وقتی رژیم بعث عراق در ۳۱ شهریور ۵۹ جنگ را بر علیه کشورمان آغاز کرد تصور نمی‌کرد در همان گام اول متوقف خواهد شد. یگان‌های عمده مستقر در مرز در منطقه جنوب، لشکر ۹۲ زرهی اهواز و در غرب لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه با کمک یگان‌های مامور و سپاه پاسداران و بسیج و مردم مقاومت نابرابر خود را در مقابل عراق به گونه‌ای شکل دادند که در کمتر از یک هفته پس از شروع جنگ، اولین اطلاعیه صدام حسین برای آتش بس و درخواست‌های بین‌المللی برای توقف جنگ شنیده شد.
صدام نتوانسته بود به اروند نزدیک شود و حداکثر پیش روی نیروهایش در منطقه فکه تا کرخه بود که عمدتا از سرزمینی عبور کرده بود که نمی‌توانست فایده سوق الجیشی خاصی داشته باشد. در تداوم نبرد‌های اولیه جنگ، نهایتا پس از سی و چهار روز نیمی از خرمشهر توسط عراق تصرف شد و عمده قوای دشمن در مواضعی نامناسب مجبور به اتخاذ خطوط پدافندی شدند.
نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران روی زمین و هوایی در فضای ایران و عراق و خلیج فارس برای ناکام گذاشتن دشمن بسیار تعیین کننده بود. به طور مثال اگر در منطقه کرخه، دشمن می‌توانست با عبور از کرخه خود را به جاده اهواز-اندیمشک رسانده و خطوط پدافندی را در جنوب یا حتی شمال شهر اندیمشک تشکیل دهد ما باید برای رسیدن به کرخه ده‌ها عملیات انجام می‌دادیم و این مساوی بود با تحمیل هزینه‌های بسیار بالا و صرف زمان بیشتر. اما رزمندگان ارتش نه تنها اجازه چنین فرصتی به دشمن ندادند بلکه حتی در غرب رودخانه کرخه جای پای مهمی را حفظ کردند که کمک بسیار زیادی برای انجام عملیات فتح المبین و راندن دشمن تا خطوط مرزی در فروردین سال ۶۸ ایفا کرد.
این روزها سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مصلای حضرت امام خمینی (ره) در حال برگزاری است. به همین بهانه مروری داریم بر چند کتاب منتشر شده درباره نقش ارتش در دفاع مقدس.
کتاب «زندگینامه شهدای روحانی ارتش» از جمله کتاب‌هایی است که در ۵۰۰ صفحه، به صورت مختصر، شهدای روحانی ارتش را در ۵۰۰ صفحه معرفی کرده است. در این کتاب تمام سوابق از تولد تا شهادت شهدای روحانی موجود است.
در این کتاب زندگینامه ۲۸ شهید روحانی ارتش بررسی شده که از این تعداد ۲۲ نفر روحانیون رسمی سازمان عقیدتی سیاسی ارتش و ۶ نفر نیز روحانیون مبلغ بودند که توسط ارتش به جبهه اعزام و شهید شده‌اند.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: هرجا لشکر، تیپ و یا یگانی از ارتش مستقر بود روحانیون و کارکنان عقیدتی سیاسی نیز، چون یاورانی بی‌ادعا پابه پای رزمندگان ارتش در صحنه‌های خون و خطر حاضر بودند و خالصانه به رسالت فرهنگی و تبلیغی خویش همت می‌گماردند. در مواقعی نیز، سلاح به دست می‌گرفتند و جانانه به قلب دشمن می‌زدند تا ارزش‌های جهاد در راه خدا را نه فقط در کلام و موعظه؛ بلکه در عمل نیز تجلی بخشند. گواه این سخن شهادت نخستین شهید روحانی این، سازمان حجت‌الاسلام عباس رضائیان رامشه است که در دومین روز از آغاز جنگ تحمیلی یعنی در تاریخ ۱۳۵۹/۷/۱ باوجود اینکه دو مسئولیت خطیر در عقیدتی سیاسی یکی از یگان‌های ارتش و دادگاه ویژه مبارزه با مواد مخدر داشت، داوطلبانه به جبهه شتافت و به فاصله کمی از شروع جنگ تحمیلی (در تاریخ ۱۳۵۹/۷/۱۹) به درجه رفیع شهادت نایل آمد.
