به گزارش تیتر شهر-افسانه قانع: « دیگر برایمان عادی شده است... فقط سایه هواپیماها را می بینیم... صدایشان را دیگر نمی شنویم...» از میدان فتح وارد محله مهرآباد جنوبی که می شویم؛ در میان ترافیک این میدان که امان مردم را بردیده است؛ صدای غرش هواپیماهایی که به مقصد خود نزدیک می شوند؛ واقعا غیر قابل تحمل است.
هر 15 یا 20 دقیقه یک بار از سی متری جی گرفته تا محله مهرآباد جنوبی با صدای مهیبی به لرزه می افتد. اگر تازه وارد باشی با شیدن این صدا حتما سر به سوی آسمان بلند می کنید و اگر تحمل شنیدن آن را نداشته باشید دستانتان ناخودآگاه به سمت گوش هایتان می رود.
مردم محله مهرآباد جنوبی با این صدا عادت کرده اند. دیگر برای آنها نگاه کردن به آسمانی که سایه سهمگین غول های آهنین برای لحظه ای که شده سیاهش می کند؛ جذبه ای ندارد.«... اوایل که به این محله آماده بودیم؛ صدای فرود هواپیماها واقعا ترسناک بود... شب های از خواب می پریدیم و از ترس اینکه شیشه های خانه روی سر و صورتمان خرد نشود؛ یک گوشه اتاق جمع می شدیم... این ترس را در زمان جنگ هم حس کرده بودم.... آن زمان 15 سال بیشتر نداشتم و با شنیدن صدای نزدیک شدن جنگنده های عراقی، پدرم خواهر و برادرهایمان راجمع می کرد زیر راه پله... به ما می گفت دست هایتان را روی سرتان بگذارید و زیر راه پله بنشینید. لحظات سخت و دلهره آوری بود... اصلا فکر نمی کردم زمان که ازدواج کنم و تشکیل خانواده بدهم؛ دوباره این ترس را تجربه کنم... تازه به این محله آمده بودیم و شنیدن صدای غرش هواپیما آن هم نیمه شب من را برد به سال های جنگ و ترس از بمب باران...» 45 سال بیشتر ندارد اما خوب دلهره های سال های جنگ را به یاد دارد. زمانی که ازدواج کرد؛ تنها می توانست در محله مهرآباد جنوبی ساکن شود. اما هیچ وقت فکر نمی کرد که دوباره سایه غول های آهنی را بالای سر خود باید تحمل کند:«... یک ماه اول از شنیدن گاه و بی گاه صدای هواپیماها شوکه بودم... من که صبح ها سر کار می رفتم و شب ها خانه بودم... اما صدای فرود هواپیماها آنقدر شدید بودکه نمی توانستم بخوابم... تصمیم گرفتم از این محله برو جای دیگر... اما پول پیش بیشتری نداشتم و مجبور شدم بمانم... یک سال اول ترس از این صداها برایم عادی شد و از زمانی که پروازهای خارجی به فرودگاه امام خمینی(ره) منتقل شد؛ تعداد پروازهای شبانه کم شد.... البته مردم هم نسبت به پروازهای شبانه هواپیماها شکایت داشتند و مدیران فرودگاه قول دادند تا پروازهای شب را کنسل کنند... این قول ها و وعده ها فقط چند ماه بود و بعد دوباره پروازهای شبانه داخلی خواب راحت را از چشمانمان برد...»
به سراغ مسن ترهای محله که می رویم و درباره صدای هواپیماها و همزیستی در کنار فرودگاه مهرآباد که می پرسیم؛ می گویند:«... صداها برایمان عادی شده است... دیگر صدای مهیب هواپیماها را نمی شنویم... فرودگاه که از تهران خارج که نمی شود... بهتره مشکلات دیگر ما را رفع کنند... رفتن مهرآباد از این محله پیش کش ما...»
