وعده هوای پاک در گرو اجرای طرح «lez»

به گزارش تیتر شهر: غافل از آن که تهران نه‌تنها استانداردهای رفاه را به آنها عطا نخواهد کرد، بلکه مهاجران را همچون بومیان شهر با چالش بسیار بزرگی به نام آلودگی هوا مواجه می‌کند. به گفته کارشناسان، هزینه سالانه صدمات ناشی از آلودگی هوا برای هر تهرانی 600 تا 700 دلار است. تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد تنها راهکاری است که هر سال مسئولان در مواجهه با آلودگی هوای تهران در نیمه دوم سال به آن متوسل می‌شوند؛ مسکنی که دیگر درد شهر را کم نمی‌کند. وقتی معابر شهر در هر ساعت چرخ‌های 50 خودروی جدید را روی آسفالت احساس می‌کند و هر روز منتظر ورود 1200 خودروی جدید است، دیگر انتظار بیشتری از این مسکن نمی‌توان داشت.‌ سابقه طرح ممنوعیت تردد در ایران اولین باراز سال 1358 شامل ساعات ممنوعیت تردد و لزوم اخذ مجوز برای تردد بوده از سال 59تا 81 بوده است. از سال 77تا 84به صورت مقطعی طرح زوج وفرد دائمی اجرا شده است و از سال 84تاکنون طرح زوج و فرد دائمی شده است. به گفته کارشناسان طرح زوج و فرد مزایایی دارد ولی معایب آن غالب است و اجرای آن تاثیر قابل ملاحظهای در کاهش آلودگی  نداشته است. از سال پیش بود که خبرها حکایت از ارائه طرحی تحت عنوان کاهش آلاینده یا «lez»توسط شهرداری تهران می‌داد که بنا بود جایگزین طرح وزوج وفرد شود. این طرح که با تاخیریک ساله در پایتخت اجرایی می‌شود خودروهای موثر در چرخه ترافیک تهران با توجه به اطلاعاتی که در پرونده الکترونیکی آنها در باره میزان آلایندگی وجود دارد، به طور مجازی به چهار دسته شامل: خودروهای قرمز، زرد، سبز و آبی تقسیم و مقرراتی بر تردد هر دسته در محدوده ی اجرای طرح، بر مبنای میزان آلایندگی آنها و به نسبت شرایط آلودگی هوا تعیین و اعمال می‌شود. البته این طرح تغییراتی هم کرد و در آن دیگر به ۴ کلاس قرمز، زرد، سبز و آبی تقسیم نمی شوند و تنها در دو گروه سبز و زرد جای می گیرند. به گفته پلیس راهور در گام نخست این طرح که از نیمه شهریور اجرا شده است در محدوده طرح زوج و فرد معاینه فنی خودروها کنترل شده و صرفا به‌خودروهایی که معاینه فنی داشته باشند، اجازه ورود به محدوده زوج و فرد داده می‌شود. در گام دوم معاینه فنی برای کل شهر الزامی می‌شود و در گام سه محدوده زوج و فرد برای خودروهای انژکتوری آزاد می‌شود.

معاینه فنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا یک خودرو اگر در هنگام تولید استاندارد یورو 2داشته باشد همیشه با این استاندارد باقی می‌ماند. تجهیزاتی مثل کاتالیست کانورتور و سنسور اکسیژن تاثیر زیادی در میزان آلایندگی خودرو دارد و اگر عملکرد درستی نداشته باشد باعث افزایش آلایندگی میشود. معاینه فنی، یکی از راهکارهای مؤثر برای کنترل خودروهای آلاینده است. تحقیقات انجام شده درباره ی اهمیت معاینه فنی نشان می دهد كه انجام صحیح معاينه فني خودروها مي تواند سالانه مواد آلاينده را به ميزان 425 هزار تن و حدود 25% از آلودگي هواي تهران را کاهش دهد.

به گفته ابوالفضل قناعتی،عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران اجرای فاز نخست طرح LEZ در آبان ماه و در روزهای ابتدایی ممکن شرایط سختی را داشته باشد.

اومی‌گوید: فاز نخست طرح در LEZ آبان ماه اجرایی می شود که در صورت گرفتن نتایج مثبت مراحل بعدی آن نیز در مسیر اجرا قرار خواهد گرفت.

قناعتی با بیان اینکه طرح LEZ طرح جامعی است که در سه مقطع اجرایی می شود، توضیح می‌دهد: فاز اول این طرح شامل کنترل معاینه فنی خودروها در محدوده طرح زوج و فرد است که تنها خودروهایی که دارای معاینه فنی هستند اجازه ورود به محدوده زوج و فرد را دارند.

