کمتر می توان در یک نانوایی در سنندج بدون صف و معطلی، نان را تهیه کرد و صف برخی نانوایی ها شلوغ تر شده است.
اما در این میان، یک راه ساده تر و بدون دردسر وجود دارد که نه صف می خواهد و نه معطلی به همراه دارد و آن هم تهیه نان از سوپرمارکت هاست، مسئله ای که با وجود اعلام طرح یارانه های هوشمند نان، این روزها بدون توجه مانده است و نانی که باید در نانوایی ها و به نرخ دولتی به دست مردم برسد، در قفسه سوپرمارکت ها با نرخ آزاد به فروش می رسد.
نان، به عنوان قوت غالب مردم، هم پختش مهم است و هم کیفیت فروش آن؛ گاهی صف های شلوغ نانوایی ها دغدغه می شود و گاهی هم گرانی، کم فروشی و کیفیت پایین پخت به میان می آید و حالا اما مردم از فروش آزاد نان های یارانه ای به نرخ آزاد خبر می دهند؛ مسئله ای که بارها از طرف مسئولین به عنوان جرم و تخلف اعلام شده است اما هنوز توزیع و فروش نان با قیمت آزاد انجام می شود و این کالا در سوپرمارکت ها به وفور در دسترس است.
صاحب یک سوپرمارکت از توزیع نان توسط نانوایی گفت و به ایسنا توضیح داد، این نان ها به صورت آزاد پخت شده و به فروش می رسند.
بحث حقوق مردم و یارانه ها را هم که کنار بگذاریم، این نان ها هیچ نام و نشانی ندارند و در انواع بسته بندی های معمولی توزیع می شوند.
یک توزیع کننده نان لواش هم که نان ها را در نایلون هایی گره خورده به مغازه ها تحویل می دهد، می گوید: این نان ها را از آرد آزاد تهیه کرده ام و ربطی به یارانه ندارد و مجبورم به صورت آزاد بفروشم.
برخی مردم معتقدند شلوغی صف های نانوایی ها، به علت کمبود سهمیه آرد و یک شیفتی شدن برخی نانوایی هاست و فروش نان یارانه ای خارج از شبکه نیز می تواند اوضاع را بیشتر به هم بریزد تا جایی که حقوق مردمی که ساعت ها در صف هستند و انتظار کیفیت در پخت و توزیع نان را دارند، از بین رفته و بازاری را برای عده ای رقم می زند.
قیمت گذاری آزاد نان در سوپری ها
هنگامی که نان های بی نام و نشان معلوم نیست از کجا در سوپری ها سر در می آورند و نان هم از جمله کالاهای مورد نیاز و ضروری است، سوپری ها و توزیع کنندگان نان به خود اجازه می دهند تا با هر قیمتی که صرف می کند، نان را به فروش برسانند و چون این نان ها نه فاکتوری دارند و نه همانند سایر اجناس تحت نظارت قرار می گیرند، قیمت مصوبی هم ندارند.
مردم در این میان تنها به فکر تهیه نان در صورت لزوم هستند و فرقی ندارد این نان ها آزاد باشد یا یارانه ای، بهداشتی باشد یا بدون بسته بندی بلکه هنگامی که نان در دسترس نیست با هر کیفیت و قیمتی نان را از فروشگاه خریداری می کنند؛ بنابراین لازم است بخش ناظر دولتی با نظارت جدی منابع این نان ها را یافته و اقدام مدیریتی انجام دهد.
توزیع مواد غذایی بدون نام تنها در محل تولید
پخش مواد غذایی مختلف از جمله نان که مجوزهای لازم را ندارند و لیبل و برچسب نمی خورند از نظر قانون تنها در محل تولید بلامانع است.