وقت اذان مغرب است که وارد مسجد محله می شویم. یک به یاد مسن ترها وارد مسجد می شوند. هر لحظه که به زمان اذان که نزدیک می شویم؛ تعداد بیشتری از اهالی وارد مسجد می شوند:«... یکی از مشکلات ما وجود فروشندگان مواد مخدر در محله هست... معتادهای محل هم از اهالی همینجا هستند... اما بیشتر ما نگران فروشنده ها هستیم... اگر فروشنده های مواد اینجا بیشتر شوند تعداد بیشتری معتاد به محله می آیند... نگران جوان های محله هستیم...»
صدای اذان کل مسجد را پر می کند و پیرمرد روی صندلی ای که می خواهد نمازش را بخواند می نشیند و کلمه الله اکبر بر زبانش جاری می شود.
«... تا به حال نشده از صدای هواپیماها شیشه های خانه مان بشکند... اما دیگر به این صدا عادت کرده ایم... پسرم تازه بچه دار شده است... طبقه پایین خانه ما می نشینند... اما صدای پرواز هواپیماها خواب نوه ام را برهم زده است و دائم ناآرام است...» یک به یک اهالی مسن تر به ما نزدیک می شوند تا درباره مشکلات محله ای که سال های جوانیشان را به روزگار پیری رسانده اند؛ صحبت کنند.«... داخل محل نانوایی نداریم... میوه و تره بار نداریم... تازگی ها یک سوپرمارکت داخل محله باز شده است... الان مجبوریم برای خرید به خیابان شمشیری برویم... اما برای ما سخت است که این همه راه برویم تا مثلا یک نان بخریم و یا خریدهای روزانه خانه را انجام بدهیم... قبلا دو تا نانوایی داخل محله بود و تعداد مغازه ها بیشتر بود اما شهرداری آمد و تمام این مغازه ها را بست...»
«... محله مهرآباد جنوبی فاضلاب ندارد و فاضلاب خانه ها وارد جوی های محله می شود... همین اتفاق برای ما ناخوشایند است... یک سال پیش کل هزینه شبکه فاضلاب را پرداخت کرده ایم اما هنوز اینجا لوله های فاضلاب را نکشیده اند... این مساله برای ما خیلی سخت شده است...»
مرد جوانی که تازه وارد مسجد شده از ترافیک سنگین میدان فتح گلایه دارد... ترافیکی که باعث می شود او ساعت 5:30 دقیقه صبح برای رفتن به محل کارش برون بیاید تا به این ترافیک برخورد نکند:«... قرار بود پادگان جی توسط شهرداری خریداری شود و بزرگراه یادگار امام تا میدان فتح برسد... اما هنوز این کار را نکرده اند و ترافیک گاهی تا داخل محله پس می زند... پنج شنبه ها از ساعت 5 بعدازظهردیگر نمی توان از محله خارج شد... به هرحال همجواری محله با فرودگاه مهرآباد باعث شده تا تحت تاثیر ترافیک این پایانه قرار بگیرد... »
50 سال پیش امکانات محله بیشتر بود
خانه ای نیمه کاره با درهای آهنی سبز رنگ تنها مرکز فروش میوه محله است. اهالی محله می گویند با همین فروشندگی که صاحب این خانه انجام می دهد؛ نیازهای روزانه شان را بر طرف می کنند.«... 50 سال پیش اینجا شاید 100 خانوار بیشتر زندگی نمی کرد اما همان زمان محله سه نانوایی وجود داشت... الان که 10 هزارخانواردراین محله زندگی می کنند؛ یک مغازه وجود ندارد... چند سال پیش شهردار سابق منطقه 9 آمد داخل محله برای بازدید... در بین مردم اعلام کرد هرخانه ای که حیاط داشته باشد؛ بعداز ساخت مجوز ساخت مغازه و تجاری هم می دهیم... یک سال کفش های آهنی به پام کردم تا بروم مجوزی که آقای شهردار در محله به آن اشاره کرد را بگیرم... برای درخواستم از داخل شهرداری شاید 1000 تا امضا گرفتم... وقتی درخواستم به زیر دست شهردار رسید گفت ما چنین مجوزی را نمی دهیم... گفتم شما داخل محله این وعده رادادید؟!.... گفت جلوی مردم یک حرفی زدم اما این مجوز برخلاف قوانین هست... می خواستم ملکم را به یک سوپرمارکت بزرگ محله ای تبدیل کنم تا مردم محله هرچیزی که نیاز دارند؛ از همین مغازه تهیه کنند... امامجوز ندادند و الان مردم مجبورند تا خیابان شمشیری بروند... آخه الان خیابان شمشیری شانزالیزه مهرآباد جنوبی است...»
