تیتر شهر: سال‌ها پیش، زمانی که کشورهای بیگانه از چاه‌های نفت ایران بهره‌برداری می‌کردند و از این طریق سود کلانی را به جیب می‌زدند، عده‌ای به مخالفت با آنها برخواستند و با طرح ملی شدن صنعت نفت مانع از ادامه این چپاول شدند.
حالا این موضوع به شکل دیگری در حال شکل گرفتن است که در صورت عدم تعیین استراتژی برای مقابله با آن می‌تواند احیاگر آن دوران تلخ باشد. متاسفانه در حال حاضر غفلت از بخش معدن، تولیدات کشور را به یک سوم ظرفیت اسمی کاهش داده است و تاکنون تولیدات مواد معدنی کشور جایگاه واقعی خود را کسب نکرده است و تولیدات ایران در این بخش فقط ۱۵۰ میلیون تن در سال است. این در حالی است که با توجه به استانداردهای جهانی، ایران باید حداقل یک درصد از تولید جهانی مواد معدنی را دراختیار داشته باشد که دراین صورت استخراج سالانه مواد معدنی کشور باید به حدود ۵۰۰ میلیون تن برسد.
علاوه بر این یکی دیگر از معضلات بخش معدن کشور نبود تکنولوژی لازم و کافی برای فرآورش مواد معدنی است که این امر باعث می شود، صاحبان معادن به سمت خام فروشی محصولات و صادر کردن آن ها به کشورهای دیگر بروند.
خلا مدیریت کارآمدرامین نورقلی پور عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضعف مدیریتی که در حوزه معدن کشور وجود دارد اظهار داشت: در بخش مدیریت وجود افرادی دلسوز، متخصص، آگاه، زحمتکش، باانگیزه، توانمند، باتجربه مرتبط با شغل، باجرات و ریسک‌پذیر و دارای اختیارات لازم در معادن ایران الزامی است. مدیران کم‌تجربه، غیرمتخصص، سفارشی، بدون انگیزه و فرمایشی به درد معادن ایران نمی‌خورند.
وی در خصوص ویژگی مدیر معدنی خوب گفت: بهبود سیستم مدیریتی و بازنگری و اصلاح دوره‌ای آن، جلوگیری از خام‌فروشی، استفاده از فناوری‌های جدید در جهت افزایش بهره‌وری و افزایش ظرفیت و کاهش یا حذف موانع تولید برای افزایش درآمد تولید از دیگر وظایف مدیر معدنی کارآمد است. تشویق سرمایه‌گذاران، تقویت صندوق‌های سرمایه‌گذاری، استفاده از سیستم بانکی و اخذ تسهیلات کم‌بهره و گشایش اعتبار نزد صاحبان سرمایه یا مشارکت با آنها در اجرای پروژه‌ها از امتیازات یک مدیر خوب است. برنامه‌ریزی برای انجام مطالعات ژئوفیزیکی، انجام حفاری اکتشافی، تهیه نقشه مناطق امیدبخش، اتمام عملیات پایانی اکتشاف، تجهیز و راه‌اندازی و اجرای عملیات بهره‌برداری و فرآوری مواد معدنی و ارسال محصولات به محل مصرف با در نظر گرفتن زیرساخت‌ها، ناوگان حمل‌ونقل، بازاریابی و تمهیدات زیست‌محیطی و جنبی از وظایف یک مدیر موفق معدنی است.
توجه به مسائل معیشتی کارکنان، داشتن برنامه‌های تشویقی و توسعه‌ای، تحقیق، پژوهش و آموزش و بازآموزی کارکنان، ایجاد دوره‌های کارورزی و تقویت آموزشی نیروی نیمه متخصص و بازآموزی کارکنان با فناوری نوین به‌علاوه تربیت نیروی کار نیمه متخصص تحت عنوان کاردان برای ترمیم حلقه مفقوده بین کارگر و کارشناس دارای اهمیت فراوان است.
تکنولوژی سنتی، بزرگتری آفت معادن کشورنماینده مردم گلستان در خصوص وضعیت فناوری در بخش معدن کشور گفت: در بخش فناوری سایهتحریمظالمانهبرکشور،معادنوصنایعوابستهراازاستفاده از تکنولوژی و روش‌های پیشرفته در معادن و صنایع معدنی جهان که خود باعث پیشرفت و افزایش ظرفیت به‌طور گسترده می‌شود، محروم کرده است وگرنه افزایش میزان تولید ناشی از به‌کارگیری فناوری به‌طور مثبتی بر کاهش هزینه‌های تولید تاثیر دارد. به همین لحاظ با تغییر در میزان نیاز بازار به مواد معدنی، واحدهای تولیدی بزرگ با تغییر استراتژی حتی در شرایط رکود بازار ادامه فعالیت می‌دهند درحالی‌که واحدهای کوچک تولیدی عمدتا از چرخه تولید خارج شده یا ورشکست می‌شوند.