به گفتهی معاون بازرگانی اداره صمت استان کردستان وقتی کالایی حتی در بسته بندی معمولی و نایلونی ارائه می شود یعنی تولیدی صورت گرفته است و شخص تولید کننده تا مجوزهای قانونی را نداشته باشد تنها در محل کسب خود اجازه ی فروش را دارد و در صورتی که این مواد غذایی را بدون نام و نشان توزیع کند مرتکب تخلف شده است.
سمیعی در گفت و گویی می گوید: تنها موضوع استفاده از آرد یارانه ای برای تولید نان و فروش آن به صورت آزاد مطرح نیست، بلکه حتی اگر این نان ها از آرد آزاد هم پخت شوند چون بسته بندی مناسبی ندارند و مجوزهای بهداشتی را اخذ نکرده اند، نمی توانند در فروشگاه ها توزیع شوند و تولیدکنندگان تنها اجازه دارند در محل نانوایی خود این نان ها را به فروش برسانند.
موضع تند تعزیرات استان
مدیرکل تعزیرات حکومتی کردستان اما موضع تندتری نسبت به عرضه این نان ها در سوپری ها دارد و می گوید: سوپری ها حق فروش نان های لواش یا نان های معمولی غیر از نان های فانتزی را ندارند و نانوایی ها هم نمی توانند این نان ها را به سوپرمارکت ها بفروشند چرا که این امر، توزیع خارج از شبکه و خلاف قانون است.
حسینی در جواب سوالی در مورد احتمال پخت این نان ها از آرد آزاد و بدون یارانه هم می گوید: این نان ها تحت هر پخت و عنوانی اجازه ورود به سوپری ها را ندارند و احتمال پخت آنها از آرد یارانه ای وجود دارد.
وی در مورد قیمت این نان ها هم تاکید می کند که توزیع نان در سوپری ها جدای از مشکل خارج از شبکه، قیمت مصوب هم ندارد و در این بخش هم سوپری ها دچار تخلف و گران فروشی هستند.
مدیرکل تعزیرات حکومتی کردستان در مورد نظارت در این حوزه می گوید: تعزیرات برای متخلفین و شکایات مردمی در این باره پرونده تشکیل داده و بررسی می کند و نظارت در بازار سوپری ها اما بر عهده ی جهاد کشاورزی و سازمان صمت می باشد و نظارت نباید ضعیف صورت گیرد.
ابلاغی برای ورود به این حوزه نداریم
بازرس تنظیم بازار جهاد کشاورزی ضمن اعلام ممنوعیت فروش نان های بدون مجوز در سوپری ها می گوید: این اقلام تنها از نظر بهداشتی توسط شبکه بهداشت نظارت می شوند و دستوری برای ورود به این بازار و نظارت بر آن به ما ابلاغ نشده است.
ربانی، در جواب سوالی در مورد استفاده از آرد یارانه ای در پخت این نان ها هم از ممنوعیت فروش این نان های بدون مجوز خبر می دهد و می افزاید: عرضه نان غیر از نانوایی تخلف بوده و هیچ مجوزی در این راستا توسط کارگروه تخصصی آرد، نان و گندم استان صادر نشده است.
محدودیتی در خرید نان نیست
هر کجا را که جستجو می کنیم بازهم به کارت خوان هایی می رسیم که طبق قانون جدید فروش نان تنها از طریق این دستگاه ها امکان پذیر است و نان های سوپرمارکتی هم باید از این کانال عبور کرده باشند اما آیا نظارتی در این زمینه صورت می گیرد یا نه؟ در بررسی میدانی هم متوجه شدیم اشخاصی با چند کارت بانکی تعداد زیادی نان را خریداری کرده و توزیع می کنند یا خود صاحبان سوپری ها همین کار را انجام می دهند.
رییس اتحادیه خبازان سنندج اما فروش نان را به تعداد زیاد هم بلامانع می داند و می گوید نانوایی ها به هر تعدادی نان به مشتری ها عرضه می کنند، که اما به لحاظ حقوق دیگرانی که در صف نانوایی هستند، شخصی که نان تعداد بالا می خواهد سعی می کند در چند نوبت یا در چند نانوایی تهیه کند ولی به هر حال محدودیتی برای خرید نیست.