استرس بلای جان اهالی مهرآباد جنوبی
ابتدای سال 95 بود که اعضای شورای چهارم شهر تهران تصمیم گرفتند تا بحث خروج فرودگاه مهرآباد را از داخل شهر تهران پیگیری کنند.
حتی وزیر راه و شهرسازی را هم به یکی از جلسه های شورا دعوت کردند. اما بعد از پیگیری های بسیار هم مردم و هم مدیریت شهری به در بسته خوردند چرا که دولت تصمیمی به خروج فرودگاه قدیمی پایتخت ندارد و ساکنان نزدیک فرودگاه همچنان باید به زندگی مسالمت آمیز خود با پرنده های آهنین ادامه دهند.
زمانی که جرقه خروج فرودگاه از تهران روشن شد؛ مردم از ترس های خودگفتند. از استرسی که سال ها روح و روان شان را می خورد؛ ترس افتادن هواپیما بر خانه هایشان... سال 93 بود که یک هواپیمای مسافربری در شهرک توحید هواپیمایی سقوط کرد و مسافرانش در شعله های آتش سوختند... هنوز شعله های آتش سقوط هواپیما را به یاد دارند... به یاد دارند که چه ترسی به دل زن ها و بچه ها افتاد و کابوس سقوط هواپیما خواب را از چشمان بچه ها برید.
اهالی محله حتی سراغ پزشکان رفتند و تاثیرات همجواریشان با فرودگاه را درقالب یک گزارش ارائه دادند. آنها می دانستند که تاثیر پروازهایی که در فرودگاه مهرآباد انجام می شود؛ بر زنان باردار، هوش کودکان، شنوایی اهالی تاثیرگذاشته و بیماری قلبی و تنفسی را درنیم قرن اخیردر میان ساکنان محله مهرآباد و سی متری جی بیشتر کرده است.
به دلیل گسترش شهر الان سال‌هاست که این فرودگاه در مرکز تهران واقع است و خط هوایی منتهی به آن از بسیاری از مناطق پر تراکم تهران می‌گذرد.
آلودگی صوتی ناشی از فرود هواپیماها یکی از مشکلات اساسی مناطقی است که خطوط هوایی از آن عبور می‌کند. شاید به جرات بتوان گفت که ساکنان شهرک مسکونی توحید به خاطر ارتفاع بلوک‌های مسکونی‌شان ترس از برخورد با هواپیما را یکبار از نزدیک تجربه کردند.
البته این ترس را یک بار همین اواخر رانندگان بزرگراه کرج که هواپیما به یکباره با خودروهای عبوری برخورد کرد را به خوبی از تمام وجود حس کرده اند. همین موضوع باعث شده تا ساکنان محله و مجتمع با هربار نشست و برخاست هواپیما رعشه به جانشان بیفتد که مبادا دوباره امثال این حادثه رخ دهد.
ترس از سقوط هواپیما دلیل محکمی است که اهالی برای لزوم انتقال فرودگاه از آن یاد می‌کنند. پس از سقوط هواپیماهای سی۱۳۰ و آنتونوف در سال‌های اخیر بسیاری از مردم و ساکنان نزدیک فرودگاه مهرآباد همیشه کابوس سقوط هواپیما و برخورد آن با خانه‌های مسکونی را در سر دارند.
تعطیلی پروازها از ساعت24تا5 صبح
با وجود تمامی تلاش های که مدیریت شهری به درخواست همسایگان فرودگاه انجام دادند؛ دولت تنها اعلام کرد پروازهای شبانه فرودگاه مهرآباد متوقف می شود. هرچند اهالی محله انتظار بیشتری داشتند؛ اما همین اقدام دولت هم توانست لبخند کمرنگی را برلبانشان جاری کند. اما اهالی این محدوده اعتقاد دارند آنقدر پروازهای این فرودگاه زیاد است که حتی با تعطیلی 5ساعته پروازها، آلودگی صوتی تاثیر زیادی را روی سلامتی آنها می گذارد. هنوز در منطقه ما جاخوش کرده است.
