تحریم‌های غرب چه بر سر نفت روسیه آورد؟

صنعت نفت روسیه که منبع مهم درآمدهای بودجه است، در پی توقف خرید از سوی مشتریان غربی و با وجود تلاش روسیه برای جبران فروش از دست رفته در غرب، با فروش به بازارهای آسیایی نوظهور، علائم کندی را نشان می‌دهد. آسیبهای ناشی از جنگ در اوکراین به تدریج بروز می‌کنند. ظرفیت ذخیره سازی نفت روسیه تکمیل شده و مسائل لجستیکی و زیرساخت مانع از آن شده که روسیه همه نفتی که دیگر در غرب خریداری ندارد را به چین و هند صادر کند. پالایشگاه‌های روسیه هم نرخ تولید را کاهش داده‌اند زیرا ذخایر فرآورده‌های نفتی اشباع شده و در نتیجه شرکت‌ها تولید نفتشان را کاهش داده‌اند.

این وضعیت در شرایطی روی می‌دهد که روسیه به عنوان عضو بزرگ پیمان اوپک پلاس در راستای تسهیل محدودیت عرضه این گروه، اجازه دارد تولیدش را هر ماه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.

روسیه در پی افزایش قیمتهای نفت، درآمد زیادی از صادرات کسب می‌کند و نفت این کشور هنوز از سوی اتحادیه اروپا که حدود نیمی از صادرات نفت روسیه را پیش از جنگ در اوکراین دریافت می کرد، رسما بایکوت یا تحریم نشده است.

با این حال، پس از حمله روسیه به همسایه خود، بسیاری از خریداران اروپایی خرید نفت روسیه را متوقف کردند زیرا تمایلی نداشتند پولی که برای نفت این کشور پرداخت می‌کنند، برای تامین هزینه جنگ در اوکراین استفاده شود.

طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، درآمد حاصل از مالیات مربوط به نفت و گاز و تعرفه‌های صادرات، ۴۵ درصد از بودجه فدرال در ژانویه سال ۲۰۲۲ بود. مجموع درآمد صادراتی برای نفت خام و فرآورده‌های نفتی در حال حاضر به حدود ۷۰۰ میلیون دلار در روز بالغ می‌شود.

در حالی که جریان پول به روسیه همچنان ادامه دارد، صنعت نفت این کشور نشانه‌های آسیب شدید را بروز داده که ممکن است در ماه‌های آینده بدتر شود زیرا خریداران بیشتری خرید نفت خام و فرآورده‌های نفتی روسیه را متوقف کرده‌اند.

آمار هفته گذشته شرکت انرژی اینتلیجنس نشان داد در ۱۰ روز نخست آوریل، تولید نفت خام و میعانات روسیه به میانگین ۱۰.۳۶۵ میلیون بشکه در روز رسید. این رقم بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در روز پایین متوسط ۱۰.۹۹۶ میلیون بشکه در روز تولید نفت و میعانات در مارس است.

بنا بر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش تولید و صادرات نفت روسیه ادامه دارد و افت تولید این کشور در آوریل پیش بینی می شود به ۱.۵ میلیون بشکه در روز می‌رسد زیرا پالایشگاه‌های روسی به کاهش تولید ادامه می‌دهند و خریداران بیشتری از خرید نفت روسیه خودداری می کنند در حالی که ظرفیت ذخایر روسیه پر شده است. از ماه مه به بعد، حدود سه میلیون بشکه در روز تولید روسیه ممکن است به دلیل تحریمهای بین‌المللی و تحریمهای خودخواسته از بازار حذف شود.

توربیورن تورن کوئیست، مدیرعامل شرکت گانوور گفت: اعتصاب خریداران باعث شده است پالایشگاه‌های روسیه تولیدشان را کاهش دهند. این به معنای آن است که نفت خام بیشتری باید به جای فرآورده‌های نفتی صادر شود و تصور می رود این امر ممکن نیست و به کاهش بیشتر تولید روسیه منجر می شود.

واگیت الکپروف، رئیس لوک اویل (دومین تولیدکننده بزرگ نفت روسیه) اواخر مارس در نامه‌ای به الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه نوشت: به دلیل تحریمها علیه روسیه، تحویل نفت کوره کاهش پیدا کرده و ذخایر این سوخت پر شده است. لوک اویل پیشنهاد کرد نفت کوره برای اجتناب از کمبود ظرفیت ذخیره سازی، به نیروگاهها منتقل شود.

سه منبع آگاه اوایل هفته گذشته به رویترز گفتند: پالایشگاه تایف در منطقه تاتارستان روسیه به دلیل انباشت ذخایر بیش از حد ظرفیت، تعطیل شده است.

به گفته تحلیلگران، روسیه که با اعتصاب خریداران روبرو شده است، ظرفیت ذخیره سازی کافی برای نفت خام و فرآورده‌های نفتی ندارد و این وضعیت به شکل غیرقابل اجتنابی به کاهش تولید نفت خام منجر خواهد شد.

هلگه آندره مارتینسن، تحلیلگر ارشد نفت در بانک سرمایه گذاری "دی ان بی مارکتس" هفته گذشته به روزنامه وال استریت ژورنال اعلام کرد این ریسک وجود دارد که روسیه بخشی از پتانسیل تولید را برای همیشه از دست دهد.

شرکت "ترانس نفت" که اپراتور خط لوله نفت روسیه است، به  شرکتهای نفتی این کشور اعلام کرد که دریافت نفت را به دلیل پر شدن ظرفیت مخازنش محدود می کند که نشانه دیگری از دشواری روسیه برای فروش همه محموله‌های نفت است.

 پوتین مطمئن است که روسیه می تواند خریدارانی برای نفت خود در آسیا پیدا کند. خریداران در آسیا به خصوص چین و هند بخشی از نفت مطرود در غرب را خریداری می‌کنند اما لجستیک، نرخ بالای کرایه، ضمانت بانکی و موانع پرداخت مانع از آن می شود که خریداران علاقمند در آسیا همه نفت روسیه که معمولا به بازار اروپایی می‌رفت را خریداری کنند.