تالاب زریوار یا(زریبار) این روزها با حقیقت دردآلود درونش می سوزد و می سازد و در جدال با ناملایمتی های بشر و روزگار دست و پنجه نرم می کند.
رنگ خاکستری بزرگترین قطب گردشگری غرب کشور و نگین آبی کردستان، نشان از سیمای ناخوش احوالش دارد و سال ها است که دست نامنحوس رسوب گذاری و آلایندگی های زیست محیطی فاضلاب انسانی و حیوانی گلوی زریوار را می فشارد.
در حاشیه زریوار ۱۱ روستا و شهر تاریخی مریوان وجود دارد و هنوز فضولات حیوانی و انسانی شماری از ساخت و سازهای غیر مجاز اطراف مریوان در زریوار می ریزد و رنگ آبی زلال متبوعش را نامطبوع و مکدر می کند.
سایه مرگ گلوی زریوار را می فشارد
فاضلاب محله سردوشی ها فاجعه زریوار است
شهاب محمدی در گفت و گو با ایسنا در رابطه با آخرین وضعیت زریواراظهار کرد: طی سنوات گذشته کلکتور اصلی انتقال فاضلاب روستاهای اطراف به تصفیه خانه زریوار صورت گرفت و با پیگیری محیط زیست، فاظلاب ضلع غربی زریوار که با ۷ روستا بیشترین میزان ورودی را داشت مسدود شد.
وی افزود: در حل حاضر فاضلاب روستاهای ضلع شرقی زریوارشامل سه روستا که به گفته کارشناسان تاثیر قابل توجیهی بر زریوار ندارد، به صورت غیر مستقیم در فصل بارندگی ها که آب زریوار بیشتر است وارد تالاب می شود.
محمدی، مشکل اصلی فاضلاب زریوار را ورود فاضلاب محله سردوشی های مریوان، از ضلع جنوبی شهر، به میزان ۳۵ لیتر بر ثانیه تا قبل از سال ۹۸ ذکر کرد و گفت: با پیگیری هایی که از ستاد نجات بخشی و کمیته استانی زریوار صورت گرفت، شرکت آب و فاضلاب شهری مکلف به مرتفع کردن ورودی فاضلاب شهری به زریوار شد و پس از اجرای این امر، در آن زمان اعلام شد که هیچ نوع فاضلاب مستقیم و تاثیرگذاری به زریوار وارد نمی شود.
فاضلاب ساخت و سازهای غیر مجاز در راه تالاب زریوار است
وی ادامه داد: اما متاسفانه از سال ۹۸ به بعد با توجه به ساخت و سازهای غیرمجازی که در منطقه شکل گرفت،حدود۶۰ واحد فاضلاب های جدید مجددا به زریوار وارد شده و اکنون فاضلاب های زریوار مربوط به ساخت و سازهای غیر مجاز ضلع جنوبی تالاب است.
به گفته محمدی، زریوار یکی از معدود تالاب هایی است که رودخانه بالادستی ندارد و منبع تامین آب آن بارندگی های حوضه و تعدادی چشمه های خودجوش کف تالاب زریوار است.
وی از شناسایی ۱۳ تا ۱۵ چشمه در کف زریوار طی مطالعات تجربی در گذشته خبر داد و گفت: در آخرین مطالعات تالاب، درصد زیادی از این چشمه ها به دلیل پوشیده شدن توسط لجن قابل شناسایی نبوده است.
لایه روبی تالاب نیازمند تکنولوژی است
معاون فنی محیط زیست استان کردستان با اشاره به اینکه در دنیا لایه روبی تالاب ها نیازمند تجهیزات فوق العاده عظیمی است گفت: اکنون لایه روبی در دریاچه زریوار به شیوه سنتی و با تجهیزاتی همچون بیل و لودر انجام نمی شود، چرا که آثا مخرب بسیار بیشتری به جای می گذارد؛ راهکار حفاظتی بیان می کند که قبل از بیماری باید عامل بیماری را نابود کرده و اجازه داد که تالاب سیر طبیعی خود را طی کند.
وی ادامه داد: تالاب یک اکوسیتم زنده است و تنها کار مهم زنده نگه داشتن و مدیریت آن، جلوگیری از ورود تالاب ها به مرحله پیری و تغذیه گرایی است، اکنون باید در زریوار نیز از ورود عوامل آلوده کننده به تالاب جلوگیری شود.
سایه مرگ گلوی زریوار را می فشارد
زنگ خطر کم آبی زریوار به صدا درآمده است
محمدی، با بیان اینکه منابع و چشمه های طبیعی کف دریاچه به دلیل رسوبات زیاد کاهش یافته است، یکی از بزرگترین عوامل ورود لجن و رسوبات به زریوار را ورود فاضلاب ها دانست و گفت: بارندگی های حوضه تالاب زریوار با میانگینی حدود ۹۰۰ میلی متر در سال رسوباتی را ایجاد می کند که موجب آلودگی دریاچه زریوار می شود و مرحله پیری دریاچه را تسریع می بخشد.
وی معتقد است، حدود ۳۰ سال گذشته دریاچه زریوار تالابی جوان بود و اکنون در سن میانسالی و زنگ خطر قرار دارد و روند توالی زریوار تسریع بخشیده شده و اگر کنترل نشود، فاجعه است و زریوار را از دست می دهیم.
