بیمارانی که حال اقتصاد را خوب می‌کنند

به گزارش تیتر شهر؛ در حالی که سهم جهان از گردشگری سلامت رقمی حدود صد میلیارد دلار برآورد شده و طبق آمار سهم کشور ما با همه پیشینه در علم و طب و جاذبه‌های گردشگری متنوع کمتر از نیم درصد است. وقتی صحبت از شهرت علم و طب در دنیا به میان می‌آید، بسیاری از مردم ناخودآگاه به یاد ابوعلی سینا، ذکریا رازی، ابوریحان بیرونی و در دوران معاصر پروفسور مجید سمیعی می‌افتند که شهرت آنها در دنیا غیر قابل توصیف است. از سوی دیگر ایران به دلیل جاذبه‌های گردشگری متنوع، یکی از ۱۰ کشور مقصد گردشگران از سراسر جهان است، اما با این اوصاف و هنوز صنعت گردشگری سلامت در کشور نتوانسته سودآوری چندانی داشته باشد. هر چند در یکی دو سال اخیر نگاه‌ها به این امر تغییر کرده و طبق آمار در شش ماه نخست امسال گردشگری سلامت نسبت به زمان مشابه سال قبل رشد دو برابر داشته، اما بیشترین تعداد افرادی که به داخل ایران برای درمان می‌آیند از دو کشور عراق و افغانستان هستند که مقصد آنها ۳ شهر تهران، مشهد و قم است. استان همدان نیز بیشترین گردشگر داخلی را به خود اختصاص داده است. با این وجود، هنوز گردشگری سلامت به دلیل کمبود زیر ساخت‌ها و حضور دلالان گردشگری تا رسیدن به شرایط ایده‌آل و رقابت با کشورهای پیشرو فاصله زیادی دارد.

همان طور که رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت می‌گوید: بیش از ۳۰۰ هزار گردشگر سلامت به ایران سفر کرده‌اند و ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر در سال خدمات بستری دریافت می‌کنند. این تعداد گردشگر، در مقایسه با هموطنانی که هر سال در بیمارستان بستری می شوند، اندک است. سعید هاشم‌زاده معتقد است که این رقم با توجه به ظرفیت‌های کشورمان، می‌تواند تا ۶۰ درصد افزایش داشته باشد. همچنین روز گذشته نایب رئیس مجلس نیز در بازدید از یکی از بیمارستان‌های کیش گفت: امکانات خوبی در بیمارستان کیش ایجاد شده است و این امر باعث می‌شود که بیماران از خارج کشور به این منطقه مراجعه کنند. مسعود پزشکیان به خانه ملت افزود: باید با تبلیغات مناسب زمینه را برای ایجاد توریسم سلامت در جزیره کیش فراهم کرد.

نقش شهرک‌های سلامت درگردشگری

یکی از معاونان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌گوید: ایران جزو 10 کشور نخست دنیا در زمینه برخورداری از ظرفیت‌های گردشگری است و سابقه درخشانی در حوزه علم طب دارد و باید از این ظرفیت به خوبی بهره برد. فرهاد نظری اظهار می‌کند: یکی از مشکلات ما نبود زیرساخت‌ها در ایجاد شهرک سلامت است و این شهرک‌ها در کنار مناطق دیدنی هر استان می‌تواند گردشگری سلامت را در کشور تقویت و توسعه دهد. البته مسئولان ما نیز به این باور رسیده‌اند که این شهرک‌ها تا چه اندازه می‌تواند در جذب گردشگری سلامت مفید باشد و حالا در اکثر استان‌های کشور و پایتخت به فکر ایجاد آن افتاده‌اند. ایجاد شهرک سلامت در کنار ظرفیت‌های گردشگری زیادی که در اقصی نقاط کشور وجود دارد، می‌تواند اثربخشی زیادی در تقویت حوزه گردشگری سلامت و رونق اقتصادی داشته باشد. او با اشاره به اینکه این شهرک‌ها می‌توانند در کنار چشمه‌های آب گرم که خواص درمانی دارند، بسیار مفید باشند، خاطر نشان می‌کند: برای مثال شما تصور کنید، در کنار چشمه آب گرم سرعین اردبیل یک شهرک سلامت ایجاد شود، ببینید که چندهزار گردشگر سلامت به آمار گردشگران این منطقه زیبا افزوده می‌شود. از سوی دیگر شهرهای ما آمادگی پذیرش گردشگر را ندارند. یکی از مشکلات در این رابطه مربوط حضور مراکز پزشکی در مرکز شهرهاست و به غیر از تهران، کرج و چند شهر دیگر اکثر شهرهای کشور تک هسته‌ای و مطب پزشکان در مرکز شهر قرار دارند و در اکثر ساعات روز ترافیک در آن مناطق سرسام‌آور می‌شود و با این اوصاف بسیاری از گردشگران رغبت نمی‌کنند که به مطب‌ پزشکان بروند.

