تا 2025 بحران آب ایران را فلج می‌کند

به گزارش تیتر شهر: ایران کشوری با اقلیم عمدتاً گرم و خشک است و به طبع منابع آبی آن نیز محدود می شود.رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدیدشونده کشور در قرن گذشته بوده به طوری که جمعیت ایران در طی این هشت دهه، از حدود ۸ میلیون نفر در سال–۱۳۰۰ به 80 میلیون نفر تا نیمه سال 1395 رسیده است. بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود۱۳۰۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد.
منابع آب تجدید پذیر کل ایران ۱۳۰ میلیارد متر مکعب است. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدیدشونده کشور حدود 89 میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشت می‌شده است که حدود ۸۳ میلیارد متر مکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵/۵ میلیارد متر مکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته است.
بحران آب در ایران تحت تأثیر سه عاملِ عمده است: رشد جمعیت، کشاورزی ناموثر، سنتی با مدیریت بد و توسعه نامتقارن و سریع به وجود آمده است.جمعیت ایران در قرن نوزدهم میلادی زیر ۱۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در حالی‌که در سال ۱۹۷۹ جمعیت ایران به ۳۵ میلیون نفر و در دو دهه بعد از آن جمعیت ایران به دو برابر افزایش پیدا می‌کند.
با این حال مصرف خانگی مردم از آب های زیرزمینی تنها هشت تا هفت درصد است که رقم بالایی محسوب نمی شود و با توجه به این که بیشترین مصرف آب ایران در بخش کشاورزیست و مصرف خانگی سهم کمی در استفاده از آب دارد،مردم ایران نقش بزرگی در بحران آب کشور ندارند. مردم تنها ۷ درصد آب موجود در کل کشور را استفاده می کنند و اگر بیست درصد صرفه جویی در مصرف آنها محقق شود صرفا ۱.۵ درصد آب کشور نجات پیدا میکند و این در حالی است که تنها 12 درصد مساحت ایران زیر کشت می‌رود، حدود ۹۳ درصد مصرف آب مربوط به کشاورزی است. ده درصد تولید ناخالص ملی کشور از راه کشاورزی به دست می آید و ۱۷ درصد نیروی کار کشور در این بخش مشغول هستند.
سازمان محیط زیست سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران را در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر بیشتر تخمین می‌زند.این برداشت بی‌رویه عامل خشکیدن ۲۹۷ دشت از ۶۰۰ دشت ایران می باشد. همچنین بخاطر عدم رسیدگی به شبکه ی انتقال آب 35 میلیارد مترمکعب آب در مسیر انتقال هدر می‌رود.مطابق گزارش شرکت آب و فاصلاب،دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تا تاریخ شهریور ماه سال 94 ۴۰ % از شبکه آب کشور فرسوده اعلام شد.۱۳ % از کل هدر رفتن آب ایران تا این تاریخ به موجب همین فرسودگی بوده است.
با توجه به میزان منابع آب و سرانهٔ مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد. این گروه شامل کشورهایست که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که حتی با باﻻترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تﺃمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت. حدود ۲۵ درصد مردم جهان از جمله ایران مشمول این گروه می‌باشند.
براساس شاخص فالکن مارک، کشور ایران در آستانه قرار گرفتن در بحران آبی است. با توجه به اینکه در دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ خورشیدی حدود ۶۹ درصد از کل آب تجدیدپذیر سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، براساس شاخص سازمان ملل، ایران نیز اکنون در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بر اساس شاخص مؤسسه بین‌المللی مدیریت آب نیز، ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بنا بر شاخص‌های ذکر شده، کشور ایران برای حفظ وضع موجود خود تا سال ۲۰۲۵ باید بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بی فزاید که این مقدار با توجه به امکانات و منابع آب موجود غیرممکن به نظر می‌رسد.
روزنامه واشنگتن‌پست در تیرماه ۱۳۹۳، اعلام داشت ایران در بین ۲۴ کشوری قرار دارد که وضعیت آب در آنها خطرناک است. واشنگتن پست، بحران ایران را ناشی از برنامه‌ریزی نادرست در دوران اخیر اعلام کرده است. در خردادماه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، خبرگزاری جهانی طبیعت با انتشار خبری، بحران شدید آب را برای ایران بزرگترین چالش در دوران معاصر خواند. در این گزارش آمده‌است که بر اساس مستندات راهبردهای بین‌المللی آینده (FDI)، ایران از سال‌ها پیش در معرض بحران آب قرار داشته است، اما در سه دهه اخیر برای آن گامی برداشته نشده‌است. این گزارش حاکی از آن است که ایران از مرحلهٔ آمادگی برای خطر عبور کرده و هم‌اکنون در خطر قرار دارد.
ایران می توانست در زمان آمادگی برای خطر اقدامات بسیاری را در خصوص جلوگیری از هدررفت و همچنین اصلاح کشاورزی را در دستور کار قرار دهد اما متاسفانه غفلت از این مسئله سبب شد تا وضعیت کشور بسیار بحرانی شود. وضع فرونشست زمین یکی از مشکلات دیگر است که مردم تهران به خوبی با آن آشنایی دارند. متاسفانه اقدامات غیر کارشناسی و عدم همکاری با موسسات بین المللی در حوزه آبخیزداری سبب شد در وضعیت تشدید بحران آب قرار بگیریم و آینده مبهمی برای مردم ایران رقم بخورد. امید است کشاورزی مکانیزه بتواند اقدامی مهم و سازنده در این خصوص باشد.