می توان دریافت که شغل های کاذبی از این طریق درست شده است که دور از چشم قانون در حال فعالیت هستند. اما باید با فروش نان در سوپری ها برخورد شود تا این روند تهیه و فروش نان یارانه ای متوقف گردد.
اسدی در این باره می گوید: فروش نان در سوپری ها زمانی می تواند توجیه پذیر باشد که قیمت مصوبی داشته و با مجوز انجام شود. برای رفع نیاز مشتری این نان ها حداکثر با 10 درصد سود نسبت به قیمت یارانه ای به فروش برسند در حالی که هم اکنون با دو برابر قیمت عرضه می شوند.
وی می گوید: سامانه ی نانینو (سامانه نظارت بر عرضه هوشمند نان) به همین منظور در حال راه اندازی می باشد که جهت عرضه نان خارج از شبکه، سوپرمارکت هایی که نان نیاز دارند و نانوایی هایی که فروش کمتری دارند، می توانند در این سامانه ثبت نام کنند تا این افراد به همدیگر معرفی و متصل شوند و نانی هم که از این طریق خرید و فروش خواهد شد باید با سود کمی در اختیار سوپری ها قرار گیرد و حداکثر با 10 درصد افزایش قیمت نسبت به نان یارانه ای به دست مشتری برسد.
اما تعیین این که کدام نانوایی فروش کمتری دارد با کیست و آیا این سامانه می تواند نیازهای واقعی را تشخیص دهد؟ و اگر مجوز فروش نان های یارانه ای در سوپری ها که از طریق این سامانه صورت می گیرد، آیا بهتر نیست بدون افزایش این 10 درصد، خود نانوایی ها در محل نانوایی این عرضه را انجام دهند؟
برخورد با سوپری ها به جای نانوایی ها
اسدی اما تاکید دارد که باید با سوپری ها برخورد صورت گیرد و تنها راه جلوگیری از به هدر رفت این یارانه ها را نظارت بر بازار فروش در سوپرمارکت ها می داند. جایی که به گفته ی این مقام مسئول باید توسط جهاد کشاورزی به عنوان گران فروشی مورد بررسی قرار گیرد.
استفاده از یارانه محرز است
طبق بررسی های میدانی و گفت و گو با نانوایی های سطح شهر دریافتیم که فروش بدون کارت خوان در نانوایی ها امکان کمی داشته و نانوایی ها تنها از این طریق نان خود را عرضه می کنند و چگونگی ورود این نان ها توسط صاحبان سوپری ها یا واسطه ها هم روشن است تا جایی که حتی چندین کارت بانکی برای خرید نان یارانه ای توسط برخی سودجو به کار گرفته می شود و در نهایت نان ها با چند برابر قیمت به فروش می رسند.
یارانه ای که دولت برای نان مردم در نظر گرفته است در تنور سوپری ها می سوزد و دود آن هم به چشم همین مردم می رود، پس سوءاستفاده از یارانه نان محرز است.
در این میان اما نظارتی انجام نمی شود یا حداقل نهادی مسئول این قضیه نیست. یا باید منتظر گزارش و شکایت مردمی بود، یا تصویب قانونی در این زمینه و یا با برخورد با گران فروشی نان بتوان راه تضییع حقوق مردم را بست.
بدون شک یارانه ای که بر سر سفره مردم نمی نشیند ارزش پرداخت را ندارد و یا اگر قرار است در جای مناسب و به نفع مردم هزینه شود باید به طور شفاف نظارت صورت گرفته و متولی، قانون و نحوه اجرا معین گردد تا روزنه ای برای سوزاندن یارانه ی مردم در تنور داغ یک عده ایجاد نشود.
