گنبدنمکی‎وغارنمکدان؛طولانی‌ترین‎غارنمکی‎جهان

به گزارش تیترشهر؛ قشم نام جزیره‌ای در تنگه هرمز و استان هرمزگان است که بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس است و در دوران ساسانی به‌ نام ابرکاوان شناخته می‌شد. در جزیره قشم یک کوه نمکی وجود دارد که یکی از عجایب هفتگانه خلیج فارس است.

این کوه نمکی که نتیجه فعالیت‌های طبیعی بوده است، اکنون چندین غار را در زیر خود به‌آغوش کشیده که بزرگ‌ترین آن‌ها حدود ۶.۴ کیلومتر طول دارد.

اطلاعات جغرافیایی

کوه نمکی در فاصله ۹۰ کیلومتری از شهر قشم، در بخش جنوب غربی این جزیره و در نزدیکی ساحل جنوبی آن قرار دارد. این کوه گنبدی شکل ارتفاعی در حدود ۲۳۷ متر دارد و بلند‌ترین بخش این جزیره است. در گنبد نمکی قشم پدیده‌های انحلالی سطحی و عمقی زیادی وجود دارد. طولانی‌ترین غار این مجموعه با نام غار نمکدان ۳، با طول ۶۴۰۰ متری‌اش توانسته عنوان طولانی‌ترین غار نمکی جهان را کسب کند. براساس تحقیقاتی که انجام شده است، سن نمک‌های این غار به‌ دوره پیش از کامبرین مربوط می‌شود و با این اوصاف بیش از ۵۷۰ سال عمر دارند.

در خصوص شکل گیری این نمک‌ها باید گفت که در ابتدا نمک‌ها به‌صورت تک‌لایه در زیر زمین بودند که با گذشت زمان به‌سطح‌های بالاتر راه یافته‌اند. چون نمک‌ها دارای خاصیت شناوری هستند و وزن حجمی آن‌ها از وزن سنگ‌های اطرافشان کمتر است، آن سنگ‌ها را کنار زده‌اند و به‌بخش‌های بالایی زمین رسیده‌اند. البته گاهی این نمک‌ها برخی از سنگ‌های بسیار قدیمی را نیز از عمق چند کلیومتری به روی زمین آورده‌اند که مطالعات مختلفی می‌تواند روی این سنگ‌ها در جهت پی بردن به‌ساختار زمین‌شناسی صورت گیرد.

بر اساس تقسیم‌بندی بوساک و همکارانش در سال ۱۹۹۸، کوه نمکی جزیره قشم در دسته گنبد‌های نمکی غیرفعال قرار می‌گیرد و روی سطح بالایی آن سنگ نمک کمتری وجود دارد و دلیل این اتفاق نیز حل شدن آن با آب و کاهش میزان آن در طول زمان بوده است. البته میزان سنگ گچ این گنبد زیاد است. در خصوص ساختار این گنبد هم باید گفت که کوه مذکور از انباشته شدن صخر‌ه‌های آذرین با رسوبات تشکیل شده است.

باید توجه داشت که غار‌های نمکی اغلب در گنبد‌های نمکی ایجاد می‌شود. اگر گنبد نمکی در مناطق گرم و خشک (همانند قشم) ایجاد شود، به‌ دلیل بارش کم در طول سال می‌تواند دوام بیشتری داشته باشد و احتمال به‌وجود آمدن غار نمکی درون آن افزایش می‌یابد. گفتنی است که این گنبد نمکی در بین مردم به‌ گنبد نمکدان و غار آن به‌ غار نمکدان معروف است. این غار دارای چندین تالار است که ابعاد آن‌ها متفاوت است. اولین تالار این غار با ورودی آن حدود ۶۷۰ متر فاصله دارد و پهنای متوسط این غار نیز ۵ متر است.

بازدید از غار نمکدان

برای سفر به‌ غار نمکدان باید از جاده‌ای شوسه‌ای عبور کرد. بین جاده همجوار ساحل تا ورودی غار حدود ۲ کیلومتر فاصله وجود دارد که طی کردن این مسیر به‌صورت پیاده نیز لذت‌بخش است. دهانه اصلی غار به‌سمت جنوب است و تا عمق حدود ۲۰ متری آن نیازی به‌استفاده از چراغ قوه نیست و نور خورشید تا این فاصله را روشن می‌کند. با وجود اینکه گردشگران عادی بدون تجهیزات مناسب تنها می‌توانند تا عمق ۱۰۰ متری از این غار وارد شوند؛ اما همین میزان نیز بسیار هیجان‌انگیز است و زیبایی‌های بسیاری را در آن وجود دارد. برای رفتن به‌بخش‌های داخلی این غار باید لوازم مختلفی به‌همراه داشته باشید.

