دکتر زهرا عبداللهی به مناسبت روز جهانی غذا درباره شعار و هدف امسال این روز، گفت: هدف برگزاری این روز توجه دادن کشورها به اهمیت امنیت غذا و اقداماتی است که کشورها موظف هستند جهت تامین امنیت غذایی انجام دهند. امسال شعار «اقدامات ما، آینده ماست_تولید بهتر، تغذیه بهتر، محیط بهتر و زندگی بهتر» انتخاب شده است. برنامه‌ها و فعالیت‌های فعلی کشورها در حوزه امنیت غذایی سرنوشت نسل‌های بعد را مشخص می‌کند. با توجه به مشکل خشکسالی و تغییرات آب و هوایی، این شعار بر بحث تولید تاکید دارد تا کشورها مطابق با وضعیت اقلیمی خود برای موضوع تولید مواد غذایی برنامه داشته باشند.
وی افزود: شعار امسال بر سیستم پایدار کشاورزی و غذایی تاکید دارد، یعنی سیستمی که در قالب آن غذای کافی، مقوی و ایمن با قیمت مناسب به دست مصرف کننده برسد و هیچ‌کسی گرسنه نماند و یا دچار انواع سوء تغذیه نشود.
در کرونا ۱۵۰ میلیون نفر به گرسنگان جهان اضافه شد
وی درباره تاثیرات پاندمی کرونا بر مبحث تغذیه، اظهار کرد: گزارشات فائو اعلام می‌کند که با بروز پاندمی کووید۱۹ حدود ۱۵۰ میلیون نفر به تعداد گرسنگان در جهان اضافه شده است؛ زیرا کرونا سبب بیکاری و کاهش درآمد عده‌ای از مردم شده است و از طرفی به دلیل محدودیت‌های صادرات و واردات قیمت اقلام غذایی افزایش یافته است و تبعات اقتصادی ناشی از کرونا به مشکلات سوءتغذیه در جهان دامن می‌زند. بنابراین؛ سازمان بهداشت جهانی و فائو به کشورها درباره ناامنی غذایی هشدار می‌دهند که تغذیه مردم نسبت به پیش از بروز کرونا بدتر شده است.
کرونا و افزایش خطر ناامنی غذایی در دهک‌های پایین درآمدی
عبداللهی ادامه داد: همچون جهان، در ایران هم تبعات اقتصادی ناشی از کرونا خطر ناامنی غذایی را در مناطق محروم کشور بویژه در اقشار کمتر برخوردار و دهک‌های درآمدی پایین‌تر افزایش داده است که پیامد آن افزایش سوءتغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها در اقشار آسیب‌پذیر تغذیه‌ای خواهد بود. در کنار کاهش درآمدها، تورم و افزایش قیمت مواد غذایی و تحریم‌های ناجوانمردانه نیز دست به دست هم دادند تا احتمال ناامنی غذایی افزایش یابد. از طرفی اکنون در دو استان کم برخوردار می‌بینیم که وضعیت نسبت به قبل از کرونا بدتر شده است و شیوع سوءتغذیه کودکان به عنوان یکی از شاخص‌های غذایی بیشتر شده است که هشداری است که اگر به موقع اقدامات مداخله‌ای نداشته باشیم ممکن است این مشکلات بیشتر شود.
عوارض سوءتغذیه برای نسل آتی
وی درباره تبعات افزایش سوءتغذیه در کشور به ایسنا گفت: وقتی در منطقه‌ای سوءتغذیه در مادران باردار و کودکان زیر ۵ سال وجود داشته باشد یعنی فرد مبتلا، سیستم ایمنی ضعیفی دارد و احتمال افزایش موارد ابتلا به بیماری‌ها و حتی افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری‌ها در او وجود دارد. همچنین ممکن است اختلال در رشد و تکامل جنین را شاهد باشیم که می‌تواند بر بهره هوشی و کوتاه قدی کودکان اثرگذار باشد که نشان می‌دهد نسل آینده می‌تواند به دلیل سوء تغذیه به لحاظ توانمندی جسمی و ذهنی دچار مشکل شوند که تبعاتی چون اختلال در یادگیری و افت تحصیلی، هدر رفت سرمایه‌گذاری‌های آموزشی، افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری‌ها و... را به دنبال داشته باشد.
