به گزارش تیتر شهر: مشارکت سرمایه گذاران بخش خصوصی در
اجرای پروژه های کوچک و بزرگ در شهرها یکی از راه حل های پذیرفته شده توسط
شهرداران شهرهای مطرح دنیاست. امروز مدیران شهری کلانشهرهای مطرح دنیا به این
نتیجه رسیده اند که برای سرعت بخشیدن به توسعه شهری و ایجاد زیرساخت های مورد نیاز
شهروندان با هدف ارتقای کیفیت زندگی چاره ای جز استفاده ازمشارکت بخش خصوصی
ندارند.
در واقع روش های اقتصادی مبتنی بر این مشارکت مانند روش امتحان شده B.O.T و.... بهترین راه برای تامین هزینه های پروژه ها و طرح های شهری است. براساس این روش شهرداری ها به عنوان یکیاز طرفین مشارکت تسهیلاتی را برای سرمایه گذار با هدف بازگشت سرمایه اولیه و متعاقب آن سود مورد نظر طی قراردادی با مدت زمان معلوم بهره برداری از پروژه را به سرمایه گذار واگذار می کند تا ضمن بازگشت سرمایه، منابع مالی نگهداشت آن نیز تامین شود.
مثال های زیادی را می توان از شهرهای مطرح دنیا پیرامون این مدل همکاری شهرداری ها با بخش خصوصی پیدا کرد. به عنوان نمونه شهروندان برای استفاده و عبور از بسیاری از آزادراه ها و بزرگراه های شهرهای مطرح دنیا باید عوارض پرداخت کنند. این بزرگراه ها که با مشارکت بخش خصوصی تکمیل و به بهره برداری رسیده است برای بازگشت سرمایه، نگداشت بزرگراه و .... این هزینه ها از سوی شهروندان پرداخت می شود.
این شیوه مشارکت مزیت دیگری که دارد، این است که باعث رقابت در میان سرمایه گذاران در اجرای با کیفیت و استاندارد پروژه های شهری می شود و همین مساله به عنوان یک امتیازمثبت برای شهرداران کلانشهرها محسوب می شود چرا که هر قدر سرعت توسعه در شهرها بیشتر و میزان رضایت مندی شهروندان از اجرای پروژه ها بالاتر باشد، در رتبه بندی های بین المللی این شهرها و کلانشهرها جزو شهرهای پیشرفته شناخته می شوند.
اما در ایران در سال های اخیر مشارکت بخش خصوصی در اجرای پروژه های شهری هیچ وقت نتوانسته مطابق با تجربه های جهانی پیش برود.
هدف شهرداری تهران در مشارکت بخش خصوصی مشخص نیست
هر چند با یک نگاه اجمالی به مدیریت شهر تهران در یک دهه اخیر نشان می دهد که شهرداران به جای استفاده از مشارکت سرمایه گذاران در اجرای پروژه های شهری بیشتر تمایل به استفاده از منابع مالی خود داشته اند و در جاهایی که چاره ایجزمشارکت بخش خصوصیدراجرای طرح های شهری نبوده، این طرح های مشارکتی با مشکلات زیادی روبه رو بوده است.
به عنوان مثال هر زمان که شهرداری تهران تصمیم گرفت تا مداخله مستقیمی در نوسازی بافت فرسوده داشته باشد، با قرار دادن تسهیلات ویژه برای بخش خصوصی زمینه مشارکت سرمایه گذاری در این بخش را برای آنها به وجود آورد.
اما مساله مهم اینجاست که با ورود بخش خصوصی به این پروژه ها نه تنها این مشارکت سرمایه گذار نتوانست سود قابل پیش بینی در اجرای پروژه ها را به دست آورد، بلکه در بازگشت سرمایه اولیه خود نیز دچار مشکل شد. ازهمه مهتر اینکه شهروندان نیز با سرمایه گذاران دچار مشکل شدند و در نهایت کار به جایی رسید که سرمایه گذار و یا شهرداری تصمیم به تعطیل کردن پروژه گرفت.