شبکه گسترده و پول‌ساز دلالان سلامت

هرچند در سال‌های اخیر یکی از مشکلات گسترش این حوزه سودجویی دلالان بوده است که زیادخواهی آنها باعث شده که بخشی از سود این امر مستقیم به جیب دلالان برود. به اعتقاد کارشناسان هر گردشگر سلامت که وارد کشور می‌شود، حداقل سه برابر یک گردشگر عادی ارزآوری دارد و دو برابر آنها شغل در کشور ایجاد می کند، اما سیستم دلالی در این زمینه مانع از گسترش آن می‌شود. در این رابطه رئیس انجمن توسعه خدمات گردشگری سلامت ایران می‌گوید: با وجود ظرفیت‌های بالای گردشگری و سلامت در کشور، این روزها شاهد حضور دلالان در این حوزه هستیم؛ به گونه‌ای که عمده درآمد این صنعت سودآور به جیب دلالانی می‌رود که نه دانشی در حوزه توریسم درمانی دارند و نه حتی الفبای نظام سلامت یا گردشگری را می‌شناسند. محمد جهانگیری می‌افزاید: عمده این دلالان، مجوز قانونی برای جذب گردشگر سلامت ندارند و خیلی از آنها همزمان نقش راننده، مترجم، راهنمای تور و … را بر عهده می‌گیرند. در اغلب موارد نیز این گروه از گردشگران سلامت که خواسته و ناخواسته به دلال‌ها وصل می‌شوند، با نارضایتی کشور را ترک می‌کنند. موارد زیادی از کلاهبرداری از گردشگری سلامت و ارائه خدمات درمانی غیراستاندارد به گردشگران خارجی، دیده شده است که همه این موارد منفی، وجهه گردشگری سلامت در ایران را مخدوش کرده است. او معتقد است: حضور پر تعداد دلالان گردشگری سلامت که صرفا به طمع دریافت پول زیاد به این عرصه پا گذاشته‌اند و تخصصی در حوزه گردشگری سلامت ندارند، موجب شده است که از تمایل گردشگران سلامت برای سفر به ایران، کاسته شود. جهانگیری خاطرنشان می‌کند: در واقع، فعالیت اینگونه دلالان غیرقانونی در حوزه گردشگری سلامت، بزرگ‌ترین ضد تبلیغ برای صنعتی است که در زمره پنج منبع مهم تولید ناخالص داخلی در بسیاری از کشورها شناخته می‌شود. به باور این مسئول دلالان حوزه گردشگری سلامت، راه‌های ساده‌ای را برای جذب گردشگر سلامت انتخاب می‌کنند، آنها شبکه‌ای منسجم دارند و آمار ورود و خروج گردشگران سلامت را به همدیگر اطلاع می‌دهند. جهانگیری در ادامه تصریح می‌کند: گاهی هم پیش می‌آید که هر دلالی، گوشه‌ای از کار را می‌گیرد و کارهای انتقال و اقامت و وقت گرفتن از مراکز درمانی را چند نفری انجام می‌دهند. برخی دلالان هم صرفا به دلیل تسلط نسبی بر زبان عربی موفق می‌شوند که بیمار خارجی را از کشورهای عربی به مشهد بیاورند. از سوی دیگر برخی از آنها نیز با استقرار در نقاط مرزی و صرفا با داشتن یک وسیله نقلیه، بیمار خارجی را با هزار وعده و امید به ایران می‌آورند. شفاف نبودن تعرفه خدمات در مراکز درمانی مختلف، مشکل دیگری است که گردشگری سلامت در ایران را به بن بست کشانده است. با وجود نوسانات در بازار ارز در ماه‌های اخیر و حضور پزشکان ماهر در کشور انتظار می‌رود تا دست‌اندرکاران امر در زمینه توسعه صنعت توریسم در کشور بیش از پیش وارد عمل شوند.