افت تحصیلی دانش‌آموزان
شاید باورش سخت باشد اما باید قبول کرد که برخی از دانش‌آموزان این محدوده با مشکل ترس یا کم‌شنوایی دست به گریبان هستند. چراکه روزشان را با صدای گوشخراش هواپیماهای آهنی آن هم در فاصله‌ای نزدیک از بالای سرشان شروع کرده و چشمانشان را هم با نعره‌های برخورد این غول‌ها در هنگام نشستن می‌بندند.
دانش‌آموزان مدارس موقع تدریس معلم برای مدتی صدایش را نخواهند شنید و این باعث افت تحصیلی آنها می‌شود. به همین دلیل است که اهالی خواهان انتقال آن به خارج از شهر هستند چراکه آنها اعتقاد دارند یکی از عمده‌ترین دلایل آن مزاحمت و آلودگی صوتی فجیعی است که اهالی محله‌های اطراف فرودگاه با آن مواجهند؛ سر و صدایی که ناشی از فرود و پرواز هواپیماهای غول پیکر است.
یکی دیگر از مشکلاتی که مهرآباد را به فرودگاهی فاقد امکانات و شکست خورده تبدیل کرده است، ترافیک پروازی است که در هیچ فرودگاهی در ایران وجود ندارد. سال‌هاست که فرودگاه مهرآباد با افزایش ترافیک پروازها روبه‌روست و ظرفیت این فرودگاه حتی از حد نصاب خود هم فراتر رفته است.
با رسیدن آمار اعزام و پذیرش مهرآباد، ظرفیت این فرودگاه امروز در آستانه وضعیت قرمز قرار دارد و به نظر می‌رسد، دیگر جایی هم برای هواپیماهای جدید در این فرودگاه نیست. کمبود مکان برای پارکینگ هواپیماها و ترافیک سحرگاهی و بامدادی فرودگاه مهرآباد، خود گواهی بر ترافیک فراتر از حد نصاب این فرودگاه است.
در حال حاضر ترافیک پروازی فرودگاه مهرآباد به‌ویژه در پروازهای بامداد و صبحگاهی بسیار زیاد است چراکه افزایش تقاضای سفر‌های داخلی در پایتخت، مهرآباد را به‌عنوان پر ترددترین فرودگاه کشور مطرح کرده است و این فرودگاه امروز دیگر ظرفیتی برای گسترش ندارد.
در حالی که ناوگان هوایی کشور در حال پوست‌اندازی و نوسازی است و این روزها مدام خبر انعقاد پیش‌قرارداد‌های مختلف برای خرید هواپیما شنیده می‌شود، به نظر می‌رسد مهرآباد در سال‌های آینده و با توسعه و نوسازی ناوگان ایرلاین‌‌های داخلی، دیگر ظرفیتی برای خدمات‌دهی به پروازهای جدید نداشته باشد. قطعاً وجود چنین قطب هواپیمایی‌ای در کشور ضروری است، اما با افزایش تقاضای مردم و گسترش پهنه شهرنشینی، مهرآباد میان چند محله تهران و همچنین تعداد زیادی واحد مسکونی قرار گرفته است.
آلودگی صوتی روی خط قرمز
در محدوده منطقه 9 آلودگی صوتی ناشی از پروازها در برخی نقاط بیشتر از سایر محله‌ها احساس می‌شود مانند مدارس ملاصدرا، مطهری، راه تربیت، 15 خرداد، بیمارستان‌های شریعت رضوی و مرکز درمانی نظام مافی و شهید ملکی، همچنین در مرکز بهداشت غرب تهران و درمانگاه تقی‌نیا وضعیت آلودگی صوتی بحرانی است.
حدود 4سال قبل بود که نتایج حاصل از بررسی‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان داد تمامی نواحی با کاربری‌های متفاوت که در منطقه تهرانسر و منطقه 9 واقع شده‌اند در معرض آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد قرار دارند و در واقع این آلودگی در مکان‌هایی که در نزدیکی مسیر پرواز هواپیماهاست بسیار بیشتر است.
