به گزارش تیتر شهر: قرار گرفتن دو خط راه آهن تهران- تبریز و همچنین تهران- اهواز در کنار بافت مسکونی پایتخت در جنوب تهران باعث شده تا ساکنان مناطق 16،17 و 18 با مشکلات زیادی روبه رو شوند. عدم امکان نوسازی املاک مجاور خط راه آهن از یک سو و از سوی دیگر تبدیل فضاهای پیرامونی خط راه آهن به کانون آسیب های اجتماعی باعث شده تا زندگی به کام ساکنان این محدوده به ویژه 17 و 18 تلخ شود.
دردوره جدید مدیریت شهری بود که طبق توانفق شهرداری تهران و شرکت راه آهن جمهوری اسلامی قرار شد تا با انتقال خط راه آهن تهران- تبریز به فضای زیر سطحی 50 هکتار از اراضی تحت مالکیت راه آهن به نفع شهروندان تهرانی آزاد سازی و تبدیل به یک فضای عمومی در جنوب غربی تهران تبدیل شود.
همین موضوع باعث شد تا با پیشنهاد پیروز حناچی شهردار تهران طراحی طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز به صورت مسابقه ای در سطح بین المللی برگزار شده تا برترین طراحی های انجام شده با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی این محدوده انتخاب و در نهایت تبدیل به نقشه عملیاتی شود.
اکنون یکی از دغدغه های ساکنان مناطق 17 و 18 این است که در طراحی های انجام شده نباید بارگذاری های تجاری و اقتصادی بخش قابل توجهی از این محدوده را در بر بگیرد چرا که این گونه بارگذاری ها نه تنها مشکلات تاریخی این پهنه از شهر تهران را حل نخواهد کرد، بلکه سرانه های خدماتی مورد نیاز این مناطق به ویژه فضای سبز نیز نادیده گرفته خواهد شد.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اعتقاد دارد رویکرد شهرداری تهران در این طراحی بزرگ شهری کسب سود اقتصادی با بارگذاری های تجاری، اداری و اقتصادی نیست بلکه هدف اصلی مدیریت شهری ایجاد یک فضای عمومی قابل استفاده در حد منطقه ای و فرامنطقه ای در جنوب شهر تهران است.
آنطور که کاوه علی اکبری توضیح می دهد؛ زمانی که دکتر حناچی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران بود، تصمیم گرفته شد تا طراحی طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز رویکرد متفاوت تری پیدا کند. چرا که تا قبل از این برنامه اجرایی ای که برای این محدود در نظر گرفته شده بود، متفاوت بود.
حتی در طراحی قبلی مشاور مربوطه طرح خودرا به کمیسیون ماده 5 ارائه داده و تصویب شده بود. اما معاون وقت شهرسازی و معماری شهرداری تهران بر این باور بود که فرصت های باز آفرینی فضاهای شهری به این ابعاد برای تهران پیش نمی آید به همین دلیل باید در طراحی این محدوده از نظرهای مختلف طراحان استفاده شود.
طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز عرصه ای به مساحت 50 هکتار و به طول 9 کیلومتر است و از این بابت یک فرصت بی نظیر در پهنه جنوبی تهران به شمار می رود. به همین دلیل در برگزاری این مسابقه در گان نخست از تمامی گروه های متخصص در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، مدیریت شهری و طراحی دعوت شد تا درگام نخست برترین ایده های خود را برای طراحی این فضای بزرگ شهری ارائه دهند. مشارکت طراحان وایده پردازان مختلف با دیدگاه های متفاوت این فرصت را برای مدیریت شهری فراهم می آورد تا برترین طراحی در این محدوده معرفی شود.
مدیرعامل سازمان نوسازی در باره شیوه برگزاری مسابقه طراحی گفت: این مسابقه در دو مرحله انجام شد. در گام نخست تصمیم بر این شد تا متخصصان جامعه حرفه ای مرتبط با حوزه های شهرسازی، معماری، محیط زیست، علوم اجتماعی و .... اقدام به تهیه یک چشم انداز برای این محور کنند.
بسیاری از متخصصان داخلی و بین المللی آماگدی خود را برای شرکت در این مسابقه اعلام کردند. کما اینکه طبق آخرین آماری که دبیر خانه طراحی شهری طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز اعلام کرده است. 12 اثر خارجی به دبیرخانه ارسال شد که در مرحله انتخاب آثار ارائه شده در بخش اول مسابقه 3 اثر بین المللی توانست به دور دوم راه پیدا کند.
