احیای حیات شبانه در تهران از جمله موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه مدیریت شهری تهران قرار گرفته است. موضوعی که به اعتقاد بسیاری ازکارشناسان شهری حتی باعث احیای گردشگری و آشنایی بیشتر شهروندان با جاذبه های شهری می شود. هر چند از شورای چهارم شهر تهران اجرای برنامه هایی در راستای احیای حیات شبانه در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفت اما در نهایت خروجی این تاکیدات خیابان سی تیر به عنوان نخستین خیابان استریت فوت تهران منجر شد. این در حالی است که در دوره جدید مدیریت شهری تمامی مناطق 22گانه شهر تهران ماموریت دارند تا فضاهایی را در راستای حیات شبانه با محوریت پیاده محوری ایجاد کنند. به گزارش تیتر شهر: آنچه مسلم است، این است که در اجرای طرح ها و برنامه هایی با موضوع حیات شبانه رویکرد انسان محوری بر رویکرد خودرو محوری ارجحیت پیدا می کند. در واقع شهروندانی که قصد دارند شب به همراه اعضای خانواده خود فارغ از ترافیک و روزمرگی ها قدمی در این شهر بزرگ بزنند، کافی است در محورهایی که پیاده راه شده است حرکت کرده تا خود را به پاتوق های محلی که در دوره جدید به عنوان محورهای حیات شبانه با مشارکت سرمایه گذاران داخلی ایجاد شده است، برسند.
آنطور که مدیر سرمایه گذاری منطقه 4 تهران می گوید؛ 15 طرح با مشارکت سرمایه گذاران با موضوع احیای حیات شبانه در این منطقه برنامه ریزی شده است.
در واقع یکی از رویکردهای منطقه 4 در قالب اجرای طرح احیای حیات شبانه تاکید به محله محوری بودن این طرح هاست. به عبارت ساده تر شهرداری منطقه در اجرای طرح حیات شبانه در نظردارد تا مناطق و نقاط بی دفاع شهری را به یک مکان امن برای گردشگری شبانه شهروندان در محله ها تبدیل کند.
سنجری در این باره توضیح می دهد؛ با توجه به مصوبه شورای شهر و رویکرد نوین شهرداری تهران به منظور احیای حیات شبانه و استفاده از فضای شهری، شهرداری تهران به ویژه شهرداری منطقه ۴ اقدام به تعریف پروژه هایی در حوزه احیای شبانه و در نقاطی که به مکان های بی دفاع شهری معروف هستند، کرده است.
از قرار معلوم این طرح با هدف ایجاد کافه رستوران در محله های منطقه 4 در حا انجام است. بهاین صورت که مدیران شهری این منطقه در ابتدا محل هایی که پتانسیل ایجاد کافه رستوران های کوچک در آن وجود دارد، شناسایی کرده و بعد با انتشار چندین فراخوان سرمایه گذارهای معتبر را شناسایی و با برگزاری مناقصه سرمایه گذار اصلی را انتخاب کرده است.
در مرحله بعد نیز اقدام به انعقاد قرار داد با سرمایه گذار کرده است. در حال حاضرطبق برنامه ریزی های انجام شده 15 نقطه از این منطقه برای اجرای طرح احیای حیات شبانه انتخاب شده است که 9 مورد به انعقاد تفاهم نامه بین سرمایه گذار و شهرداری منطقه 4 رسیده و 6 مورد باقی مانده نیز در کمیته مربوطه مطرح و در حال بررسی است.
شاید بتوان گفت یکی از دلایل اجرای طرح حیات شبانه با مشارکت سرمایه گذاران به روش BOT مشکلات اقتصادی ای است که نه تنها شهرداری پایتخت بلکه کل کشور درگیر آن هستند. موضوعی که مدیر اداره سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی نیز به آن اشاره می کند.
به گفته سنجری؛ با توجه به مشکلات اقتصادی که در تمام کشور وجود دارد، به ویژه شهرداری تهران و با توجه به اینکه نباید بدون برنامه ریزی بلند مدت بی رویه از بودجه های شهرداری استفاده مستقیم شود، تصمیم گرفتیم تا با مشارکت مردم این طرح را اجرا کنیم.
طبق برنامه ریزی های انجام شده در منطقه 4 شهرداری تهران قرار است تا از هر فضایی که امکان استفاده بهینه در راستای حیات شبانه وجود دارد، با مشارکت سرمایه گذاران بهره برداری موثری انجام شود.
مشارکت سرمایه گذاران در طرح های شهری موضوع جدیدی نیست. چرا که این شویه در دوره های گذشته مدیریت شهری نیز مورد استفاده قرار می گرفت. با این تفاوت که قبلا بحث ساختمان سازی به صورت پروژه های مشارکتی مد نظر مدیریت شهری وقت قرار می گرفت.
به این صورت که در ابتدا زمینی از سوی شهرداری انتخاب می شد با توجه به اینکه دریافت عوارض ساخت و ساز نیز توسط شهرداری منطقه تعیین و دریافت می شد؛ امکان اینکه عدم پرداخت این عوارض به عنوان مشوق از سوی شهرداری مناطق در تفاهم نامه گنجانده شود نیز وجود داشت. گا بعدی پیدا کردن سرمایه گذار مناسب برای اجرای این پروژه بود.
در واقع می توان گفت که توسعه کالبدی و اجرای ابر پروژه ها بیشتر در مشارکت سرمایه گذاران داخلی مد نظر مدیریت شهری بود اما در دوره جدید توجه به اجرای طرح های مشارکتی که شهروندان را به عنوان ذینفعان و استفاده کنندگان تحت الشعاع قرار می دهد؛ تاکید شده است.
