در این مقاله قصد داریم که به آداب و رسوم مردم مشهد بپردازیم، هر شهر و منطقه ای برای خود آداب و رسوم خاصی را دارد، آداب و رسوم در واقع جزئی از فرهنگ مردم به حساب می آید که بازتاب خلقیات، احساسات و عقاید مردم یک منطقه، شهر یا کشور است، آداب رسوم مردم مشهد نیز جزئی از فرهنگ آن هاست که شناخت آن می تواند برای کسانی که به فرهنگ مردمی علاقه دارند مفید باشد.
مشهد و تور مشهد مرکز خراسان رضوی است که در شمال شرقی ایران واقع شده است، مشهد یکی از مهم ترین شهرهای ایران است که بسیاری از مردم ایران تجربه سفر حداقل یک بار به آن را دارند، وجود حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد موجب شده است که مردم ایران به آن توجه ویژه ای داشته باشند، آداب و رسوم مردم مشهد به مانند آداب و رسوم دیگر شهرها تحت تاثیر عوامل و شرایط مختلفی بوده است از جمله عوامل تاثیرگذار در آداب و رسوم مردم مشهد می توانیم به وجود حرم امام هشتم(ع)، مهاجرت، تاریخ این شهر، وجود قومیت های مختلف و تاثیرپذیری از سایر آداب و رسوم اشاره کنیم، از مهم ترین آداب و رسوم مشهدی‌ها می توانیم به مراسم باران خواهی، ورزش ها و تفریحات سنتی، غذاهای سنتی، صنایع دستی و … اشاره کنیم.
مراسم باران خواهی در مشهد
مراسم باران خواهی از مهم ترین آداب و رسوم مردم مشهد محسوب می شود، از قدیم الایام منطقه خراسان شاهد کم آبی و بارش اندک بوده است، به همین دلیل در اکثر شهرها و روستاهای آن مراسم باران خواهی به عنوان آداب و رسوم مطرح بوده است و در حقیقت جزئی از آداب و رسوم در مشهد محسوب می شود. مراسم باران خواهی به این گونه است که زنان و دختران از چوب و پارچه عروسکی را می ساختند و آن را در سطح محلات می چرخاندند و با خواندن شعر و قسم دادن به اسما مقدس طلب بارش باران می کردند. گردانندگان عروسک با این کار خود از مردم برای پختن آشی کمک می خواستند و کسانی که به آن ها مواد آش را می رساندند کمی آب هم روی آن عروسک ها می ریختند و زیر لب نیز شعر یا دعایی برای طلب باران می خواندند. همچنین در مراسم باران خواهی در مشهد نماز نیز بر بالای تپه ای خوانده می شد و اعتقاد بر این بود که حتما باران خواهد بارید.
ورزش ها و بازی های سنتی در مشهد
کشتی با چوخه نیز از مهم ترین آداب و رسوم مردم مشهد محسوب می شود و جزئی از سنت های مردم مشهد از ایام قدیم بوده است که ریشه آن در سنت پهلوان پروری و دلیری این منطقه بوده است، در مدت زمانی که کشتی با چوخه برگزار می شود استقبال زیادی از آن می شود. از دیگر بازی ها سنتی مشهد که خیلی هم فراوان هستند می توانیم به استاد سه پایه، کبد پدی، قایم موشک، سنگ و پنج، آفتاب و مهتاب، آقاآقا از چنه و … اشاره کنیم. بلیط هواپیما تهران مشهد
صنایع دستی مشهد
صنایع دستی مشهد در تور زمینی مشهد نیز برگرفته و جزئی از آداب و رسوم مردم مشهد می باشد، که به عنوان منبع در آمد بسیاری از مردم این شهر نیز مطرح است. از جمله مهم ترین آن ها می توانیم به گلیم و قالی بافی، قالیچه بافی، نمدمالی، ابریشم کشی، قلم زنی، پوستین دوزی، سفال گری، فیروزه تراشی، سجاده و … اشاره کنیم.
رسم شاه مولایی
آداب و رسوم مردم مشهد در نوروز با رسم شاه مولایی معنا پیدا می‌کند.
این رسم در مناطق شهری و روستایی مختلف استان خراسان مرسوم است.
انجام رسم شاه مولایی به این صورت است که چند روز مانده به نوروز، افراد نیکوکار و معتمدان محل با مراجعه به ثروتمندان اقدام به تهیه اجناس مورد نیاز برای نیازمندان کرده و اقلام مورد نیاز را بین افراد نیازمند تقسیم میکنند.
اسپند دود کردن
مردم مشهد در نوروز مشک و عنبر می‌سوزانند، اسفند در آتش می‌ریزند، در اطاق‌ها شمع می‌افروزند و برای شروع سال جدید آماده می‌شوند.
روز عرفه مردگان
یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم مردم مشهد در نوروز، روز عرفه است.
