در آن زمان عذرخواهی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از حادثه سرنگونی جنگنده سوخوی روسیه و جانبداری روسیه از آنکارا در جریان تلاش برای کودتا در ترکیه در اواسط ۲۰۱۶، راه را برای از سرگیری کامل روابط در زمینه‌های تجاری، گردشگری و انرژی و حتی گسترش آن در زمینه هماهنگی در سوریه از طریق «مکانیسم آستانه» و حتی همکاری نظامی-فنی هموار کرد. ترکیه اولین کشور عضو ناتو شد که به سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسیه دست یافت.
بعد از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ترکیه نقش بی‌طرفانه مثبتی را اتخاذ کرد و در برخی پرونده‌ها نقش اصلی میانجیگری را دارد. از جمله پرونده خروج نیروهای گردان «آزوف» اوکراین از کارخانه «آزوف‌استال» در شهر ماریوپل و امضای «معامله غلات» برای خارج کردن غلات اوکراین از بنادر دریای سیاه.
اما امروز شبح اختلافات روسیه و ترکیه مجددا بعد از انتقال رهبران گردان آزوف از ترکیه به اوکراین توسط آنکارا سایه انداخته است. این در حالی است که توافق شده بود این افراد تا پایان جنگ اوکراین - روسیه در ترکیه بمانند. سؤالاتی درباره پیامدهای این حادثه به ویژه در سایه مطلع نساختن قبلی روسیه درباره تحویل دادن این نیروها به کی‌یف مطرح است.
پس از سقوط کارخانه آزوف در ماه مه ۲۰۲۲، تعدادی از نظامیان اوکراینی به اسارت گرفته شدند که با میانجیگری ترکیه با سربازان زندانی روسیه مبادله شده و تعدادی راهی ترکیه شدند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری روسیه در اولین واکنش این کشور به انتقال رهبران آزوف از ترکیه به اوکراین اعلام کرد که این مسئله نقض توافق‌نامه‌های کنونی است که بر اساس آن باید این افراد با ضمانت‌های شخصی اردوغان تا پایان جنگ روسیه و اوکراین در خاک ترکیه می‌ماندند.
پسکوف به خبرگزاری نووستی روسیه گفت: بازگشت رهبران آزوف از ترکیه به اوکراین نقض مستقیم شروط توافق‌نامه‌های کنونی است. در این وضعیت دو طرف اوکراینی و ترکیه‌ای شروط را نقض کرده‌اند. بر اساس این توافق باید این افراد تا پایان درگیری در ترکیه می‌ماندند. هیچکسی به روسیه درباره تحویل این نیروها به کی‌یف خبری نداد.
پسکوف گفت: آنکارا در سایه شکست‌های نیروهای مسلح اوکراین در ضد حمله و همچنین قبل از نشست سران ناتو در پایتخت لیتوانی در ۱۱ و ۱۲ ژوئیه مجبور به این کار شده است. آنکارا همبستگی خود را با اعضای ناتو اعلام کرده و روسیه این مسئله را به خوبی درک می‌کند.
واکنش روسیه چند ساعت بعد از اظهارات ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین درباره بازگشت پنج تن از رهبران گردان آزوف از ترکیه به اوکراین صورت گرفت. زلنسکی پستی را در تلگرام به همراه عکس این نیروها منتشر کرد.
زلنسکی جمعه به ترکیه سفر کرد و مذاکراتی با اردوغان درباره سرنوشت معامله غلات و تبادل اسرا و عضویت کی‌یف در ناتو و همکاری دوجانبه و بازسازی اوکراین داشت.
کیریل سیمونوف، کارشناس شورای امور بین الملل روسیه گفت: تحویل نیروهای آزوف به اوکراین لزوما به معنای وجود اختلافات عمیق میان مسکو و آنکارا نیست بلکه به دلیل اختلاف‌نظر آنها درباره اجرای توافق آزادی آنهاست.
وی گفت: هنوز انگیزه‌های اردوغان از اتخاذ چنین اقدامی مشخص نیست و معلوم نیست که آیا ادامه اختلافات موجود یا سوء تفاهم درباره چگونگی اجرای توافق و تفسیر آن است یا خیر.
همچنین ویتالی پورتنکوف، از اصحاب رسانه اوکراین گفت: تحویل نیروهای آزوف احتمالا یک عرض اندام قوی توسط اردوغان در برابر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه است. شاید اردوغان درک کرده که نمی‌تواند به امتیازهای مهمی از جانب پوتین در مسائل اساسی دست یابد. برای همین درباره مسائلی مثل آزادی رهبران آزوف می‌تواند آزادی عمل داشته باشد.
وی بعید ندانست که انگیزه ترکیه از اتخاذ چنین اقدامی قبل از دیدار احتمالی پوتین و اردوغان نشان دادن آمادگی خود برای گفتگو و عرض اندام در صورت محقق نشدن منافعش در پرونده‌های مختلفی مثل سرنوشت تمدید معامله غلات است.
فئودور لوکیانوف، سردبیر مجله روسیه در سیاست جهانی نیز گفت: می‌توان خبر بازگشت اسرای آزوف از ترکیه به اوکراین را از لحاظ دو نکته مورد بررسی قرار داد. نکته اول این است که ترکیه هم‌پیمان روسیه نبوده و نخواهد بود و هیچگاه نیز برای این مسئله تلاشی نکرده است. روابط کاری مسکو و آنکارا به دلیل یک مسئله کاملا متفاوت است و آن توانایی آنها برای تحقق یک منفعت بزرگ برای یکدیگر است. مسئله مهم‌تر نیز امتناع از وارد کردن یک آسیب جدی به طرف مقابل است. ترکیه و روسیه روابط ویژه‌ای با شرکای دیگر دارند و به روابط میان خود تقریبا وابسته نیستند اما مسئله دوم این است که عملکرد این مکانیسم در گرو عمل به توافق‌هاست. توافق‌ها بسیار کمتر از اختلافات هستند اما شامل ادامه همکاری موفقیت‌آمیز به‌رغم افزایش اختلافات در خصوص وجود یک مکانیسم است که پاسخ مناسبی را به هرگونه نقض توافق از سوی هر کدام از طرف‌ها بدهد. روسیه باید به ترکیه پاسخ بدهد. به اندازه کافی خطوط و جبهه‌های حساس درگیری از قفقاز گرفته تا سوریه وجود دارد.
رهبران گردان آزوف بعد از عملیات تبادل اسرا که پاییز سال گذشته انجام شد، همچنان در ترکیه بودند. اوکراین بر اساس این عملیات ۲۱۵ نفر را تحویل گرفت. روسیه نیز ۵۵ نظامی، تاجر و سیاستمدار اوکراینی حامی روسیه را تحویل گرفت. قرار بود پنج تن از رهبران آزوف در ترکیه تا زمان پایان جنگ با ضمانت‌های شخصی اردوغان بمانند.
از آغاز جنگ روسیه در اوکراین نیروهای گروه آزوف که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد، در جنگ حضور داشتند و در کارخانه آزوف‌استال ماریوپل بودند. در کل اعضای آزوف برای دو ماه در کارخانه آزوف‌استال بودند. ۲۰ می این کارخانه به کنترل کامل نیروهای روسیه درآمد. بر اساس بیانیه‌های وزارت دفاع روسیه در آن زمان ۲۴۳۹ تن از نیروهای آزوف تسلیم شدند.