سنجری در این باره توضیح می دهد؛ در دوره جدید پا فراتر گذاشته و سرمایه گذاری در هر حوزه ای از مجموعه های فرهنگی و ورزشی گرفته تا گردشگری و هنری از فضاهایی که در اختیار شهرداری قرار دارد با انتخاب سرمایه گذار و تمایل به مشارکت استفاده کنیم.
در حال حاضر سرمایه گذاری مجموعه شهرداری تهران به دو صورت مدنی و BOT انجام می شود. در سرمایه گذاری مدنی ما در ابتدا قدر السهم سرمایه گذار را در قرارداد فی مابین به صورت مشخص تعیین می کنیم و برای سرمایه گذار حقی قائل می شویم و شهرداری مکلف است تا به قرارداد متعهد شود و پروژه مربوطه را به سرمایه گذار به طور کامل واگذار کند کما اینکه این روش در بخش ساخت و ساز اتفاق می افتد. در این روش مسلما بخشی از موضوع قرارداد مستقیم به سرمایه گذار واگذار و بخشی دیگر در اختیار شهرداری قرار دارد.
در نوع دوم سرمایه گذاری که BOT نام دارد هدف اصلی کسب درآمد پایدار برای شهرداری تهران است. ممکن است ملک های زیادی متعلق به شهرداری در مناطق وجود داشته باشد ، قرار نیست این املاک را به سرمایه گذار واگذار کنیم اما می توانیم که سرمایه گذار را دعوت کنیم تا در این مجموعه کار کند . به این صورت که از منابع شهرداری تهران سرمایه گذار در مدت زمان مشخصی استفاده کند و بعد مجموعه را به شهرداری واگذار کند. تامین منابع پایدار در این روش بیشتر اتفاق می افتد.
به گفته مدیر سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی منطقه 4 ؛ به عنوان مثال زمینی را در اختیار سرمایه گذار قرار می گیرد و بعد از مدتی استفاده توسط سرمایه گذار پروژه به شهرداری تهران و یا مناطق برگردانده می شود به این شکل از سرمایه گذاری که در آن زمین اجاره و در نهایت انتقال به شهرداری تهران داده می شود BOT گفته می شود.
موضوع تقسیم بندی به این صورت است که قدرالسهم ها توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می شود و در قرارداد منعکس می شود.
در حال حاضر یکی از طرح های احیای حیات شبانه در محله های منطقه 4 در مجاور بوستان گلریز در محله استاد حسن بنا اجرایی شده است. سنجری درباره چگونگی اجرای این طرح توضیح داد: در مجاورت بوستان گلریز یکی از پروژه های سرمایه گذاری ها به روش BOT و یا BOLT در حال اجراست.
این بوستان با مساحت دو هکتار یکی از بوستان های بزرگ منطقه است که سرمایه گذا اقدام به ساخت تعدادی غرفه در مجاورت آن کرده تا به بهره برداران اجاره داده شود.
همچنین یکی دیگر از پروژه های احیای حیات شبانه در ابتدای بوستان تولد اجرا شده است. اما درباره تفاهم نامه ای که شهرداری منطقه 4 با سرمایه گذار در طرح حیات شبانه درمجاورت بوستان گلریز منعقد کرده، هزینه ای که سرمایه گذار بابت اجازه فضا باید به منطقه بپردازد، در قالب هزینه نگهداشت این بوستان هزینه خواهد شد.
به عبارت ساده تر قرار نیست سرمایه گذار وجهی را به شهرداری منطقه بپردازد بلکه باید در زمینه نگهداشت بوستان گلیریز پرداخت اجاره بهایی را که در تفاهم نامه درج شده، باید هزینه کند. منظور از نگهداشت بوستان یعنی تمام مسائلی را که این مجموعه را برای گردش شبانه شهروندان محیا کند، از تامین نور و روشنایی این بوستان گرفته تا امنیت، آبیاری فضای سبز و تامین دستمزد کارگران در این پارک خواهد بود.
در حال حاضر در حاشیه بوستان گلریز سرمایه گذار موظف است تا ۶ کانکس را ایجاد کند که اکنون در مراحل تکمیل قرار دارد. همچنین قرا است تا بین کانکس ها فضایی برای مبلمان شهری در نظر گرفته شود.
به نظر می رسد که مهمترین رویکرد شهرداری منطقه 4 در اجرای این طرح حیات شبانه در کنار بوستان گلریز بیشتر روی موضوع پیاده روی تمرکز کرده است. به این صورت که شهروندان محله استاد حسن بنا بدون خودرو در مسیر پیاده این محله قرار گرفته تا به بوستان گلریز و استفاده از امکاناتی که سرمایه گذار در قالب کانکس های عرضه مواد غذایی ایجاد کرد بهره ببرند.
به گفته سنجری؛ مساحتی که برای این پروژه دیده شده ۳۰۰ متر مربع است. این پروژه در قالب یک طرح ۳ ساله اجرا می شود و سرمایه گذار موظف است تا بعد از سه سال این فضا را به صورت سالم و کامل به شهرداری منطقه برگرداند.
با هماهنگی که با کلانتری محله انجام شده این کانکس ها تا ساعت 23.30 شب فعالیت می کند. مردم نیز به صورت پیاده می توانند از این فضا استفاده کنند.
عکس: آژانس عکس تهران
