محمدابراهیم لاریجانی ـ مدیرکل اسبق دفتر بازاریابی و تبلیغات وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ در گفت و گویی، با اشاره به برنامه‌ها و سیاست‌های کلان گردشگری کشور به دنبال کاهش محدودیت‌های سفرهای داخلی و بین‌المللی، اظهار کرد: بسیاری از پروژه‌ها، مطالعات و اقداماتی که قبل از کرونا در حوزه معاونت گردشگری انجام می‌دادیم، اکنون نسخه مناسبی برای درمان این روزهای گردشگری نیست؛ توسعه بازار های خارجی، تشدید نظارت، گسترش سرفصل‌های آموزشی، انجام مطالعات طرح جامع، پژوهش و این‌گونه اقدامات، مناسب شرایط بحرانی و پس از رکود دوساله نیست؛ چراکه بخش خصوصی به عنوان خط مقدم عملیات گردشگری توان همراهی ندارد.
او افزود: توان بخش خصوصی گردشگری به انتها رسیده است، اقدامات و برنامه‌ریزی‌هایی که تا سال ۱۳۹۸ انجام شده بود، دیگر به درد امروز نمی‌خورد. توسعه بازار دیگر نسخه مناسبی برای امروز نیست، آن هم در شرایطی که آژانس‌داران و هتل‌داران و راهنماها در دو سال گذشته با مشقت و رکود مواجه شده‌اند. الان به طرح جدید نیاز داریم. در دوران پساکرونا، کارهایی که سابقا انجام می‌شد دیگر جوابگو نیست. امروز، کارهای متناسب با شرایط روز را نیاز داریم. پساکرونا طرح خود را لازم دارد تا صنعت گردشگری بازیابی شود و فعالان به مدار تولید برگردند و جان تازه بگیرند و تکانی به خود بدهند.
او با اشاره به بیکاری متخصصان و نیروهای بخش‌های خدمات گردشگری در دوران کرونا، اظهار کرد: بعضی‌ها هنوز باور نکرده‌اند گردشگری به گِل نشسته و درحال نابودی است. اینکه در پشت درهای بسته، چند مدیر برای خود برنامه‌ریزی کنند نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود، اما اگر قصد داریم برای مردم و فعالان بخش خصوصی برنامه‌ریزی کنیم، باید درها را باز کنیم، فعالان و نیازهای‌شان را ببینیم. آژانس‌داران و هتل‌دارهای ورشکسته و راهنماهایی را که راننده تاکسی شده‌اند ببینیم. الان، مدل برنامه‌ریزی فرق کرده است.
این کارشناس گردشگری که اکنون مدیریت شهری تنکابن را به عهده دارد، گفت: از مدل برنامه‌ریزی‌ای که این روزها مدیران گردشگری از آن صحبت می‌کنند، برداشت می‌شود که پشت درهای بسته نشسته‌اند و بیرون را نمی‌بینند، یعنی اقداماتی را می‌خواهیم انجام دهیم که سال ۹۸ انجام می‌دادیم. آن سال میز چین را راه‌اندازی کردیم، علایق و سلایق گردشگران چینی را مطالعه کردیم، ولی امروز نباید سراغ همان برنامه‌ها رفت و همان کارها را تکرار کرد. آن زمان، صنعت گردشگری کِشش داشت، مردم کار می‌کردند، بعد از برجام پولی درآورده بودند، تورها به قوت خود باقی بود و توسعه بازار هم معنا پیدا می‌کرد، تشدید نظارت لازم بود، آموزش هم همین‌طور، اما الان این کارها جواب نمی‌دهد، چون خط مقدم عملیات که بخش خصوصی است، توانی برای حرکت ندارد.
لاریجانی ادامه داد: در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری گردشگری دو دیدگاه می‌توان داشت، نخست اینکه از پشت درهای بسته برای آن برنامه‌ریزی کنیم که در این صورت خروجی، حساب اقماری، طرح ملی، سند جامع گردشگری و برند خواهد بود. البته که این‌ها خوب و ضروری است، ولی دردی از بخش خصوصی درمان نمی‌کند. حساب اقماری برای پیشبرد بحث‌های گردشگری و گرفتن سهم از دولت خوب است، ولی توریست به کشور اضافه نمی‌کند، کیفیت هتل را بالا نمی‌برد، بازار را رونق نمی‌دهد و خسارت بخش خصوصی را جبران نمی‌کند. طرح جامع استان‌ها هم که می‌دانیم برای کتابخانه است.
او افزود: بیشتر از دو سال است که گردشگری ایران صاحب برند شده است، الان آن برند کجاست، چه می‌کند، اصلا چه شده است؟ همه آن برنامه‌ها، طرح‌ها و اقدامات نتیجه نگاه و رویکرد نخست است، اما در دیدگاه دوم می‌توان برنامه‌ریزی را مبتنی بر بازار انجام داد که نتیجه آن تبلیغات، حضور در نمایشگاه، برگزاری رویداد، بازاریابی، حل مشکلات گردشگری سلامت، ساماندهی مرز مهران، حضور در بازار عراق و اروپا و این مدل برنامه ها است. باید انتخاب کنیم کدام دیدگاه را ترجیح می دهیم.
مدیرکل اسبق بازاریابی و تبلیغات گردشگری گفت: ممکن است برخی بگوید هر دو دیدگاه را توأم و تلفیقی باید پیش ببریم، ولی نظرم این است که باید روی دیدگاه دوم متمرکز شویم تا گردشگری به خود آید و فعالان صنعت جانی تازه بگیرند و امیدی ایجاد شود. این رویه را یکی دو سال ادامه دهیم و بعد به همان اقدامات و برنامه‌های سال ۹۸ به قبل برگردیم.
او همچنین گفت: اگر مدیری در بخش‌های آموزش، بازاریابی و گردشگری داخلی این ماجرا را درک نکند و این حساسیت و پیچ تاریخی را درک نکند و فکر کند کرونایی نبوده و اتفاقی نیافتاده و همان کارهای قبل از کرونا را ادامه دهد، کاملا اشتباه کرده است و فاجعه رخ خواهد داد. باید درک کرد که با شرایط تازه‌ای روبه‌رو هستیم، در واقع تمام ۴۰ سال گذشته، یک طرف قرار دارد و این دوران یک طرف. باید کار جدیدی را شروع کرد، وگرنه باخته‌ایم. اگر با هوشمندی شرایط جدید را درک کنیم، قطعا برنامه‌ریزی درستی انجام خواهد شد.
او ادامه داد: ما همیشه شعار می‌دادیم گردشگری فرابخشی است، الان باید شعار این باشد که گردشگری، «اقتضائی» است، اقتضای امروز ایران، جهان و رقبا. روحیات ملل بعد از کرونا اقتضائات خاصی می‌طلبد، برنامه‌ریزی خود را می‌خواهد. نهایتا گردشگری را اقتضائی ـ فرابخشی بدانیم. اگر کسی این را درک نکند باید فاتحه آن را بخوانیم.
لاریجانی گفت: وضع گردشگری کشور به گونه‌ای است که الان باید تمام اقدامات و برنامه‌ها برای بازیابی صنعت گردشگری و فعالان آن هدفمند باشد و به برون‌رفت از رکود کمک کند و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز وقت، هزینه و منابع کارشناسی خود را برای تهیه و تدوین طرح‌ها و ایده‌هایی که به تحریک تقاضا با محوریت عرضه توسط فعالان رسمی گردشگری می‌انجامد، صرف کند.
