اختلال لیپیدی چیست؟
به گزارش تیتر شهر؛اگر پزشکتان بگوید مبتلا به اختلال لیپیدی ( چربی خون ) هستید، یعنی خونتان سطح بالایی از کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم ( LDL یا کلسترول بد )، چربی هایی به نام تری گلیسیرید و یا هر دو را دارد. اگر سطح این مواد در بدنتان بالا باشد خطر ابتلایتان به بیماری های قلبی نیز بیشتر می شود.
کلسترول
برای درک اینکه اختلال لیپیدی به چه معنا است باید درباره کلسترول بیشتر بدانید. دو نوع کلسترول اصلی در بدن انسان وجود دارند که عبارتند از لیپوپروتئین با چگالی کم ( LDL ) و لیپوپروتئین با چگالی بالا ( HDL ).
LDL با نام کلسترول بد شناخته می شود که توسط بدنتان ساخته می شود و توسط غذاهای سرشار از کلسترول مانند گوشت قرمز یا لبنیات جذب می شود. کلسترول با دیگر چربی ها ترکیب و در خون باقی می ماند که سبب انسداد شریان ها می شود.
این اتفاق جریان خون را کاهش داده و موجب مشکلات جدی از جمله بیماری های قلبی، حمله قلبی یا سکته مغزی برای سلامت شود. به دلیل تاثیرات بالقوه ای که LDL دارد پزشکان سطح کمی از آن را توصیه می کنند.
HDL را نیز کلسترول خوب می نامند و از قلب محافظت می کند. HDL کلسترول های مضر را از شریان ها خارج می کند به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند سطح HDL را در بدن افزایش دهید.
تری گلیسیرید
تری گلیسیرید نوعی از چربی است که با مصرف غذاها جذب می شود. بدن نیز وقتی کالری اضافی را به ذخایر چربی تبدیل می کند، تری گلیسیرید می سازد. برخی از تری گلیسیریدها برای بعضی عملکردهای سلولی ضروری هستند؛ اما مقدار زیادشان ناسالم است. درست مانند LDL، پایین آوردن سطح تری گلیسیرید نیز توصیه می شود.
HDL کلسترول های مضر را از شریان ها خارج می کند
چه چیزی موجب بالا رفتن کلسترول و چربی خون می شود؟
در ادامه راجع به غذاهای سرشار از بعضی چربی ها، مشکلات سلامتی و دیگر شاخص هایی که موجب بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید می شوند صحبت می کنیم.
غذا
دو نوع چربی هستند که به عنوان افزایش دهنده سطح کلسترول شناخته می شوند.
چربی های اشباع: چربی های اشباع می توانند سطح LDL را افزایش دهند. برخی از غذاهای گیاهی مانند روغن پالم و روغن نارگیل حاوی چربی های اشباع هستند. با این حال بیشتر در غذاها و محصولات حیوانی مانند پنیر، شیر، کره و استیک یافت می شوند.
چربی های ترانس: چربی های ترانس یا اسید چرب های ترانس از چربی های اشباع بدتر هستند چون سطح LDL را افزایش و سطح HDL را پایین می آورند. برخی از چربی های ترانس به صورت طبیعی در محصولات حیوانی وجود دارند و در غذاهای فرآوری شده مانند مارگارین و چیپس سیب زمینی که فرآیند هیدروژناسیون را گذرانده اند، یافت می شوند.
مشکلات سلامت
برخی از مشکلات سلامتی روی سطح کلسترول تاثیر می گذارند. علائم چربی بالای خون ممکن است به واسطه این موارد بروز کند:
دیابت
کم کاری تیروئید
سندروم متابولیک
سندروم کوشینگ
سندروم تخمدان پلی کیستیک
بیماری کلیوی
چربی های اشباع می توانند سطح LDL را افزایش دهند
علل بروز چربی بالای خون عبارتند از:
ورزش نکردن: به اندازه کافی موجب افزایش LDL می شود. همچنین تحقیقات نشان داده ورزش سطح HDL که برای بدن خوب است را تقویت می کند.
سیگار کشیدن:سطح کلسترول بد خون را افزایش می دهد و باعث تجمع پلاکت در شریان ها می شود.
ژنتیک: اگر کلسترول بالا در بین اعضای خانواده و فامیل شایع است شما نیز مستعد ابتلا به این مشکل خواهید بود.
داروها: برخی از داروهای خاص مانند انواع دیورتیک ها می توانند سطح کلسترول را افزایش دهند.