تبعات حذف منابع پروتئینی از سفره مردم
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، ادامه داد: کمبود ریزمغذی‌ها هم نوعی سوء تغذیه است. وقتی مردم نتوانند منابع پروتئینی را مصرف کنند و از سفره‌هایشان حذف شود از منابع غذایی ریزمغذی‌ها محروم می‌شوند. کمبود ریزمغذی‌ها مثل کمبود آهن، کمبود روی و کمبود کلسیم می‌تواند منجر به کاهش بهره هوشی کودکان، اختلال در رشد و تکامل مغزی کودک و افزایش ابتلا به بیماری‌ها به دنبال تضعیف سیستم ایمنی شود. بویژه در دوره کرونا بسیار مهم است که به دنبال تغذیه مناسب سیستم ایمنی بدن عملکرد مطلوبی داشته باشد که در صورت ابتلا به کرونا بدن در برابر بیماری مقاومت کند و حتی پس از تزریق واکسن کرونا پاسخ‌دهی واکسن هم با عملکرد سیستم ایمنی بدن بسیار مرتبط است؛ از این رو مصرف مناسب تخم مرغ، گوشت و مرغ، شیر و لبنیات، حبوبات، سبزی‌ها و میوه‌ها و... بسیار مهم است.
او با اشاره به کاهش مصرف لبنیات به دنبال افزایش قیمت آن، اظهار کرد: باید دسترسی اقتصادی مردم به نحوی باشد که بتوانند برنامه غذایی مناسبی برای خود تعیین کنند.
برنامه کمک‌های تغذیه‌ای برای مادران باردار و کودکان زیر ۵ سالِ خانواده‌های فقیر
ورود خیرین به تامین نیازهای تغذیه‌ای اقشار فرودست
وی افزود: وزارت بهداشت با همکاری کمیته امداد برنامه کمک‌های تغذیه‌ای برای مادران باردار و کودکان زیر ۵ سال در خانواده‌های فقیر را پیش می‌برد و این کمک‌ها به صورت بن کارت‌هایی جهت تهیه اقلام غذایی به آنها ارائه می‌شود. همچنین با کمک وزارت رفاه طرح کمک معیشتی را دنبال می‌کنیم که مبلغی به حساب سرپرست خانوار خانواده‌هایی با مادران باردار و کودک زیر ۵ سال دچار سوء تغذیه واریز می‌شود. خیرین هم به این موضوع ورود کردند و با همکاری با معاونت بهداشتی هر دانشگاه علوم پزشکی نیاز تغذیه‌ای برخی خانوار را تامین می‌کنند.
لزوم ارتقای سواد تغذیه‌ای جامعه
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تاکید بر لزوم ارائه بسته‌های آموزشی تغذیه صحیح به خانوار، تصریح کرد: فرهنگ و سواد تغذیه باید ارتقا یابد و خانواده‌ها بیاموزند از مواد غذایی موجود و در دسترس با توجه به بودجه خود به خوبی استفاده کنند که این کار هم از طریق کارشناسان تغذیه در مراکز جامع خدمات سلامت انجام می‌شود. همچنین در تمام مناسبت‌های جهانی مانند روز جهانی شیر، روز جهانی تخم مرغ و... برنامه‌های آموزشی اجرا می‌شود.
برنامه مداخله‌ای برای ۸ استان دارای ناامنی غذایی
وی افزود: برای هشت استان دارای ناامنی غذایی برنامه مداخله‌ای به اسم «باغ» ( بسته امنیت غذایی) اجرا می‌شود. این بسته با کمک بخش‌های ذی‌ربط طراحی شده است و در یک منطقه با محوریت استانداری و فرمانداری یک شهرستان اجرا شده است و قرار است در اولین جلسه شورای عالی امنیت غذایی که به زودی برگزار می‌شود برای تعمیم این طرح به کل استان ناامن غذایی اقدام شود. این بسته مداخله‌ای سه محور اصلی دارد که یکی آموزش اصول و فنون تغذیه است. محور دوم بر پروژه‌های درآمدزایی و اشتغال زایی در مناطق محروم تاکید دارد و تمرکز محور سوم نیز بر اقدامات توسعه‌ای منطقه است که ذینفعان طرح باغ مانند جهاد کشاورزی، وزارت صمت، وزارت رفاه و... باید به آن ورود کنند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره استان‌های ناامن غذایی به ایسنا، گفت: استان‌های ناامن غذایی شامل سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، هرمزگان، ایلام، کرمان، خراسان جنوبی و بوشهر هستند که دولت باید به سرعت اقداماتی انجام دهد. به دلیل افزایش بی‌رویه قیمت موادغذایی، نظارت جدی برای کنترل قیمت مواد غذایی بسیار مهم است؛ زیرا بررسی‌های ما می‌گوید مصرف برخی اقلام غذایی مانند گوشت و مرغ، لبنیات و حتی میوه‌ها به دنبال افزایش قیمت تا حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است و باید با قیمتی مناسب منابع پروتئینی در اختیار مردم باشد. یک راهکار، تخصیص یارانه به نهاده کشاورزی یا تولیدکننده است که در نهایت مواد غذایی ذکر شده با قیمت مناسب به دست مردم برسد.