این عضو شورای شهر با اشاره به اینکه در فاز دوم اعمال محدودیت برای خودروهای انژکتوری و کاربراتوری صورت می گیرد،تاکید می‌کند:  گام سوم نیز اجرای این طرح در کل سطح شهر تهران است.

در همین حال دکتر فرشاد جلالی دکترای مدیریت استراتژیک و مشاور سابق شرکت کنترل ترافیک تهران  معتقد است هدف اجرای این طرح کاهش آلایندگی است و قرار نیست با این طرح مشکل ترافیک حل شود. برای اجرای این طرح پلاک خودروها به وسیله دوربین های نصب شده در مرز محدوده قرائت می‌شود سپس با بانک داده پلیس کنترل میشود در مرحله بعد با بانک داده معاینه فنی تطبیق داده میشود و در صورت غیر مجاز بودن خودرو جریمه صادر میشود.  

در همین حال سیدنواب حسینی مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران و مدیر حمل و نقل پاک شهرداری تهران  می گوید: بر اساس طرح کاهش، خودروهای آلاینده حق ورود به مناطقی از محدوده مرکزی شهر را ندارند و یا از نگاه مثبت خودروهای پاک‌تر حق تردد در همه نقاط شهری را خواهند داشت. هدف اصلی طرح کاهش در شهر تهران محدود کردن منابع آلاینده متحرک است و این طرح نگاهی ترافیکی ندارد، بلکه هدف اصلی کاهش آلودگی هوا بوده است، اما در طرحی که مصوبه شورای عالی ترافیک را دارد، هم نگاه ترافیکی و هم نگاه محیط زیستی در نظر گرفته شده است.

پیشنهاد اولیه شهرداری این بود که طرح کاهش جایگزین محدوده زوج و فرد شود و تمام خودروهای انژکتوری بتوانند به محدوده زوج و فرد وارد شوند، اما به دلیل دغدغه‌هایی که پلیس و شورای عالی ترافیک داشت، پیشنهاد شد در کنار طرح کاهش، طرح زوج و فرد نیز حفظ شود.

به گفته سخنگوی طرح کاهش، خودروهای سبز خودروهای یورو۲ که معاینه فنی دارند هستند و خودروهای زرد خودروهای زیر یورو ۲، کاربراتوری هستند که معاینه فنی دارند، یعنی تمامی خودروهای تولید سال ۸۲ به بعد که انژکتوری هستند جزو کلاس سبز قرار می‌گیرند. بنابراین دو کلاس آبی که خودروهای برقی و هیبریدی بود و کلاس قرمز که خودروهای دیزلی و فرسوده و از رده خارج بودند، از کلاس‌بندی طرح کاهش حذف شدند.

حسینی منش با بیان اینکه طرح کاهش که از روز گذشته 15 شهریورماه آغاز شده است و تا اول مهرماه به صورت ارشادی خواهد بود،ادامه می‌دهد: از اول مهرماه، خودروهایی که وارد محدوده زوج و فرد می‌شوند در صورت نداشتن برگ معاینه فنی معتبر 50 هزار تومان جریمه خواهند شد.

به گفته او  پلاک همه خودروهایی که وارد محدوده زوج و فرد می‌شوند، توسط دوربین خوانده و اطلاعات آن به سرور سیمفا ارسال و در صورتی که خودرو معاینه فنی نداشته باشد، پیامک ارشادی توسط پلیس برای آنها ارسال می‌شود، تاکید می‌کند: تا اول مهرماه پیامک به صورت ارشادی ارسال می‌شود و پس از آن از اول مهرماه در صورت نداشتن برگه معاینه فنی معتبر، 50 هزار تومان جریمه در انتظار خودروهای فاقد برگه معاینه فنی معتبر قرار دارد.

احمد دنیا مالی رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران معتقد است با اجرای طرح کاهش ۱۵۰ هزار خودروی کاربراتوری که عموما قبل از سال ۸۲ تولید شده اند و آلودگی آنها  معادل ۴۵ درصد آلایندگی کل خودروهای موجود در پایتخت است از ورود به محدوده زوج و فرد منع می شوند.

او درباره الزام معاینه فنی خودروها برای ورود به طرح LEZ تاکید می‌کند: موضوع معاینه فنی به صورت جدی دنبال شده است و هم اکنون طرح جدید یکپارچه ای معاینه فنی با همکاری وزارت کشور، پلیس و شهرداری ها در حوزه معاینه فنی خودروها اجرا می شود.