کتاب «زندگینامه شهدای روحانی ارتش» توسط علی محمد گودرزی و اصغری سهندی نوشته شده است.
کتاب «نقش جهادسازندگی ارتش در دفاع‌مقدس» به خدمات جهادی سازمان عقیدتی سیاسی و ارتش در دفاع‌مقدس اشاره دارد. در این کتاب تمامی اسناد و مدارک خدمات و فعالیت‌های جهادسازندگی ارتش در هر نیرو به تفکیک یگان‌های تابعه و همچنین فعالیت‌های جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی وزارت دفاع که در آن زمان در تابعیت سازمان عقیدتی سیاسی ارتش بوده به صورت مستند منتشر شده است.
از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۹ مسئولیت جهاد سازندگی در ارتش با سازمان عقیدتی سیاسی بوده است. فعالیت‌های این بخش از سازمان تا پیش از جنگ تحمیلی، شامل فعالیت‌های مردم‌یاری و کمک‌رسانی به روستاها، کشاورزان، بلایای طبیعی و اقداماتی مشابه بوده، اما با شروع جنگ تحمیلی تمام امکانات مدیریت جهادسازندگی عقیدتی سیاسی و ظرفیت‌های ارتش معطوف به جبهه‌های جنگ می‌شود.
محقق ونویسنده کتاب «نقش جهادسازندگی ارتش در دفاع مقدس» نیز علی محمد گودرزی است.
«هوانیروز در فتح‌المبین» نیز عنوان دیگر کتابی است که نقش هوانیروز ارتش را در دفاع مقدس تبیین کرده است. گردآوری و تدوین این کتاب را حجت شاه‌محمدی انجام داده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: ابتدا برای قفل کردن موشک ماوریک روی هدف دچار مشکل شدیم، چون نیروها تحت فشار بودند زحمت زیادی کشیدیم تا این کار صورت بگیرد؛ اما استتار منطقه و ادوات عراقی طوری بود که هیچ رنگ متمایزی از منطقه وجود نداشت تا موشک آن را به عنوان نقطه، حمله در سامانه‌اش ثبت کند. با تمام تلاش‌هایی که صورت گرفت متأسفانه این کار عملی نشد. از طرفی نیروهای خودی هم پیوسته از طریق رادیو تقاضای کمک می‌کردند و هر لحظه این تقاضا‌ها بیشتر می‌شد.
وقتی خبر دادند نیروها در حال محاصره شدن به وسیله تانک‌های عراقی هستند خلبان ماوریک یک بار دیگر تصمیم به تکرار عمل و سعی در قفل کردن موشک به روی تانکها و اهداف دیگر کرد. خوشبختانه این سعی به نتیجه رسید و موشک رها شد... رادیو‌ها لحظه‌ای آرام نبودند و سیل قدردانی و تشکر بود که به وضوح از رادیو و طرق دیگر به گوشمان می‌رسید. نتیجه آنقدر زیبا و مثبت بود که سروان موسوی، رابط قرارگاه تماس گرفت و گفت: بچه‌ها واقعاً گل کاشتید وضعیت منطقه را تغییر دادید.
بعد از حدود نیم ساعت مبارزه چنان ضربه‌ای به قوای عراق زدند که نه تنها محاصره شکسته شد بلکه قوای عراقی با تمام امکاناتش به اسارت درآمد.
رهایی در ثانیه‌های آخر
کتاب «تأملی بر روش‌شناسی پژوهش در حوزه دفاع مقدس» عنوان کتاب است که در ۶ فصل توسط اصغر محمدی فاتح و سیدمهدی حسینی گل‌افشانی نوشته شده است.
این کتاب، دفاع مقدس در آئینه پژوهش، آسیب‌شناسی پژوهش در حوزه دفاع مقدس، راهبرد‌های پژوهش در علوم انسانی و نقش آنها در مطالعات حوزه دفاع مقدس، ابزارهای و فنون گردآوری در حوزه دفاع مقدس، روایت‌پژوهی و پژوهش روایتی با تاکید بر مطالعات دفاع مقدس و سهم روش‌های پژوهش به کار گرفته شده در مطالعات دفاع مقدس را بررسی کرده است.
این کتاب‌ها را سازمان عقیدتی سیاسی ارتش منتشر کرده است.
