پرونده باز تخلفات تورهای جام جهانی

 فیفا، قطر را یکی از بهترین میزبانان جام جهانی فوتبال معرفی کرده، اما ناکارآمدی برخی آژانس‌های ایرانی باعث شده مهمانی جام جهانی در قطر به کام برخی مسافران تلخ شود. اگرچه متولیان گردشگری در کشور معتقدند جام جهانی ۲۰۲۲ در مقیاس جمعیت هواداران ایرانی که به قطر رفته‌اند، جزو کم‌شکایت‌ترین جام‌ها به شمار می‌آید.

جام جهانی ۲۰۲۲ پیش از آغاز به خاطر نوع قیمت‌گذاری تورها، انحصار در بلیت‌های فیفا و فروش زودهنگام تورهای جام جهانی بدون بلیت مسابقات و محلی برای اقامت، حاشیه‌ساز شده بود و با وجود هشدارهای مکرر، اما تدبیری نشد و همین بی‌تدبیر از همان روزهای نخست، ‌کار دست برخی مسافران جام جهانی ۲۰۲۲ قطر داد؛ درست یک روز پیش از آغاز مسابقات سرپرست شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی، خبر داد که حدود یکصد مسافر به دلیل نداشتن «هایا کارت» که مجوز ورود به قطر است و یا نداشتن بلیت پرواز برگشت، در فرودگاه تهران از پرواز باز مانده‌اند، درحالی‌که مسؤولیت تهیه هایا کارت و بلیت برگشت برای مسافرانی که با تور عازم قطر شده بودند، با آژانس بود.

حرمت‌الله رفیعی ـ‌ رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران ـ درباره آن مسافران جا مانده به ایسنا می‌گوید: «هایا کارت» به منزله ویزای ورود به قطر در دوران جام جهانی است که روی خدمات تور بوده، وقتی این خدمات داده نشده طبیعتا از خروج مسافر جلوگیری شده است و چون هیچ خدمتی به این مسافر داده نشده باید هزینه آن، به جز بخش‌هایی که غیرقابل برگشت است، پس داده شود.

با این حال، اسماعیل برات ـ معاون نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری کشور ـ می‌گوید: بنا بر اطلاعات ما، مسافران عموما مشکلی با «هایا کارت» نداشتند و تقریبا همۀ هایا کارت‌ها رسیده، حالا ممکن است با یکی دو روز تاخیر مواجه شده باشد.

بسیاری از آژانس‌هایی که تور جام جهانی ۲۰۲۲ را تبلیغ کرده و یا به فروش گذاشته‌اند، تمایلی ندارند درباره حواشی و تخلفات پیش‌آمده توضیح و یا اطلاعاتی بدهند. رفیعی، رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز با ملاحظه درباره تخلفات رخ داده در تورهای جام جهانی سخن می‌گوید و به برخی از آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: زمانی که تیم ملی ایران در جام جهانی بازی داشت، بعضی از هواداران که برای تشویق تیم ملی به قطر رفته بودند، به مدت یک شب اقامتگاه نداشتند. این مسافران از آژانس خواسته بودند کل هزینه سفر را برگشت بدهد. منطقی است که آژانس به این خاطر باید خسارت وارد شده به مسافر را جبران می‌کرد، اما این‌که مسافر به خاطر نداشتن یک شب جای خواب، کل پول سفر را پس بگیرد، منطقی و امکان‌پذیر نیست.

او همچنین تاکید می‌کند: اگر مسافری در جریان سفر جام جهانی با بدتعهدی آژانسی روبه‌رو شده است و شکایتی دارد می‌تواند به اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری تهران و یا شهر خود مراجعه کند تا اگر تخلف، محرز و اثبات شد به موضوع آن رسیدگی شود.

اسماعیل برات ـ معاون نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری کشور ـ درباره تخلف‌ تورهای جام جهانی نیز تنها به مواردی که به اطلاع این بخش از وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی رسیده است، می‌پردازد و به ایسنا می‌گوید: در استان تهران تا کنون ۱۰ مورد شکایت ثبت شده که هشت مورد آن به یک آژانس مربوط می‌شد که جزو مجریان اصلی تور جام جهانی نبود.

او یادآور می‌شود: با توجه به پیچیدگی‌ها و مشکلاتی که این تورها در جام‌های جهانی گذشته داشتند، امسال مقرراتی وضع شد تا دفاتر خدمات مسافرتی قوی و خبره که توانایی‌های فنی و تخصصی لازم را داشتند و در عین حال، توانایی ارائه ضمانت‌های مکفی را دارا بودند، به عنوان مجری اصلی تور جام جهانی انتخاب شدند. رقم این ضمانت‌ها متناسب با فعالیت دفاتر گردشگری بر اساس شاخص‌های مصوب تعیین شد که در مجموع رقم تضمین، مبلغ نسبتاً بالایی بود. همچنین از آژانس‌های متقاضی خواسته شد که برنامه سفر، قرارداد با هتل، معرفی راهنمایان معتبر، قراداد با ایرلاین و این قبیل خدمات را برای سنجش توانایی ارائه دهند. در نتیجه، تنها آژانس‌هایی که این شاخص‌ها را داشتند به عنوان مجری اصلی تورهای جام جهانی ۲۰۲۲ انتخاب شدند که شش دفتر خدمات مسافرتی مستقر در تهران بودند. آژانس‌های دیگر می‌توانستند از خدمات این شش مجری، به صورت شناور استفاده کنند که با توجه به حجم شکایت‌ها، به نظر ایده خوب و تجربه موفقی پشت سر گذاشته شده است.