ادامه مکمل‌یاری آهن و ویتامین D در مدارس طی امسال
عبداللهی تاکید کرد: در سیستم شبکه بهداشتی به جز بحث آموزش، مکمل‌یاری رایگان ریزمغذی‌ها را دنبال می‌کنیم که مادران باردار و کودکان زیر دو سال تحت پوشش هستند و حتی مکمل یاری مدارس را داریم که امسال تاکید کردیم چه مدارس حضوری باشد و چه غیرحضوری، مکمل‌یاری هفتگی آهن برای دختران برای پیشگیری از کم خونی و مکمل یاری ماهانه ویتامین D انجام شود؛ چون در شرایط کرونا کمبود ویتامین D و آهن سیستم ایمنی را تضعیف کرده و مقاومت بدن را کاهش می‌دهد.
وی علت بحران امنیت غذایی در کشور را وابسته به چند عامل دانست و اظهار کرد: پس از کرونا عده‌ای بیکار شدند و درآمدشان را از دست دادند. همچنین به دلیل خشکسالی و منابع آب محدود، کشاورزی و تولید تحت تاثیر قرار گرفت و به دنبال عرضه کمتر و تقاضای بیشتر، قیمت‌ها افزایش یافت. از طرفی از نقش تحریم‌ها نیز نمی‌توان غافل شد.
وضعیت کمبود ۴ ریزمغذی مهم در کشور
عبداللهی در خصوص وضعیت کمبود ریزمغذی‌ها نیز بیان کرد: بر اساس آخرین مطالعات وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۲ کمبود چهار ریزمغذی شایع‌تر است که شامل کمبود ویتامین D، ویتامین A، آهن و روی است. امسال درصورت تامین منابع این مطالعه را تکرار خواهیم کرد تا آخرین وضعیت کمبود ریزمغذی‌ها را متوجه شویم چون فکر می‌کنیم با توجه به توضیحات ذکر شده وضعیت این کمبودها بدتر شود.
وی در ادامه صحبت‌هایش به عوارض و مضرات چاقی نیز اشاره کرد و گفت: الگوی غذایی نامناسب، مصرف بی‌رویه فست‌فودها، مصرف زیاد قند، نمک و چربی و همچنین مصرف کم سبزی و میوه و تحرک بدنی ناکافی از دلایل مهم اضافه وزن و چاقی و بیماری‌های غیرواگیر در کشور است. اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان کشور روند افزایشی را طی می‌کند. چاقی شکمی در حدود ۲۰ درصد کودکان و نوجوانان هفت تا ۱۸ سال کشور گزارش شده است. این در حالی است که استمرار چاقی کودکی و نوجوانی در دوران بزرگسالی شانس ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر حدود ۶۰ درصد افراد بالای ۱۸ سال کشور با اضافه وزن و چاقی مواجه‌اند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پایان صحبت‌هایش تاکید کرد: گرانی منابع اصلی غذایی پروتئینی و ریزمغذی‌ها، مردم و اقشار کم درآمد را به سمت مصرف بیشتر نان و برنج و نشاسته‌ای که ارزان‌تر و فاقد ارزش غذایی کافی است، سوق داده تا تنها شکم‌شان سیر شود و سیری سلولی برایشان اتفاق نمی‌افتد. در چنین شرایطی چاقی ناشی از فقر رخ می‌دهد که خود نوعی سوءتغذیه محسوب می‌شود. این درحالیست که کاهش تحرک مردم به دنبال کرونا عاملی مضاعف برای افزایش چاقی است که خود عامل خطر ابتلا به دیابت، بیماری های قلبی و عروقی و سرطان نیز است.