دنیامالی می‌گوید که زیرساخت‌های اجرای آن مهیا شده است و پلیس به این دلیل با اجرای این طرح مخالف بود که می‌گفت ما بانک اطلاعاتی یکپارچه و کشوری از مشخصات اتومبیل‌های تمام ایران نداریم. به همین دلیل اگر خودرویی از شهری وارد تهران شود یا از تهران به شهرهای دیگر برود، بانک اطلاعاتی پلیس نمی‌تواند تشخیص دهد که این خودرو معاینه فنی دارد یا خیر. حالا اتفاقی که افتاده این است که با ورود وزارت کشور به این مساله، بانک‌های اطلاعاتی خودروهای سراسر کشور یک‌کاسه شده و به بانکی یکپارچه شکل گرفته که اطلاعات تمام خودروهای ایران در آن ثبت شده است. به بیانی ایراد قبلی برطرف شده و پلیس هم برای اعمال قانون مشکلی ندارد. بدین‌ترتیب از پلاک خودروها عکس گرفته می‌شود و براساس میزان آلودگی‌شان رتبه‌بندی می‌شوند و می‌توانند در محدوده‌ای که برای‌شان تعیین شده تردد کنند.

او ادامه می‌دهد: آن اوایل که بحث اجرای این طرح مطرح بود عده‌ای معتقد بودند که تعدادی از پرایدهای کاربراتوری نمی‌توانند در این طرح شرکت کنند و این خلاف عدالت است و باعث تبعیض بین فقیر و غنی می‌شود. پیش‌بینی ما این است که حدود ١٥ هزار خودروکاربراتوری پراید در تهران وجود دارد و تعدادی هم خودرو داریم که قبل از سال ٨٢ تولید شده‌اند. به طوری که گفته می‌شود از حدود ٣ میلیون خودروی سواری سطح شهر، تقریبا ١ درصد کاربراتی تولید شده در قبل از سال ٨٢ هستند، برخلاف اظهارنظرهایی که مطرح می‌شود، هر خودرویی که بعد از سال ٨٢ تولید شده باشد و تست‌های مراکز فنی ما را پشت سر بگذارد، می‌تواند براساس محدوده‌ای که برایش تعیین می‌شود، در تهران تردد داشته باشد و خودروهای تولیدی قبل از سال ٨٣ شامل این طرح نمی‌شوند.

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران درباره تاکسی‌های فرسوده می‌گوید:  در کل کشور تعداد ۱۶۲ هزار تاکسی فرسوده وجود دارد که شهرداری کلانشهرهایی همچون تهران تلاش کردند تا تسهیلاتی را در اختیار رانندگان تاکسی قرار دهند اما بانک ها در این قضیه تمایل زیادی ندارند و آنچه اتفاق افتاده این است که تعداد ۲ هزار تاکسی فرسوده در کل کشور خارج شده است.  

به گفته این عضو شورای شهر یک تاکسی فرسوده معادل ۶ تا ۷ خودروی فرسوده آلایندگی دارد و  تا زمانی که در حوزه حمل و نقل تسهیلات حمایتی ارائه نشود اتفاقی نمی افتد. برای نوسازی ناوگان باید سوبسید ارائه کنیم و شرایط ویژه قائل شویم چرا که هر چه خدمات حمل و نقل افزایش یابد مردم خودروی کمتری وارد خیابان می کنند که این مساله در کاهش ترافیک و آلودگی هوا موثر است.

دنیامالی ادامه می دهد: قانون الزام اتوبوس های فرسوده و اتوبوس ها به نصب فیلتر جذب یا فیلتر دوده از نکاتی است که برای زندگی در شهر ضروری است. در حال حاضر در شهر تهران حدود ۷ هزار اتوبوس داریم که حدود ۷۰۰ اتوبوس به همین دلیل از مدار خارج شده اند و مابقی اتوبوس ها نیز سن بالایی دارد که نوسازی این اتوبوس ها نیاز به منابع دارد و بانک ها باید در این موضوع ورود کنند.

او پیش بینی می‌کند: اگر محدودیت های ورود به محدوده زوج و فرد شامل حال تاکسی ها هم شود این تاکسی ها به خطوط خارج از محدوده هدایت شوند.

در همین حال پوریا محمدیان، دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می‌گوید : از ابتدای مهرماه خودروهای فاقد گواهی معاینه فنی که در محدوده طرح زوج و فرد تردد می‌کنند، توسط پلیس راهور اعمال قانون خواهند شد و محدوده اجرای این طرح، محدوده زوج و فرد شهر تهران است یعنی مسافتی در حدود 80 کیلومتر مربع که مرکز تهران را دربر می‌گیرد.