آلودگی صوتی ناشی از فرودگاه در روز برای منطقه 9 بین 55 تا 77 دسی‌بل است. به بیان دیگر این منطقه حدود 0 تا 22 دسی‌بل از حد استاندارد مناطق مسکونی انحراف دارد و در شب نیز تراز صوتی بین 45 تا 70 دسی‌بل است که حدود 0 تا 25 دسی‌بل از حد استاندارد انحراف دارد و این به آن معنی است که بیشتر خیابان‌ها، مکان‌های مسکونی و تجاری که در مسیر پرواز قرار دارند در معرض آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد هستند.
به‌طور مثال در منطقه 9 محدوده بین خیابان‌های هاشمی تا شمشیری میزان آلودگی صوتی بیش از 18 دسی‌بل از حداستاندارد انحراف دارد. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان آلودگی صوتی هنگام نشست و برخواست هواپیماها در محدوده منطقه 9 بین 100 تا 115 دسی‌بل و در محدوده تهرانسر بین 90 تا 110 دسی‌بل نیز می‌رسد.
همسایه هایی با بال های آهنی
هر چند مدیرکل فرودگاه بین‌المللی مهرآباد انتقال فرودگاه مهرآباد را نیازمند مطالعه همه‌جانبه می‌داند و اعلام کرده است؛ انتقال فرودگاه بین‌المللی مهرآباد نیازمند مطالعه همه‌جانبه در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و گردشگری است. این در حالی است که در سال ۹۳ محمد حقانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای چهارم شهر تهران گفته بود فرودگاه مهرآباد حتماً باید از تهران برود چراکه این فرودگاه کلکسیونی از مشکلات را در تهران ایجاد کرده است.
این در حالی است پیش از این محمود رسولی‌نژاد، رئیس اسبق شرکت فرودگاه‌های کشور گفته بود انتقال مهرآباد از تهران تا چند سال آینده ممکن نیست.
به گفته وی برنامه‌های بلندمدت و نیز یک برنامه 5 ساله برای انتقال فرودگاه مهرآباد از تهران تدوین شده، اما این فرودگاه دست‌کم تا یک دهه دیگر مهمان تهران است؛ مهمانی که اهالی را با مشکلات بیشتری مواجه می‌کند. در شرایط کنونی با توجه به نقطه نظرات کارشناسان برنامه‌ریزی شهری برای شهری مانند تهران این امکان وجود ندارد که بتواند تا ۱۰ سال دیگر مهرآباد را تحمل کند.
کارشناسان سلامت منطقه اعتقاد دارند، بیشترین صدمه همجواری با فرودگاه‌ها روی کودکان و سالمندان منطقه تأثیر دارد.
نتایج بررسی‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد تمامی نواحی که در منطقه تهرانسر و منطقه 9 واقع شده‌اند در معرض آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد قرار دارند.
این در حالی است که بیشترین میزان آلاینده‌های هوا نیز بین ساعت 8 صبح تا 10 شب در فرودگاه و نواحی اطراف منتشر می‌شود. براساس مطالعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، نتایج حاصل از بررسی انتشار آلاینده‌های مختلف از قبیل دی‌اکسیدکربن ، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌ها (HC) بیانگر آن است که تفاوت چندانی میان آلاینده‌های تولیدی در روزهای عادی و تعطیل وجود ندارد.
به‌صورت میانگین، روزانه 1500کیلوگرم CO، 190 تا 200کیلوگرم HC، 1700 تا 1800کیلوگرم اکسید نیتروژن و 45کیلوگرم ذرات معلق در این فرودگاه منتشر می‌شود. همچنین از آنجایی که الگوی غالب باد در منطقه مهرآباد تهران در جهت غربی است، باد در این ناحیه از غرب به سمت شرق و جنوب‌شرق می‌وزد و آلاینده‌های تولیدی در این فرودگاه را به سمت مرکز و جنوب شهر هدایت می‌کند.
