به گزارش تیترشهر: از زمانی که زاینده رود خشک شد، سی و سه پل حال خوبی نداشت. هر روز پیکره پیر این پل که قرن ها به عنوان یکی ازشاهکارهای بین المللی ایران شناخته می شد، خمیده تر می شود و ترک های بزرگ و کوچکی که بر پیکره این اثر ماندگار تاریخی پدیدار می شود، ادامه حیات را برایش سخت تر می کند.
سی‌وسه‌پل همان پل الله‌وردی‌خان سردار مشهور دوره صفوی است که این اثر فاخر معماری را با ۳۳ دهانه، ۲۹۵ متر طول و ۱۴ متر عرض هم زمان با حکومت شاه عباس صفوی روی زاینده رود ساخت تا قرن ها بعد از وی این پل به عنوان یکی از جلوه های معماری ایرانی و محلی برای گشت و گذار مردم اصفهان و گردشگران داخلی و خارجی شناخته شود.
در آن زمان سی و سه پل محل برگزاری جشن آب پاشان و همچنین مراسم خاج شویان ارامنه اصفهان بود. اساس شکل گیری پایتخت معماری ایران حول محور زاینده رود می چرخد به گونه ای کهبالا شهر و پایین شهر اصفهان برخلاف پایتخت شرقی و غربی است که زاینده رود و سی و سه پل خط مرزبین فقر و ثروت را در این شهر باستانی مشخص می کند.
5 قرنی می شود که شب ها زاینده رو و سی و سه پل به محلی برای گشت و گذار شبانه اصفهانی ها تبدیل شده است و سی و سه دهانه این پل تاریخی زیر انعکاس نور ماه در زاینده رود محلی برای آوازخانی های شبانه اهل در در دستگاه موسیقی شور و اصفهان است.
تلاش سی و سه پل برای زنده ماندن
چند سالی می شود که زاینده رود، این یار کهن سی و سه پل خشک شده است. رودی که بقای شهراصفهان به زنده ماندن آن بستگی دارد و کم آبی این رود بارها مورد اعتراض مردم اصفهان قرار گرفته است.
نکته ای که در سال های خشک سالی زاینده رود مسئولان میراث فرهنگی کشور به آن توجه نکردند، احتمال ترک و ریزش سی و سه پل بود.
در تاریخ این شهر و به ویژه پل الله وردیخان نیز به این مساله تاکید شده است که حیات این پل به جاری بودن زاینده رود بستگی دارد.
کمااینکه بر اساس آخرین نظر کارشناسان زمین‌شناسی و میراث‌فرهنگی مصالح، پایه و فونداسیون این پل به گونه‌ای طراحی شده که استحکام آن تنها در رطوبت است و خشکی ادامه‌دار رودخانه در درازمدّت امکان خطر برای سی‌وسه‌پل را بسیار فراوان می کند.
انتقال آب سرچشمه زاینده رود،بلای جان سی و سه پل شد
زمانی که دولت نهم ودهم تصمیم گرفت تا آب زاینده رود را راهی استان های خشک کشور مانند یزد کند، اجرای غیر اصولی این طرح باعث شد تا هم زاینده رود در اصفهان خشک شود و هم زمین های کشاورزس شرق این استان بر اثر بی آبی جان دهند.
درست درزمانی که مسئولان درگیر و دار تقسیم آب زاینده رود از سرچشمه اش در استان کهکیلویه بودند، خشک سالی آن دراصفهان باعث شد تا حیات سی و سه پل به مخاطره افتد.
در آن زمان با توجه به پیش بینی های زمین شناسان که خشکی زاینده رود باعث تخریب سی و سه پل می شود، مسئولان و متولیان میراث فرهنگی بی توجه به این هشدار از دور دعوا بر سر آب زاینده رود را نظاره گر بودند.
خشک سالی بر جان سی و سه پل ترک انداخت
اکنون سی و سه پل به عنوان یک معشوق وفادار در سال های دوری از زاینده رود، کمرش خمیده و ترک های بزرگ آخرین رمق جانش را می مکد تا در آینده ای نه چندان دور این پل بزرگ تنها خاطره ای در ذهن ایرانیان باشد که حداقل یک بار روی این اثر تاریخی قدم زده اند.
مطالعات اخیر معماران نشان می دهد ترک های جدیدی که بر بدنه سی و سه پل ایجاد شده، آخرین زنگ خطر قبل از فروریختن آن است.
در این بررسی ها آسیب های این پل به چند دسته تقسیم بندی شده اند. نخستین آسیب مربوط به ترک های طولی در طاقهای طبقه پایین آن است که دلایل به وجود آمدن آن را می توان فرسودگی مصالح و افت مقاومت آنها بر اثر خشک سالی سال های اخیر زاینده رود دانست.
این در حالی است که پیش بینی می شود فعال بودن ترک ها و توسعه آن در نهایت منجر به شکسته شدن آجرها و بند کشی های جدید در مرمت های قبلی در بعضی از دهانه ها شده است. در واقع این ترک ها مهمترین عامل تهدید کننده سی و سه پل به شمار می روند.
در مرمتی که در سال 1349 با هدف کم کردن باری که بر روی طاق های پل وارد می‌شود، انجام شد؛ سیستم دال بتنی بر روی عرشه ی پل اجرا شد تا بار از طریق این سیستم به زمین انتقال داده شود.
اما دسته دوم ترک ها در زیر طاق های بین پایه ها ایجاد شده که محل آن در زیر درزهای ژوئن است که انبساط و انقباض سیستم بار و تغییر مصالح، عامل بروز آن به شمار می‌رود.
دسته سوم ترک ها مربوط به قسمت پایین ناودان هاست. این گونه ترک ها، کششی است که در نمای پل دیده می شود. دلیل اصلی این ترک ها رطوبت و هوازدگی مصالح در این نواحی است که یکی از مهمترین علل آن شستشوی روزانه پل است که منجر به آب شستگی ملات ها و بروز ترک می شود.
البته این رطوبت زدگی از طریق درزهای ژوئن نیز انجام می گیرد که رطوبت وارد مصالح شده و موجب تخریب و تضعیف آنها در خواص مکانیکی مصالح می شود.
دسته بعدی ترک ها در طبقه ی بالا و در نمای داخل راهروهای کناری دو طرف پل به چشم می‌خورد. این ترک ها، کل ضخامت دیوار را در بر می گیرد.
اگرچه از نظر مقاومت و فروپاشی سازه ای این ترک ها حرفی برای گفتن ندارند، اما می توانند عاملی برای نفوذ رطوبت به داخل مصالح تلقی شوند.
تمامی این بررسی ها نشان می دهد یکی از دلایل مهم و مؤثر بر ترک ها و تخریب ها خشک سالی های پی در پی رودخانه در سال های اخیر، کم و زیاد شدن سطح آب های زیرزمینی، نشست هایی در خاک موجب باعث نشست سازهای سی و سه پل شده است.