او تاکید می‌کند:  حدود 300 دوربین پردازش تصویر که قابلیت شناسایی پلاک خودروها را داشته باشند، پلاک خودروها را برداشت می‌کنند و به بانک‌ اطلاعاتی که به این منظور تعبیه شده، ارسال می‌کنند؛ این بانک اطلاعاتی، پلاک‌ها و معاینه فنی را مطابقت می‌دهد که در صورت فقدان معاینه فنی، صاحب خودرو اعمال قانون خواهد شد.

دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور با اشاره به میزان جریمه نیز اضافه می‌کند: میزان جریمه بر اساس کد تخلفات راهور 50 هزار تومان خواهد بود و علت اجرای آن، نزدیک شدن به فصل پایداری جوی هوا (وارونگی هوا) در شهر تهران است.در معاینه فنی یکی از تست‌ها، کنترل حد مجاز آلایندگی خودروهاست که بر اساس اعلام سازمان محیط‌زیست تعیین شده است و در معاینه فنی به دقت کنترل می‌شود.

به گفته دکتر کیوان آقابیک عضو هیات علمی دانشگاه تهران کلیت طرح از لحاظ توجه به سلامت اقشار مختلف از جمله سالمندان و کودکان ارزشمند است. اما اثرات اجتماعی و اقتصادی طرح به شکل مناسبی ارزیابی نشده است. در معایب طرح زوج و فرد نقض عدالت اجتماعی مطرح شده است به نظر می‌رسد در این طرح هم این مشکل وجود دارد.   

او ادامه می دهد: بسیاری از کشورها وسیله نقلیه هدف را خودروهای با سوخت دیزلی انتخاب نمودهاند. بخش عمده آلاینده ذرات معلق که دارای اهمیت خاصی است ناشی از خودروهای دیزلی است. مالک اصلی خودروهای دیزلی شهرداری و دولت است. آیا بهتر نیست ابتدا این بخش از خودروهای آلاینده از ناوگان حمل و نقل حذف شود

آقابیک معتقد است نیاز به تمهیدات خاصی برای اقشاری مثل مسافرین شهرستانی، اتوبوسهای بین شهری و کامیونهای حمل بار بین شهری وجود دارد.  کنترل و اعمال قانون در کنار آموزش از عوامل اصلی موفقیت یک طرح است. به نظر میرسد بر روی آموزش، فرهنگسازی و ضرورت اجرای این طرح به شکل مناسبی کار نشده است.  از آنجا که بانک داده معاینه فنی در سراسر کشور یکپارچه نیست، مناسبی کار نشده است.  از آنجا که بانک داده معاینه فنی در سراسر کشور یکپارچه نیست، قطعاً مشکلاتی در اجرا وجود خواهد  داشت.  بایستی قبل از شروع اجرای طرح تمام مشکلات ممکن و قابل پیش بینی برطرف شود.

در عین حال محمدحسین بازگیر، مدیرکل محیط زیست شهر تهران هم درباره این طرح با بیان این که بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، دانمارک، آلمان، هلند، سوئد و انگلستان طرح  کاهش را اجرا کرده اند می گوید: البته مشکلاتی برای اجرای این طرح وجود دارد که مهم ترین آن آلاینده بودن ناوگان حمل و نقل عمومی است که اجرای طرح را با مشکل روبرو می کند.

به گفته بازگیر مدیریت شهری با اجرای این طرح محدودیتی را برای جمع زیادی از شهروندان به وجود می آورد لذا امکانات این طرح باید فراهم باشد، از طرفی می بایست تجهیزاتی که مورد استفاده قرار می گیرد، به روز باشد.  

مدیرکل محیط زیست شهر تهران اضافه می‌کند: مزایای اجرای طرح کاهش بسیار زیاد است اما به واسطه قدیمی بودن خودروهای موجود ممکن است اجرای طرح نارضایتی عمومی به وجود آورد اما به مرور زمان می تواند باعث جایگزینی ناوگان جدید و با آلایندگی کمتر شود.

به نظر می آید در طرحی که از نیمه شهریور اجرا شده است تنها عامل محدود کننده خودروها برای ورود به محدوده زوج و فرد داشتن برگه معاینه فنی باشد. کارشناسان شهری خوش بین هستند با اجرای طرح کاهش روزهای ناپاک درفصل پاییز و زمستان کاهش پیداکند.