به گزاش سفر باتو ، در چنین روزی (۲۹ اسفند ما) مردم به یاد همه درگذشتگان، در مسجد محل جمع می‌شوند و هرکسی مقداری غذا، میوه، شیرینی و آجیل با خود می‌آورد و به بازماندگانِ درگذشته‌ها سالی پر از امید را نوید می‌دهند.
آداب و رسوم مردم مشهد قبل از نوروز
از چند هفته به نوروز مانده جنب و جوشی در مردم پدید می‌آید. همه در فکر تهیه لباس نو هستند و لباس‌های کهنه خود را تمیز میکنند.
همه خانه تکانی میکنند، ظروف مسی را به رویگر داده و سفید میکنند. فرش‌ها را می‌تکانند، اثاث خانه را و زوایا اتاق‌ها را گردگیری کرده و می‌روبند و گندم یا عدس در دیس و دوری و بشقاب خیس میکنند و خاکشیر و ترتیزک و اسفزه پشت کوزه و روی پارچه می‌چسبانند تا برای شب عید سبز شود و در ایام عید خانه به سبزه آراسته باشد.
کشتی با چوخه در بین مردم مشهد، به خصوص قدیمی ترهایشان بسیار معروف است و نشان دلیری مردان منطقه خراسان است. البته این تنها بازی و نشان ورزش های سنتی در آداب و رسوم مردم مشهد نیست. اگر از بزرگترها و قدیمی های مشهد بپرسید، بازی های دیگری نظیر کبد پدی، استاد سه پایه، قایم موشک، سنگ و پنج، آفتاب و مهتاب و آقاآقا را هم به شما معرفی میکنند که با لهجه شیرین مشهدی، شنیدن نام این بازی ها مزه دیگری دارد.
برگزاری ایام محرم حسینی در مشهد، شوروحال دیگری دارد
مراسم ایام محرم یکی از آن مراسم های خاصی در کشور است که در هر شهر با حال و هوای خاصی برگزار می شود. اما باید مشهد را یکی از آن شهرهایی به شما معرفی کنیم که محرم هایش حال و هوای بسیار دیدنی و خاصی دارد. محرم را باید یکی از خاصترین آداب و رسوم مردم مشهد معرفی کنیم که توجه ویژه ای به آن می شود.
تقریبا از تمام شهرهای کشور حسینه ها و مهدیه های مختلفی وجود دارد و حتی محله هایی هم در مشهد به نام خود دارند. در ایام محرم تمام مهدیه ها و حسینه های سطح شهر سیاه پوش شده و پیشکسوتان هر شهر و مداحان خوش صدایشان برای عزاداری در سوک امام حسین (ع) به مشهد وارد می شوند. بیشتر بخوانید: بنادر و جزایر پیرامون جزیره زیبای قشم
در هر کوچه و خیابانی از شهر حال و هوای عزاداری در سوگ سالار شهیدان دیدنی است، اما زیباترین جلوه را در حرم اما رضا (ع) خواهید دید. میدان معروف فلکه آب دقیقا روبروی درب باب الرضا حرم قرار دارد و در تمام ایام سال فواره آن پر از آب است. اما در ایام محرم این فواره را به رنگ سرخ خون در می آورند و با انواع پرچم های نمادین برای عزاداری آماده می کنند.
محرم در مشهد، مراسم چراغ گردانی
مراسم محرم در مشهد بخش های بسیار مختلفی دارد. از خطبه خوانی ها گرفته، تا برگزاری ختم ادعیه، سینه زنی، جامه سیاه، وقف و خیرات و هیئت شام غریبان در حرم آقا (ع) که دو بار در سال برگزای می شود. یکی در در شب شهادت امام رضا (ع) و یکی هم در شب شهادت امام حسین (ع) که همانطور که پیشتر هم گفتیم، خاص ترین جلوه از آداب و رسوم مردم مشهد است.
نقش موسیقی و آواز در آداب و رسوم مردم مشهد
همانطور که می دانید استان خراسان در تور مشهد بخش پهناوری از شرق کشور را تشکیل می دهد. به سبب همین گستردگی اقوام و فرهنگ های بسیار مختلفی هم در استان خراسان وجود دارند و از هریک از این اقاوام در شهر مشهد هم وجود دارند. مردمانی از فرهنگ های کرد، ترک، فارس و لر حتی عرب، به همین دلیل آوازها ی بسیار خاصی را در مشهد مشاهده خواهید کرد. قرار گرفتن این قومیت ها در کنار یکدیگر، هسته اصلی آداب و رسوم مردم مشهد را تشکیل داده است که در نوع خود دیدنی و بی نظیر است.
یکی از معروف ترین آواز های سنتی در بین مردم مشهد، شعر و هم خوانی هایی است که در برخی از ایام سال در حرم امام رضا (ع) برگزار می شود. این مراسم های زیبا بینندگان بسیاری دارد و همگی در وصف ارادت و نیاز به درگاه امام رضا (ع) است، اما باید کمی خوش شانس باشید که زمان سفرتان با دیدن چنین مراسم هایی همزمان شود.
