‌های جهان (ICOM) تهیه و منتشر کرده؛ آمده است: شیوع کووید 19 فعالیت‌های موزه‌ها را در سرتاسر جهان مختل کرده است و بقای مالی آنها و وضعیت معیشت هزاران متخصص موزه را تهدید می‌کند.

برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد چگونگی تأثیر شیوع ویروس کرونا و تأثیرگذاری آن بر بخش‌های فرهنگی و هنری در کوتاه مدت و بلند مدت، ایکوم به یک بررسی با 5 سر فصل پرداخته است. این بررسی به وضعیت فعلی موزه‌ها و کارمندان، پیش‌بینی تاثیر اقتصادی، فضای دیجیتال و ارتباطات، امنیت موزه و حفظ مجموعه‌ها و فعالیت‌های متخصصان آزاد موزه‌ها پرداخته است.

پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی 46 درصد از اروپا، 20 درصد از آمریکای شمالی، 15.3 درصد از آمریکای لاتین و کارائیب، 12.4 درصد از آسیا، 3.2 درصد از آفریقا و اقیانوس آرام و 1.5 درصد از کشورهای عربی هستند.

در این گزارش، تقریباً پاسخ 1600 موزه‌ و متخصصان آنها از 107 کشور؛ از تاریخ 7 آوریل (19 فروردین) تا 7 مه (18 اردیبهشت) 2020 جمع‌آوری و تحلیل شده است.

این گزارش بینش جدیدی از تعداد و روند فعالیت‌های مهم موزه‌ها در سرتاسر جهان ارائه می‌دهد و اقداماتی که موزه‌ها در پاسخ به همه‌گیری کرونا و طرح‌های پیشنهادی برای پس از این بحران را روشن می‌سازد. این گزارش بر مقاومت موزه‌ها و همچنین چالش‌های پیش روی آنها برای تلاش برای ادامه دسترسی عموم مردم به فرهنگ تأکید می‌کند.

در بخشی از این گزارش 22 صفحه‌ای آماده است؛ در ماه آوریل، براساس شیوع ویروس کرونا، 94.7 درصد از موزه‌های سراسر جهان بسته شده‌اند. این در حالی بوده که در طول توقف فعالیت‌ها، بسیاری از موزه‌ها فعالیت‌های دیجیتالی خود را ارتقا بخشیده‌اند. اگرچه تقریبا نیمی از پاسخ‌دهندگان در 1600 موزه بررسی شده در این گزارش، اظهار کردند که موزه آنها قبلاً نیز در رسانه‌های اجتماعی حضور داشته و یا مجموعه‌های خود را قبل از توقف فعالیت‌ها به صورت آنلاین با مخاطبان به اشتراک می‌گذاشته‌اند، اما فعالیت‌های ارتباطات دیجیتالی که توسط این نظرسنجی مورد بررسی قرار گرفته، حداقل برای 15 درصد موزه‌ها افزایش یافته؛ به ویژه فعالیت‌ها در رسانه‌های اجتماعی آنها زیادتر شده است.

نمودار فعالیت‌ در شبکه‌های اجتماعی از سوی موزه‌ها

از سوی دیگر در این گزارش بررسی شده که اکثر متخصصان موزه‌ها در ایام تعطیلی از راه دور کار می‌کرده‌اند. 84 درصد از موزه‌هایی که به تهیه‌کنندگان این گزارش پاسخ داد‌ه‌اند، اعلام کردند حداقل بخشی از کارمندان در هنگام تعطیلی از راه دور کار می‌کردند.

در این گزارش ضمن نگرانی نسبت به شرایطی شغلی متصدیان موزه‌ها، اشاره شده که به نظر می‌رسد وضعیت کارمندان دائم موزه‌ها نسبتاً پایدار است؛ اما هنوز در 6 درصد موارد قراردادها تمدید نشده‌اند. با این حال، شرایط برای متخصصان آزاد موزه‌ها، نگران‌کننده است زیرا 16.1 درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که موقتاً از کار اخراج شده‌اند و 22.6 درصد آنها قراردادهایشان تمدید نشده است.

اما موضوع نگران‌کننده در مورد فعالیت کارکنان موزه‌ها این است که 56.4 درصد از مدیران موزه‌ها اظهار داشتند که به دلیل بحران به وجود آمده مجبور هستند پرداخت حقوق خود را به حالت تعلیق درآورند. از سوی دیگر 39.4 در نیز گفتند که حامیان مالی آنها خواسته‌اند تا کارمندان خود را کاهش ‌دهند.

نمودار وضعیت شغلی کارمندان موزه‌ها و فعالیت آن در بخش‌های مختلف به ویژه امنیت موزه‌ها

به این ترتیب، تقریباً تمام موزه‌ها در سراسر جهان به دلیل عواقب بیماری ویروس کرونا، فعالیت‌های خود را کاهش می‌دهند و یک سوم از آنها کارمندان را کم خواهند کرد و ممکن است بیش از یک دهم از موزه‌ها مجبور به بستن به صورت دائمی شوند.

 82.6 درصد از پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی پیش‌بینی می‌کنند که برنامه‌های موزه‌ها کاهش می‌یابد و 29.8 درصد انتظار دارند که تعداد کارمندان کاهش یابد. 12.8 نیز از شرکت‌کنندگان هراس دارند که موزه آنها بسته شود.

این تعطیلی‌ها به ویژه بر مناطقی تأثیر می‌گذارد که موزه‌های آنها کم هستند و هنوز ساختار فرهنگی آنها شکننده است: در کشورهای آفریقایی، آسیایی و کشورهای عربی به ترتیب 24 ، 27 و 39 درصد می‌ترسند که موزه‌های آنها بسته شوند و این مقیاس در آمریکای لاتین 12 درصد، کارائیب 10 درصد و آمریکای شمالی و اروپا 8 درصد است.

به طور کلی شرایط امنیتی و حفاظت از میراث فرهنگی و هنری در موزه‌ها نیز با موانعی روبرو بوده است؛ حدود 80 درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که اقدامات امنیتی و حفاظتی برای مقابله با کمبود کارمندان در محل موزه را افزایش داده‌اند.

در این گزارش، بار دیگر ایکوم به نمایندگی از جامعه بین‌المللی موزه‌ها، از سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران می‌خواهد که فوراً کمک‌های امدادی خود را برای کمک به موزه‌ها و متخصصانشان اختصاص دهند تا بتوانند از این بحران جان سالم به در ببرند و ماموریت مهم خدمات عمومی خود به فرهنگ را ادامه دهند.

همچنین در پایان این گزارش تاکید شده است، بهتر شدن شرایط اقتصادی در جهان و روند بهبودی جوامع پس از بحران کرونا طولانی و پیچیده خواهد بود و موزه‌ها به عنوان شخصیت اصلی در توسعه فرهنگ محلی و به عنوان مکان‌های غیرقابل مقایسه برای دیدار و یادگیری مردم، نقش مهمی در بازسازی اقتصاد و ترمیم بافت اجتماعی جوامع آسیب دیده در شرایط پساکرونا را دارند.

برای مطالعه گزارش کامل ایکوم فایل زیر را دانلود کنید.