اگر مایل به‌ انجام چنین کاری هستید، توجه داشته باشید که زیبایی غار از نیمه آن تا بخش‌های انتهایی‌اش به‌دلیل کف‌پوشی از نمک کریستاله افزایش می‌یابد. به‌دلیل اتصالات استلاکتیت‌ها و استلاگیت‌ها در نزدیکی دیواره‌ها، ستون‌های زیبایی ایجاد شده‌ که تماشای آن‌ بسیار لذت بخش است. البته نباید انتظار محیطی کاملا سفید را در این سفر ماجراجویانه داشته باشید؛ زیرا رنگ‌های داخلی این غار بسیار متنوع و زیبا هستند. در طول سال‌های گذشته برخی از استلاگمیت‌های نمکی این غار شکسته شده‌اند که شاید این کار توسط گردشگران و افراد محلی برای به‌دست آوردن نمک طعام باکیفیت بالا صورت گرفته است.

در بخش داخلی کوه نمکدان جریان آب دائمی وجود دارد که بعد از ترکیب با نمک‌های اطراف به‌ شکل چشمه از غار خارج شده و در دامنه کوه نمکدان حوضچه‌ای طبیعی را به‌وجود آورده است. به‌دلیل نمک‌آلود بودن این آب، حوضچه نیز رنگی سفید به‌خود گرفته است. ناگفته نماند که چشمه مذکور در تمام طول سال جریان دارد. در بخش‌های داخلی غار نمکدان این جریان آب قابل مشاهده است و گاهی آب نمک موجود در غار همانند آینه تصاویر را منعکس می‌کند و این خود چهره‌ای زیبا به‌محیط می‌بخشد. بستر اصلی این چشمه رنگی سرخ دارد و می‌توان رسوبات گِل اخرا (خاک نسوز) را در آن مشاهده کرد. این رسوبات حاوی ترکیبات اکسید آهن و به‌ خصوص هماتیت است. بخش بالایی یا همان سقف غار نیز ساختار زیبایی دارد و توسط قندیل‌های بلورین که اشکال مختلفی دارند پوشیده شده است.

اگر به‌جزیره قشم یا بخش‌های جنوبی ایران سفر کرده باشید حتما با هوای گرم و مرطوب آن آشنا هستید. همین هوای مرطوب و نفوذ آب به‌ داخل غار باعث شده است که قطرات آب نمک اشباع شده روی قندیل‌های این غار جریان یابد و همین موضوع عامل تغییر شکل این قندیل‌ها و ایجاد قندیل‌های جدید در آن می‌شود.

نقشه ترسیم شده برای این غار کاملا دقیق و گویا است ولی بهتر است گردشگران با تیم‌های حرفه‌ای اقدام به‌ ماجراجویی در این غار کنند. البته در طول تمام این سفر ماجراجویانه نیز حشرات ریز و سفید رنگ جلب توجه خواهند کرد که گاهی حضورشان آزاردهنده است. البته در غار نمکدان خفاش نیز وجود دارد و می‌توانید حرکت و پرواز آن‌ها را احساس کنید.

نمک موجود در غار نمکدان از بهترین نوع نمک خوراکی است و در ترکیبات آن عناصر دیگری مانند منیزیم نیز وجود دارد که همین موضوع باعث می‌شود نمک موجود در محل را نمک طبی نیز معرفی کنند و این نمک می‌تواند مورد استفاده ورزشکاران حرفه‌ای قرار گیرد.

به‌دلیل نمک و مواد موجود در این محل، غار نمکدان مکانی مناسب برای بیماران تنفسی و مبتلا به‌آسم است و باقی ماندن در آن می‌تواند در بهبود بیماری آن‌ها موثر باشد. جزیره قشم، ژئوپارک است و گمانه‌زنی‌هایی در خصوص ثبت جهانی غار نمکدان و گنبد نمکی نیز به‌گوش می‌رسد. البته شرط این موضوع نیز باقی ماندن غار و کوه مذکور در حالت عادی و بدون هیچ تغییری است. ولی چندی پیش شاهد حضور لودر‌ها در این غار بودیم که باهدف مسیرگشایی شروع به‌کار کرده بودند و البته خسارت‌هایی را نیز در آن ایجاد کردند. البته گویا قصد ایجاد یک حوضچه نمک را نیز در این مکان داشته‌اند.

امکانات گردشگری

همان‌طور که گفته شد، غار نمکدان در فاصله ۹۰ کیلومتری از شهر قشم واقع شده است و امکانات رفاهی زیادی را در آن شاهد نیستیم. گردشگران برای رسیدن به این غار می‌توانند از سه بندر باسعیدو، سلخ و گورمی استفاده کنند و مسیری شوسه‌ای ولی نسبتا مناسب را برای بازدید از این غار پشت سر بگذارند.