نمونه این اتفاقات در بسیاری ازمحله های شهر تهران مانند اتابک در منطقه 15 و یا برخی ازمحلات مناطق جنوبی شهر روی داد.
البته بحران شکست دراجرای پروژه های مشارکتی در سایر حوزه های شهری مانند ایجاد امکان تفریحی، رفاهی و ورزشی نیز وجود دارد. قراردادهای طولانی مدت شهردار سابق تهران با سرمایه گذار و بهره بردار برخیاز مراکزتفرحی و رفاهی با یک قیمت ثابت و به مدت 20 تا 25 سال بدون افزایش پرداخت هزینه نگهداشت این طرح ها نمونه دیگری از این مشکلات است.
اکنون آنطور که رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر
تهران نیز به آن تاکید دارد، یکی از بزرگترین مشکلات شهرداری تهران بحران پروژه
های مشارکتی در مناطق 22 گانه پایتخت به ویژه مناطق جنوبی آن است.
بلاتکلیفی سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی در حذب سرمایه گذار
نکته دیگری که در این میان مهم به نظر می رسد، این است که حتی سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی شهرداری تهران نیز نتوانسته مشکلات مربوط به دلایل شکست و بحرانی شدن پروژه های مشارکتی را رمزگشایی کند. البته این سازمان به رغم نام بزرگ و پر زرق و برقی که دارد در جلب مشارکت سرمایه گذاران بخش خصوصی به اجرای پروژه های توسعه ای نیز موفق عمل نکرده است.
به گفته محمد سالاری یکی از مشکلات محله های جنوبی شهر تهران، گرفتار شدن شهروندان در بین انبوهی ازپروژه های مشارکتی ای است که به دلیل بروز اختلاف بین شهرداری و سرمایه گذار بلاتکلیف رها شده است.
بررسی های میدانی این عضو شورای شهر تهران در منطقه 16 نشان میدهد؛ پروژه‌های
مشارکتی این منطقه در مراحل مختلف پیشرفت ساخت و ساز قرار دارند که دلایل مختلفی ازجمله
مشکل اسناد یا شراکت با پیمانکاران مربوطه یا عدم شفاف بودن قراردادها متوقف مانده‌اند
و این در حالی‌ست که با اتمام این پروژه‌ها و تعیین تکلیف آنها بین ۸۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان
درآمد برای شهرداری این منطقه ایجاد خواهد شد.
مشخص است که به رغم آنکه سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی شهرداری تهران یکی ازسازمان های مهم اقتصادی در مجموعه مدیریت شهری محسوب می شود، اما عملکرد این سازمان حکایت از آن دارد که این مجموعه نه تنها نتوانسته منابع مالی و اقتصادی قابل توجهی برای شهر به ارمغان بیاورد، بلکه بار مالی شهرداری تهران را به خاطر انباشته شدن پروژه های نیمه کاره مشارکتی بیشتر کرده است .
فشل بودن این سازمان مهم که می تواند به عنوان دریچه ورود و ترغیب سرمایه گذاران به پروژه های شهری محسوب شود، خود به عامل فرار سرمایه گذاران جهت مشارکت در این پروژه های شهری تبدیل شده است.
گویا مدیریت ارشد شهری اعم از شهردار تهران و معاون اقتصادی و مالی این مجموعه نیز به عملکرد این سازمان نظارت های لازم را ندارند و یا شاید از خیر تامین منابع مالی ازسوی این سازمان با واگذاری پروژه های مشارکتی به بخش خصوصی گذشته اند.
اما باید به این مساله توجه داشت که سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی شهرداری تهران یک نمره منفی در کارنامه شهرداری تهران محسوب می شود چرا که سایر کلانشهرهای ایران فهمیدند که ازاین سازمان چگونه می توانند درآمدهای مورد نیاز اجرای پروژه های شهری را به دست آورند اما شهرداری تهران گویا این سازمان را در مجموعه خود ایجاد کرده است تا مشکلات و بدهکاری های خود را بیشتر کرده و مانند مترسکی به وحشت و فرار سرمایه گذاران بخش خصوصی عمل کند.
