مذاکرات آستانه با ابتکار عمل ایران و روسیه و همراهی ترکیه در سال 2017 با هدف حل و فصل منازعات سوریه و پایان بخشیدن به شش سال جنگ و آوارگی و ویرانی در این کشور آغاز شد. دور اول نشست آستانه یا نشست صلح سوریه در ژانویه2017 ( سوم و چهارم بهمن1۹۳۱) با حضور ایران، روسیه و ترکیه در قزاقستان برگزار شد.
سابقه نشست سران مذاکرات آستانه
این سه کشور تاکنون هجده بار مذاکرات آستانه را با هدف بررسی مسائل بشردوستانه، تقویت اعتماد و هماهنگی برای انجام اقداماتی در راستای توسعه روند صلح و حل و فصل بحران سوریه برگزار کرده اند. در همه این مذاکرات بر لزوم حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و ادامه روند آتش بس تاکید شده است.
از سویی تاکنون شش نشست نیز در سطح روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه برگزار شده است. نشست سوچی در اول آذر 96، نشست آنکارا در 15 فروردین 97، نشست تهران در 16 شهریور 97، نشست سوچی در 25 بهمن 97، نشست آنکارا در 25 شهریور 98 و نشست مجازی و فوق العاده تهران در 11 تیر 99 در سطح سران سه کشور برگزار شده است. هفتمین نشست هم امروز در تهران با حضور آیت الله رئیسی، پوتین و اردوغان برگزار می شود.
دستاوردهای مذاکرات آستانه
تعیین چهار منطقه برای کاهش تنش در سوریه، تشکیل کمیته قانون اساسی و همچنین دعوت از مخالفان و بازیگران دیگر به عنوان عضو ناظر مهمترین نتایج مذاکرات محور آستانه است. این نشست ها در مجموع آثار و نتایج مثبتی بر مهار بحران، عبور از پروژه براندازی و تثبیت تدریجی اوضاع در سوریه به همراه داشته است، به گونه ای که از نشست های روند آستانه می توان به عنوان مدلی از مشارکت کشورها در تامین امنیت منطقه و مبارزه با تروریسم نام برد. یکی از دلیل اهمیت برگزاری نشست های آستانه این است که کشورهای منطقه به دور از مداخلات بیگانگان به دنبال ارائه الگویی برای حل منازعات منطقه‌ای هستند.
هجدهمین نشست روند آستانه در روزهای24 تا 26خرداد امسال با حضور معاونان وزارت امور خارجه روسیه ، ایران و ترکیه در قزاقستان برگزار شد که حاصل آن یک بیانیه 19 بندی بود. در این بیانیه ضمن تاکید بر استقلال، تمامیت ارضی سوریه و لزوم مقابله با تروریسم در این کشور و همچنین محکومیت حملات رژیم صهیونیستی به سوریه، نسبت به اوضاع انسانی سوریه ابراز نگرانی شد و اعضاء از جامعه بین الملل، سازمان ملل متحد و آژانس های بشردوستانه آن خواستند تا کمک رسانی به کل سوریه را تقویت کنند. همچنین بر ضرورت تسهیل بازگشت امن، شرافتمندانه و داوطلبانه پناهجویان و آوارگان داخلی به سوریه تاکید شد.
پیگیری منافع دو جانبه
در کنار برگزاری این نشست، دیدارهای دو جانبه رئیس جمهور ایران با سران روسیه و ترکیه نیز برگزار می شود. دولت سیزدهم یکی از محورهای سیاست خارجی خود را تقویت همکاری با کشورهای همسایه و منطقه اعلام کرده است و ترکیه و روسیه دو کشور مهم در این زمینه هستند. ایران و روسیه درصدد تهیه سند همکاری 20 ساله هستند و بر ضرورت توسعه همکاری های اقتصادی و شکل دهی فضای جدید اقتصادی میان دو کشور تاکید دارند. از سویی همکاری امنیتی ایران و روسیه در بحران های منطقه غرب آسیا و همگرایی های مشترک امنیتی این دو بازیگر ثبات ساز در جنگ داخلی سوریه نشان دهنده وجود ظرفیت های گسترده همکاری های ضد تروریستی و ثبات سازی راهبردی بین این دو کشور است. رئیسی و پوتین تاکنون دو بار با یکدیگر دیدار داشته و امروز هم دیدار سوم آنها برگزار می شود.
از سویی روابط ایران و ترکیه نیز ظرفیت بسیار بیشتری برای ارتقاء دارد. در سال های 2020 و 2021، حجم تجارت خارجی دو کشور بین 5 تا 6 میلیارد دلار بوده در حالیکه با ظرفیت های موجود امکان رسیدن این مبادلات تا 30 میلیارد دلا ر در سال وجود دارد.