او درباره بیشترین موارد شکایت شده از تورهای جام جهانی، می‌گوید: از بین آن ۱۰ مورد شکایت که به اطلاع حوزه نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری کشور رسیده است، هشت مسافر از یک آژانس که محل اقامت در دوحه را تعیین نکرده بود، شکایت داشتند که البته مجوز این آژانس به محض اطلاع از سوی اداره کل استان تهران تعلیق شد؛ زیرا در بررسی‌ها مشخص شد این دفتر خدمات مسافرتی مجوز اجرای تور جام جهانی را نداشته است.

معاون نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری کشور درباره وضعیت مسافرانی که از سایر شهرها و استان‌ها با تور به جام جهانی رفته بودند، می‌گوید: شکایت‌ها اصولاً از طریق اداره‌ کل میراث فرهنگی و گردشگری در استان‌ها در "کمیته فنی رسیدگی به شکایات" بررسی می‌شود و بر اساس اطلاعات فعلی در سطح استان‌ها، شکایت‌هایی از این نوع به صورت بسیار محدود وجود داشته است.

رفیعی، رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، اما سوای تخلف‌ها و شکایت‌ها، به هزینه سفر جام جهانی ۲۰۲۲ قطر می‌پردازد که محل اختلاف و انتقاد مسافران و مجریان تورها بوده است. عده‌ای جام جهانی قطر را یکی از گران‌ترین جام‌های جهانی می‌دانند. میانگین تورهایی که از ایران به قطر برگزار شده حدود ۲۰۰ میلیون تومان قیمت داشته است. رفیعی معتقد است اگر فدراسیون فوتبال انحصار از بلیت‌های فیفا را برمی‌داشت و سهمیه‌ای را به آژانس‌های مسافرتی اختصاص می‌داد، قیمت تورها تا حد قابل توجهی ‌کاهش می‌یافت.

رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران همچنین می‌گوید: از همان ابتدا به بلیت‌هایی بازی‌ها که در انحصار فدراسیون فوتبال بود، انتقاد داشتیم. معتقد بودیم این بلیت‌ها در اختیار هوادار واقعی قرار نمی‌گیرد. البته در آخر تعدادی از این بلیت‌ها را در اختیار معدود آژانس‌هایی قرار دادند که در لحظه‌های آخر، پیش از آغاز جام جهانی، عرضه شد.

او ادامه می‌دهد: ما پیش از همه این اتفاقات با رییس فدراسیون فوتبال جلساتی داشتیم و به توافق‌هایی هم رسیده بودیم تا با استفاده از این بلیت‌ها، قیمت تورهای جام جهانی معقول و منطقی شود، اما همه آن توافق‌ها در حد حرف باقی ماند. پیش‌بینی هم می‌شد وضعیت تورهای جام جهانی نگران‌کننده باشد.

 رفیعی می‌گوید: بیشتر آژانس‌های مسافرتی که تور جام جهانی اجرا می‌کنند، بلیت مسابقات را ویژه تهیه کرده بودند که طبیعتا قیمت بالاتری داشته است. این بلیت‌ها از شرکتی خصوصی تهیه شده که البته ارتباطی به فیفا ندارد، ولی به نوعی شبیه صندوق‌های بازنشستگی در داخل کشور ما است که معمولا سهیمه‌ای از بازی‌های جام جهانی دارند، اما آن‌ها را با قیمتی متفاوت عرضه می‌کنند. ما هم اوایل با این شرکت مکاتباتی داشتم و به توافق‌هایی رسیده بودیم، اما در یک رقابت ناسالم این فرصت از دست رفت و شرکت‌های دیگری در ایران این امتیاز را به انحصار گرفتند، فکر هم می‌کردند از تورهای جام جهانی استقبال می‌شود، اما هزینه‌ها، خیلی سنگین شد و استقبال از تورهای جام جهانی به آن میزان نبود که انتظار داشتند.

رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، ‌گرانی را از اصلی‌ترین عوامل استقبال پایین و انصراف از تورهای جام جهانی می‌داند و درحالی‌که وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی چندی پیش گزارش کرده کمتر از دو هزار نفر از ایران، تور جام جهانی را خریده‌اند، اظهار می‌کند: مسؤولان وزارت ورزش مدعی بودند ۲۲ هزار بلیت به ایرانی‌ها فروخته شده، اما فکر می‌کنم تعداد افرادی که تور جام جهانی را خریده‌اند به همان تعدادی باشد که مسؤولان گردشگری پیش‌تر اعلام کرده‌اند.