بحران انرژی اختلافات قدیمی اروپایی‌ها را زنده می‌کند؟

کشور‌های اتحادیه اروپا با گذشت پنج ماه از زمان حمله نظامی روسیه به اوکراین، به دنبال حفظ یک پاسخ مشترک در برابر اخاذی‌گری ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، هستند. اما مذاکرات آن‌ها منعکس‌کننده تنش‌هایی است که بین کشور‌های شمالی و جنوبی اروپا پس از بحران مالی، شکاف انداخته بود.

کشور‌های عضو اتحادیه اروپا سه شنبه هفته گذشته موافقت کردند تقاضا برای گاز را در هشت ماه آینده به میزان ۱۵ درصد کاهش دهند و اختلال جدی عرضه از سوی روسیه، این هدف را اجباری خواهد کرد. این توافق در حالی حاصل شد که کشور‌های جنوبی با پیشنهاد اولیه کمیسیون اروپا به شدت مخالفت کرده بودند.

ترزا ریبرا، معاون نخست وزیر اسپانیا، طرح اولیه کمیسیون اروپا را فداکاری نامتناسبی دیده و گفته بود برخلاف کشور‌های دیگر، ما اسپانیایی‌ها از نقطه نظر انرژی فراتر از توان‌مان، زندگی نکرده‌ایم.

آلمان با بخش صنعت انرژی‌بر و عظیم خود، هدف بخشی از این خشم و غیض بوده است. این کشور که سال‌ها پرتغال، یونان و اسپانیا را به رفتار اقتصادی غیرمسئولانه متهم می‌کرد، با وابستگی بیش از حدی که به مسکو برای تامین گاز طبیعی ایجاد کرده، اکنون خواستار همبستگی کشور‌های عضو اتحادیه اروپا برای مصون ماندن از تاثیر کاهش جریان گاز روسیه شده است.

یک دیپلمات اروپایی ارشد که مایل نبود نامش فاش شود، به بلومبرگ چنین گفت: بعضی از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا ممکن است رغبتی به فداکاری برای برلین نداشته باشند، زیرا این کشور در حالی که به کشور‌های جنوبی برای مرتب کردن اوضاع مالی شان درس می‌داد، در متنوع کردن منابع انرژی خود کوتاهی کرد.

بحران یورو

به گفته یک دیپلمات ارشد دیگر، اگر کاهش عرضه گاز روسیه کشور‌هایی که وابستگی کمتری به گاز این کشور دارند را مجبور کند مصرف شرکت‌ها و مصرف کنندگان عادی را محدود کنند، تنشی که در بدترین بحران یورو مشاهده شد، ممکن است دوباره ظاهر شود.

این اختلاف در اتحادیه اروپا پس از بحران مالی شدت گرفت. اختلاف‌های جدید بین اعضای شرقی و غربی در زمان بحران مهاجرت سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، شعله‌ور شد.

اتحادیه اروپا این اختلاف را در دوران پاندمی کووید ۱۹ با خرید مشترک واکسن و صندوق احیایی که با استقراض مشترک تامین مالی شد، پشت سر گذاشت. همبستگی میان ۲۷ کشور عضو در واکنش به حمله نظامی روسیه به اوکراین با تصویب شش بسته تحریم، تحکیم شد.

در بحران انرژی، مقامات کمیسیون و بعضی از کشور‌های عضو اکنون از همان زبانی استفاده می‌کنند که سابق بر این بانک‌های سیستماتیک یک دهه پیش رو توصیف می‌کردند و می‌گویند آلمان و اقتصادش، بزرگتر از آن هستند که به زانو دربیاید. آن‌ها می‌گویند اگر صنعت قدرتمند این کشور خودش به تنهایی کاهش مصرف گاز را تاب بیاورد، پیامد آن آسیب دیدگی بزرگ بازار اتحادیه اروپا خواهد بود.

جامعه‌ای با تقدیر مشترک

رابرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، در حاشیه سفر اخیرش به پراگ و وین گفت: بحران اقتصادی در آلمان بحران کل اقتصاد اروپا خواهد بود. اروپا به جامعه‌ای با تقدیر مشترک تبدیل شده است.

سیمون تاگلیاپیترا، محقق اندیشکده بروژل در بروکسل می‌گوید اکنون زمان جبران است. شمال در دوران کووید همبستگی خود را با جنوب نشان داد و اکنون همین کار باید به شکل دیگری انجام شود. اما از آنجا که این اصل ممکن است به تنهایی عمل نکند، ایده مکانیزم جبران ممکن است راهی باشد تا اطمینان حاصل شود که از ریسک شکاف و حمایت گرایی انرژی، اجتناب می‌شود.

وی پیشنهاد کرد مکانیزم جبرانی ایجاد شود که پول گزینه‌های عرضه و تقاضا که از سوی برخی از کشور‌ها برای کشور‌های آسیب پذیرتر قابل دسترس شده است را پرداخت کند.

اما یک مقام ارشد آلمانی اذعان کرد همبستگی اتحادیه اروپا ممکن است زمستان امسال در صورت کمبود شدید گاز به سرعت از هم پاشیده شود. به همین دلیل آلمان که با مشکلات فنی از جمله عدم زیرساخت برای گاز طبیعی مایع روبروست، ۱۵ میلیارد یورو (۱۵.۲ میلیارد دلار) برای خرید گاز در بازار برای ذخیره سازی، هزینه کرده و بعضی از شرکای اروپایی خود را عصبانی کرده است، زیرا این اقدام، قیمت‌ها را بالا برده است.

کمیسیون اروپا هفته گذشته اعلام کرد کاهش عرضه گاز از سوی روسیه به معنای آن است که ذخایر اتحادیه اروپا در ابتدای نوامبر، ۶۵ تا ۷۱ درصد پر خواهد بود که پایین هدف ۸۰ درصد است. این نشان می‌دهد که ۳۰ میلیارد متر مکعب کمبود در شرایط آب و هوایی عادی زمستان و ادامه عرضه بالای LNG وجود خواهد داشت و ذخایر گاز چندین کشور عضو تا آوریل آینده ممکن است خالی شود.

این به نوبه خود به معنای آن است که این وضعیت پس از زمستان ممکن است بدتر شود و ذخایر گاز در اکتبر سال ۲۰۲۳ احتمالا نیمه پر خواهند بود.

با این حال کسانی که یک دهه پیش حداکثر فشار آلمان را متحمل شدند، مطمئن هستند که همبستگی با وجود بحث‌های داغی که ممکن است یکپارچگی این بلوک را تهدید کند، حفظ خواهد شد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، یک مقام یونانی در این باره گفت: اکنون زمان شکاف‌های جدید بین شمال و جنوب نیست. ما موفق شدیم در بحران کووید بر این شکاف‌ها چیره شویم. اگر این اختلاف‌ها دوباره احیا شود، از نظر سیاسی گامی به عقب خواهد بود.