هانی رستگاران ـ مسؤول ثبت آثار و حرایم میراث ملی استان سمنان ـ درباره «مهارت سنتی تهیه برگه زردآلو، قیسی و بُلبُلی» گفت: به دلیل فراوانی این میوه در فصل تابستان، باغداران منطقه بسطام، میوه زردآلو را به شکل برگه خشک‌شده تهیه می‌کنند تا در فصل سرد سال از آن استفاده کنند. از این‌رو باغداران این منطقه به دلیل باغ‌های وسیع و فراوان زرد آلو همه ساله علاوه‌بر فروش و تازه‌خوری میوه زردآلو، به تهیه حجم بسیار زیادی از برگه زردآلو مبادرت می‌کنند. به طور متوسط حدود ۶۵ درصد تولید محصول زردآلو به صورت تازه‌خوری در بازار استان سمنان و استان‌های گلستان، مازندران، تهران، اصفهان و غیره مصرف می‌شود و حدود ۳۵ درصد آن به صورت فرآوری به صورت برگه، قیسی، بلبلی، مربا، کمپوت و لواشک در کارگاه‌های بزرگ و کوچک خانگی تهیه می‌شود؛ یعنی به طور متوسط از هر پنج کیلوگرم زردآلو یک کیلوگرم برگه تولید می‌شود. همچنین بخشی از تولیدات برگه و قیسی به خارج از کشور صادر شود.
او درباره ثبت این مهارت سنتی در فهرست میراث ناملموس کشور، اظهار کرد: مهاجرت روستاییان به شهر و رشد زندگی و فرهنگ شهرنشینی آسیب‌هایی به مهارت سنتی تهیه برگه زردآلو، قیسی و بلبلی وارد کرده است. نسل جوان، معمولا از پرداختن به مهارت‌های سنتی برای تهیه این نوع از محصولات باغی امتناع کرده و حاضر به تحمل سختی آن نیستند. بنابراین بر اثر رواج زندگی و فرهنگ شهرنشینی و تغییر شیوه‌های سنتیِ گذران زندگی به سبک جدید، نسل جدید کمتر به تهیه برگه زردآلو مبادرت می‌کنند. از این رو شناسایی، تهیه پرونده ثبتی، مستندنگاری، ترویج، آموزش، ایجاد انگیزه در بین نسل جدید و وجود باغ‌های زردآلو موجب حفظ و ماندگاری این محصول سنتی می‌شود، در این راستا پرونده ثبتی آن هم آماده شده است که به‌زودی در فرآیند ثبت قرار می‌گیرد.
رستگاران در ادامه درباره روش تهیه «قیسی» بیان کرد: از برگه‌های دودی شده زردآلو، «قیسی» تهیه می‌شود. به این روش که پس از ۱۲ ساعت که برگه‌ها در معرض دود گوگرد قرار گرفتند و در اصطلاح دودی شدند، طبق‌های برگه را از درون فضای کوره خارج کرده و مغز زردآلو یا گردو را در میان برگه نهاده و دو طرف آن را روی هم می‌گذارند. برای لذیذترشدن قیسی‌ها دو عدد مغز زردآلو درون آن می‌گذارند. سپس به مدت سه روز قیسی‌ها را در مقابل نورآفتاب خشکانده و پس از این مرحله قیسی‌ها را شسته و دوباره روی طبق چیده و به مدت پنج تا شش ساعت دوباره درون کوره و در معرض دود گوگرد قرار می‌دهند. پس از گذشت این مدت، طبق‌ها را از فضای کوره خارج کرده و به مدت یک روز در مقابل نور آفتاب می‌خشکانند.
مسؤول ثبت آثار و حرایم میراث ملی استان سمنان همچنین درباره روش تهیه «بلبلی» اظهار کرد: میوه سالم، شفاف و خوش آب و رنگ زردآلو پس از چیده شدن درون طبق‌های چوبی، در کنار هم چیده شده و برای مرحله دود دادن گوگرد درون کوره قرار می‌گیرند. پس از ۱۲ تا ۱۳ ساعت دود دادن، طبق‌های حاوی بلبلی از درون کوره خارج شده و در معرض تابش نور خورشید قرار می‌گیرند. آلوچه، آلبالو و زردآلوی نارس که در اصطلاح به آن «زنگلاچو» می‌گویند نیز به همین روش دود داده و در معرض نور آفتاب می‌خشکانند.
رستگاران در پایان گفت: بنا به گفته باغداران مسن منطقه بسطام، تهیه این محصولات قدمتی بالغ بر چند قرن دارد. امروز هم بیشتر زنان و مردان میانسال به تهیه این محصول مبادرت می‌کنند
زردآلو میوه تی شیرین با طبع سرد و تر است و سرشار از مواد مغذی بوده و به دلیل خواص فراوان، بین افراد و حتی در حوزه طب سنتی کاربرد فراوانی دارد. این میوه را می‌توان به اشکال مختلف از جمله مربا، کمپوت، خورشت، آش و از همه مهم‌تر از آن برگه، قیسی و بلبلی تهیه کرد. «برگه زردآلو» یکی از خوشمزه‌ترین و لذیذترین محصولات تبدیلی کشاورزی از میوه زردآلو است و امروزه «برگه زردآلو» یکی از ترکیبات آجیل محسوب می‌شود.
«برگه زردآلو» دارای آنتی‌اکسیدان طبیعی و مواد معدنی مهم، مثل کلسیم، مس و پتاسیم است که بدن را در برابر عوامل و مشکلات محیطی و جسمانی کمک و محافظت می‌کند. همچنین از آنجایی که پتاسیم بالایی دارد می‌تواند ورم را در بدن افراد به‌ویژه زنان باردار کاهش دهد و برای بینایی، سلامت قلب، پوست، بهبود مشکلات روده، کاهش ریزش مو مفید است.