به اعتقاد علی اکبری، در دوره اول مسابقه طراحی شهری این فرصت برای شهرداری تهران فراهم شد تا بعد از غربالگری ایده های کلی طرح، آثار برگزیده ای که تمام ویژگی هایی که برای این پهنه درنظر گرفته شده بود به مرحله دوم راه پیدا کنند. در این مرحله نیز شرکت کنندگان باید یک طرح جامع سه بعدی ارائه دهند تا در نهایت بعد از تصویب نقشه عملیاتی آن تهیه شود.
در تصمیم گیری های انجام شده، طراحان تنها به تهیه چشم انداز بخش فوقانی این خط راه آهن توجه نداشتند بلکه آنها باید برنامه ها و طراحی های خود را حداقل تا یک بلوک شهری در پشت ریل راه آهن در نظر می گرفتند. در مرحله دوم نیز طراحان فرصتی به دست می آورند تا به صورت تخصصی به ارائه طرح ججامع سه بعدی طراحی این محدوده ورود پیدا کنند.
آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران توضیح داد، قرار بود تا جمعه هفته آینده زمان اعلام برنده های این مسابقه بین المللی و رونمایی از طرح برگزیده هیات داوران باشد. اما به دلیل اینکه مدت زمان در نظر گرفته شده برای ارائه طرح ها در مرحله دوم کم بود، با کسب اجازه از شهردار تهران مقرر شد تا سوم اردیبهشت به عنوان زمان اعلام نتایج مسابقه در نظر گرفته شود.
بررسی ها نشان می دهد که برگزاری مسابقه طراحی شهری طبقه فوقانی تونل راه آهن تهران- تبریز در بالاترین سطح خود برگزار شده است و این امکان را برای مدیریت شهری فراهم آورده تا با مشارکت و حضور نخبگان جامعه حرفه ای بهترین ایده و طراحی برای این فضای شهری از سوی شرکت کنندگان داخلی و بین المللی ارائه شود.
اما به رغم برگزاری این مسابقه شهروندان و کنشگران اجتماعی مناطق درگیر این پروژه بر این باورند که طراحان طرح های برگزیده باید پای صحبت ها و دغدغه های آنها بنشیند. موضوعی که علی اکبری نیز به آن تاکید دارد و یادآور می شود: در حال حاضر تصمیم گیری در انتخاب طرح های برگزیده برعهده هیات داوران است اما این پشنهاد شهروندان ساکن مناطق 17 و 18 نیز ایده خوبی است تا پایان سال یک با حضور نخبگان، رسانه ها و کنشگران اجتماعی این محدوده با جلسه با هیات داوران برگزار شود و در گام بعدی نیز برگزیدگان طرح های برتر نیست نشست های تخصصی با شهروندان و کنشگران اجتماعی ساکنان این دو منطقه برگزار کنند تا شهروندان و نمایندگان آنها بتوانند بدون واسطه دغدغه ها و نیازهای خود را بیان کنند.
مدیرعامل سازمان نوسازی در عین حال به این مساله تاکید دارد: طبق سیاست گذاری کلی ای که شهرداری تهران در اجرای این مسابقه بین المللی با هدف طراحی این پهنه 50 هکتاری داشته به این موضوع تاکید شده است که قرار نیست در این محدوده بارگذاری کلان تجاری و اداری انجام شود.
به گفته وی؛ هدف این است که بخش فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز به یک فضای عمومی شهری تبدیل شود که در مرحله اول در اختیار محله های همجوار این محدوده و در گام بعدی در اختیار شهر تهران قرار گیرد. به هر حال یکی از کمبود های شهر تهران به ویژه در محله های جنوبی عدم دسترسی به فضاهای باز شهری است.
شهرداری تهران بر این باور اسصت که هر فضای باز شهری به فعالیت هایی که در آن انجام می شود، زنده است و نمی توان هیچ فضایی را بدون تعریف فعالیت های مرتبط با آن زنده نگاه داشت چرا که عدم توجه به این موضوع حیاتی باعث خواهد شد تا در مدت کوتاهی همین فضا دچار مساله و آسیب شود.