معاون فنی محیط زیست استان کردستان، با بیان اینکه طبق مطالعات تجربی و نه دانشگاهی و علمی صورت گرفته میزان آب مورد نیاز حفظ وضعیت اکولوژیکی زریوار سالانه ۴۰ میلیون متر مکعب برآورد شده است، بیان کرد: در سال ۹۸ که بارندگی های حوضه مناسب تر بود حجم آب مورد نیاز و حداکثری زریوار تامین شد؛ اما متاسفانه با کاهش ۴۰ درصدی بارندگی ها در سال گذشته، تالاب وارد مرحله کم آبی شده است.
وی با اشاره به اینکه اگر چه تامین آب زریوار از دغدغه های اصلی این تالاب نیست، چرا که همیشه آب مورد نیاز خود را داشته است، اعلام کرد: میزان آب مورد نیاز زریوار جزو مطالعات سال ۱۴۰۰ قرار گرفته است و بعد از آن، این میزان آب مورد نیاز از آب منطقه ای شهرستان مریوان مطالبه خواهد شد.
وی برخورد با ساخت و سازها، کشاورزی و باغ ها و چاه های غیرمجاز اطراف زریوار را از اقدامات سازمان محیط زیست برای مقابله با خطر کم آبی در تالاب ذکر کرد و گفت: خط انتقال سد گاران که آب شرب مریوان، دشت بیلو، خاو، میراوا و باغ های پایاب زریوار را تامین می کند، برداشت آب از زریوار را کاهش می دهد.
وی افزود: از این خط انتقال مجوز ۲۰۰ لیتر بر ثانیه حقابه برای زریوار اخذ شده است که کمک زیادی به تامین آب تالاب می کند.
سایه مرگ گلوی زریوار را می فشارد
۹۰ درصد گونه های ماهی زریوار منقرض شده است
محمدی گفت: تنوع ماهی های بومی که تا کنون در زریوار شناسایی شده به شدت کاهش یافته و از ۱۵ گونه شناسایی شده در مطالعات قبلی، دو گونه باقی مانده و ۹۰ درصد آن منقرض شده است.
وی تصریح کرد: تالاب زریوار یک اکوسیستم باز بوده و این در حالی است که بسته شدن سد زریوار از سال ۷۴ مانع ارتباط اکولوژیکی بین ماهی های تالاب با رودخانه پایین دست زریوار و قطع زنجیره تولیدمثل شد.
معاون فنی محیط زیست استان کردستان عنوان کرد: متاسفانه نحوه صید و صیادی تعاونی های موجود در زریوار که کل ماهی های موجود در منطقه را صید می کردند، دلیل دیگر کاهش تنوع ماهی های زریوار به شمار می رود؛ در آخرین گزارش در سال ۹۹ تنوع ماهی های تالاب زریوار به حد صفر رسیده است.
ورود ماهی های غیر بومی، تیشه بر ریشه زریوار است
وی با بیان اینکه مطالعات گذشته برروی تالاب ها و منابع طبیعی بیشترجنبه اقتصادی داشت، اظهار کرد: در مطالعات لیمنولوژی زریوار مشخص شد که پدیده رشد نیزار و تیپیکاسیون بر روی این تالاب وجود دارد و این امر استنادی قوی برای وارد کردن ماهی های فیتوفاک و کپور و یکسری ماهی علف خوار که هم جنبه اقتصادی و هم رشد پدیده نیزارها و سایر مخاطرات محیط زیستی زریوار را کنترل می کند، شد و این رویه هنوز هم ادامه دارد.
محمدی با اعلام اینکه همزمان با ماهی های وارد شده، یکسری ماهی مهاجم نیز وارد زریوار شد که عامل اصلی رقابت تغذیه از منابع غذایی ماه های بومی تالاب است، تصریح کرد: اکنون مشخص شده که وارد کردن این ماهی ها به تالاب زریواربعد از چند سال، نه تنها نیزارها را کنترل نکرده بلکه حتی موجب از بین رفتن ماهی های بومی زریوار نیز شده است.
وی در ادامه دلیل اصلی گرانی ماهی های زریوار را، علاوه بر تورم و گرانی موجود در جامعه، کاهش بچه ریزی و ماهی های تالاب ذکرد کرد و افزود: حق کارگری صیادان، گرانی تور و تجهیزات ماهی گیری نیز بر روی قیمت ماهی ها اثر گذار است.
معاون فنی محیط زیست استان کردستان، افزایش اعتبارات تالاب زریوار، تشکیل جلسات و همایش های مختلف در حوزه تالاب زریوار، ارتقا و افزایش سطح گردشگری را مهم ترین دستاوردهای پیوستن این تالاب به کنوانسیون رامسر ذکر کرد و افزود: تالاب زریوار که در دل جوامع محلی قرار دارد باید منفعت زیادی از ابعاد مختلف برای استان داشته باشد، اگر تالاب زریوار با دید و نگرش درست مدیریت شود، می تواند به اندازه چند چاه نفت برای استان و حتی کشور خیر و برکت داشته باشد.
سایه مرگ گلوی زریوار را می فشارد