علائم چربی بالای خون وکلسترول
علائم زمانی بروز می کنند که کلسترول بالا سبب آسیب چشمگیری در بدن شده باشد. برای مثال علائم چربی خون بالا ممکن است به صورت بیماری های قلبی مانند درد قفسه سینه یا حالت تهوع و خستگی ظاهر شود. حمله قلبی یا سکته مغزی ممکن است در نتیجه کلسترول کنترل نشده باشد.
چگونه اختلال لیپیدی یا چربی خون تشخیص داده می شود؟
برای چک کردن سطح کلسترول، پزشک دستور آزمایش خونی می دهد که «لیپید پروفایل» یا «لیپید پنل» نام دارد. این آزمایش مقدار کل کلسترول ( LDL و HDL ) و تری گلیسیرید را اندازه گیری می کند. قبل از انجام این آزمایش پزشکتان از شما می خواهد حداقل 8 تا 12 ساعت از خوردن و نوشیدن پرهیز کنید. در آزمایش لیپید پرفایل اندازه کلی کلسترول نباید بیشتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
در درمان اختلال لیپیدی ( چربی خون ) چه انتخاب هایی دارید؟
ترکیبی از داروها و تغییرات سبک زندگی، درمانی موثر برای کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا است. همچنین ممکن است پزشک مکمل های خاصی را تجویز کند.
ورزش سطح HDL که برای بدن خوب است را تقویت می کند
داروها
داروهای مختلفی هستند که از آنها برای درمان اختلال لیپیدی استفاده می شود که عبارتند از:
استاتین ها: این داروها مانع تولید کلسترول در کبد می شود، سپس کبد کلسترول را از خون حذف می کند. استاتین ها کلسترول هایی که در شریان ها رسوب کرده اند را جذب می کنند. معمولا موارد زیر تجویز می شوند:
اتورواستاتین (لیپیتور)
فلوواستاتین (لسکول)
رزوواستاتین ( کرستور )
سیمواستاتین (زوکور)
پروستاتین
مهار کننده های جذب کلسترول: این داروها سطح کلسترول را با کاهش جذب کلسترول خوراکی پایین می آورد. گاهی این داروها را با استاتین ها ترکیب می کنند.
مهار کننده های اسید های صفراوی: این داروها مواد دارای اسید های صفراوی را کنترل می کنند. این اسیدها مانع از جذب مجدد کلسترول در روده کوچک می شوند.
فیبرات ها: این داروها تری گلیسیرید در خون را کاهش می دهند.
مکمل ها:
مکمل های اسید چرب امگا 3 را می توانید بدون نیاز به نسخه از داروخانه ها خریداری کنید، این مکمل ها سطح چربی و LDL خون را کاهش می دهند. اسید چرب های امگا 3 چربی های غیر اشباع شده ای هستند که معمولا در ماهی هایی مانند سالمون به صورت طبیعی یافت می شوند. روغن های گیاهی مانند کانولا و روغن زیتون نیز دارای امگا 3 هستند. نیاسین سطح تولید HDL را بالا می برد و بدون نیاز به نسخه قابل تهیه است.
تغییر در سبک زندگی
برنامه غذایی سالم و انجام ورزش متعادل کمک می کنند سطح کلسترول را پایین بیاورید. همین گام ساده می تواند در همان ابتدا از اختلال لیپیدی یا چربی خون بالا پیشگیری کند.
چگونه می توان از کلسترول و چربی خون بالا پیشگیری کرد؟
انجمن قلب آمریکا توصیه می کند بیش از 6 درصد از چربی های اشباع کالری دریافت نشود. همچنین در هر زمان ممکن از مصرف چربی های ترانس پرهیز کنید. مصرف مقدار زیادی غلات کامل، میوه و سبزیجات کلسترول بالا را کاهش می دهند.
روش های دیگری که کلسترول خون را در سطح سالمی نگه می دارد شامل موارد زیر است:
خوردن گوشت مرغ بدون پوست و چربی
خوردن گوشت بدون چربی در اندازه های کنترل شده
خوردن لبنیات کم چرب یا بدون چربی
افزایش مصرف چربی های غیر اشباع و چربی های غیر اشباع
چهار روز ورزش در هفته به مدت 30 دقیقه
پرهیز از خوردن فست فودها، تنقلات و گوشت های فرآوری شده
مصرف غذاهای گریل شده یا کبابی به جای غذاهای سرخ شده