کاوه علی اکبری درباره وضعیت برخی از فضاهای باز شهری موجود در تهران تاکید دارد: در حال حاضر در شهر تهران فضاهای باز زیادی وجود دارد اما به دلیل اینکه مورد استفاده عمومی شهروندان قرار ندارد، به محلی برای تجمع آسیب های اجتماعی تبدیل شده است این در حالی است که تجربه نشان داده اگر فعالیت های متناسب با این فضاها طراحی و در اختیار عموم مردم قرار گیرد آسیب های موجود در این عرصه های باز شهری نیز از بین می رود.
یکی از نیازهای فضاهای عمومی شهر این است که باید به صورت شبانه روزی برای این عرصه ها فعالیت تعریف شود. به نوعی این فضاها نباید دچار شب مردگی شوند. موضوع مهم دیگر این است که این عرصه ها باید قابل استفاده برای عموم شهروندان اعم از زنان، مردان، کودکان، سالمندان و ... باشد تا به محلی برای توسعه آسیب های اجتماعی در پایتخت تبدیل نشود.
آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران توضیح می دهد، تمامی این مسائل در طراحی طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز مد نظر قرار گرفته است و شاید بتوان گفت دلیل اینکه برخی از آثار ارائه شده در مرحله نخست این رویدار بین المللی از سوی هیات داوران کنار گذاشته شد، به این دلیل بود که به این موضوعات اجتماعی طراحان کمتر توجه کرده بود و یا با در نظر گرفتن بارگذاری های سنگین در این محدود، کیفیت مورد توجه شهرداری در ایجاد یک عرصه باز شهری و عمویم را نادیده گرفته بودند.
نخستین تاکید سازمان نوسازی به طراحان شرکت کننده در این مسابقه این است که در طراحی های خود مقتضیات و نیازهای محلی و مردمی را مد نظر قرار دهند.
علی اکبر به این موضوع نیز اشاره کرد : تا زمانی که نتایج طرح های برتر اعلام شود به این معنا نیست که شهرداری پروژه های اجرایی و عمرانی خود را در این محدوده متوقف کرده باشد، بلکه در لایحه بودجه امساب نیز یک ردیف بودجه برای ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز در این محدوده در نظر گرفته شده است و اقدمات زیربنایی توسط پیمانکار مربوطه در این پهنه در حال انجام است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر شهرداری تهران امکان ورود به طبقه فوقانی خط راه آهن تهران- تبریز را ندارد، بیان کرد: در حال حاضر یک دعوای حقوقی بین شهرداری تهران و شرکت راه آهن وجود دارد مبنی بر اینکه راه آهن اجازه ورود به بخش فوقانی این خط را به شهرداری تهران نمی دهد از نظر قانونی نیز درست است. چرا که این بخش همچنان در مالکیت راه اهن قرار درد و طبق توافقات انجام شده تا زمانی که اعملیات عمرانی انتقال این خط به فضای زیر سطحی توسط شرکت راه آهن به اتمام نرسد، شهرداری تهران امکان ورود به طبقه فوقانی را ندارد.
علی اکبری با اشاره به توافقات قبلی راه اهن با مدیریت شهری سابق نیز توضیح داد: در گذشته توافق شده بود تا شهرداری تهران با پرداخت مبلغی در حدود 500 میلیارد تومان برای خرید این محدوده به شرکت راه اهن بپردازد که با توجه به اینکه وضعیت مالی شهرداری مناسب نیست این توافق نیز قابل اجرا نخواهد بود. در حال حاضر شهردار تهران از طریق مذاکره با وزیر راه و شهرسازی و معاون اول ریاست جمهوری تا این عرصه 50 هکتار به عنوان هدیه دولت به شهروندان تهرانی به مدیریت شهری واگذار شود.
طراحی طبقه فوقانی تونل خط راه آهن تهران- تبریز یکی از مهمترین طرح هایی است که شهرداری تهران با برگزار ی مسابقه بین الملی در نظر دارد تا این عرصه 50 هکتاری را به یکی از فضاهای عمومی تاثیرگذار پایتخت تبدیل کند. آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی در جلسه نقد و بررسي آثار برگزيده مسابقه بازآفريني محور شهري«طراحي طبقه فوقاني تونل راه آهن تهران-تبريز» كه در منطقه ١٨ برگزار شد، اعلام کرد؛ اعلام نتایج طرح های برگزیده این طراحی شهری سوم اردیبهشت ماه سال آینده انجام خواهد شد. 