وی با اشاره به هزینه بالای تولید در معادن ایران گفت: در ایران چون عمده ماشین‌آلات معدنی و صنعتی وارداتی است لذا هزینه تولید حتی در شرایط عادی بالاتر از کشورهای صاحب این تکنولوژی‌هاست. حال با وجود تحریم فرسایشی موجود، ورود کالاهای غیراستاندارد و نامناسب از طریق بازار سیاه و با تاخیر زمانی و با قیمتی چندبرابر قیمت واقعی به‌علاوه عدم امکان صدور کالای مرغوب ساخت داخل به بازارهای هدف و اجبار به توقف تولید یا فروش محصول تولیدی به بازار با سود کم و بعضا با ضرر همگی بخشی از مشکلات واحدهای تولیدی مواد معدنی است. همه شاهد هستیم که با تغییر سیاست چین(که تنها خریدار سنگ‌آهن ایران است) در خرید سنگ‌آهن چه مشکلاتی برای صادرکنندگان سنگ‌آهن کشور طی دو سال اخیر ایجاد شده و تعداد زیادی از آنها ورشکست شده یا از چرخه تولید کنار رفته‌اند.
درحالی‌که در بازار جهانی امکان ارائه کالا در یک رقابت سالم به هر خریداری در اقصی نقاط جهانوجودداردوفروشندهوخریدارهردومجازند با بررسی بازار نیاز خود را به‌طور منطقی و مناسب تامین کنند. لذا دچار ترفندهای سیاسی، واسطه‌گری و دلالی نخواهند شد. علاوه بر ماشین‌آلات معدنی و فرسوده بودن آنها درایران،تامینقطعاتیدکیوپشتیبانهمبرایمعادنو صنایع معدنی ایران با مشکل مواجه است. این موضوع بر چرخه تولید و به‌طور جنبی بر میزان هزینه‌های تولید و افزایش آن سایه افکنده است.
هزینه بالای اداره یک معدنخرید بخشی از این لوازم از طریق واسطه‌گران یا کم‌یابی آنها باعث شده که خریدار هیچ حق انتخابی نداشته و به محض امکان تامین مجبور است در دام واسطه‌گران بیفتد و چه بسا ضمن پرداخت هزینه‌های تامین، به علت کیفیت پایین این وسایل باز هم نتواند در جهت تولید قدمی برداشته بلکه کمرش زیر بار اینگونه هزینه‌ها خم شود. لذا در بخش ماشین‌آلات معدنی، معادن ایران دچار تنگناها و مشکلات متعددی بوده است که این موضوع به شدت بر میزان و ظرفیت تولید و در نتیجه بر قیمت تمام شده اثر گذاشته و به همین دلیل تولیدکنندگانی که حتی ماشین‌آلاتی را قبلا خریداری کرده‌اند هم با مشکل مواجه‌اند. حال اگر تولیدکننده‌ای قرار است با ماشین‌آلات استیجاری به تولید ادامه بدهد قطعا مشکلاتش دو چندان خواهد شد.
تعداد انگشت‌شماری از واحدهای معدنی و صنایع جنبی قادر به تامین بخشی از ماشین‌آلات خود با روشی که ذکر شد، می‌شوند که آنها هم در راه‌اندازی، راهبری، تعمیر و تامین قطعات یدکی مشکلات فراوانی دارند. امید است با برداشته شدن تحریم‌ها پس از توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی و تصویب برجام، سایه تحریم‌ها از سر ایران برداشته و این مشکلات نیز یکی پس از دیگری از میان برداشته شود.
اتکا به نیروی انسانی غیرمتخصص و کم‌تجربه یا بی‌تجربه در بسیاری از معادن و صنایع معدنی سبب افزایش هزینه‌های غیر قابل جبران تولید شده و بعضا ادامه فعالیت واحد تولیدی را متوقف می‌کند. همانگونه که در بخش مدیریت اشاره شد، تامین نیروی کار شامل کارکنان تولیدی و خدماتی و تناسب تعداد آنها در مقایسه با شاخص نیروی انسانی معادن در کشورهای مشابه می‌تواند گره‌گشا باشد.
در ضمن تعداد نیروی انسانی در بعضی از معادن یا صنایع وابسته مثلا در ایران تا دو برابر کشورهای دیگر است که بدیهی است هزینه نیروی انسانی حدود 20 درصدی را هم به‌طور قابل توجهی افزایش داده و هزینه تولید را افزایش می‌دهد همچنین به دلیل ازدیاد نیروی کار حقوق اندکی به کارگران معدن پرداخت می شود. تامین منابع مالی و خصوصا تامین مایحتاج کارگاه خصوصا در دوره رکود بازار یا هنگام اجرای پروژه و در زمانی که هنوز درآمدی کسب نشده بسیار حیاتی است و می‌تواند آینده واحد را تحت تاثیر قرار دهد.
