هر چند که پیش از این وزیر بهداشت بارها از نحوه مدیریت کرونا در کشور سخن گفته و آن را الگویی برای کشورهای دیگر خوانده بود؛ اما بیشتر از یک ماه است که سویه "دلتا" با سرعت هر چه تمام در کشور در حال پیشتازی و جابجایی رکوردهاست؛ به طوری که روز گذشته با اعلام ۵۸۸ مرگ رسمی، از سیاه ترین روزهای کرونایی کشور از ابتدای پاندمی تا کنون بود.
این درحالیست که چند روزی است شمار مبتلایان شناسایی شده نیز مدام رکورد میزند و به ۴۰ هزار مبتلا در روز رسیده ایم و از طرف دیگر افزایش شمار بیماران بدحال در بخش‌های ویژه بیمارستانها حکایت از وضعیتی هولناکتر از مرگهای کرونایی در روزهای آتی دارد؛ به طوری که طبق آخرین اعلام وزارت بهداشت، در حال حاضر ۶ هزار و ۵۶۱ نفر از هموطنانمان در بخش های مراقبت های ویژه بیمارستانها تحت مراقبت قرار دارند. در این میان فایلهای صوتی و تصویری منتشر شده از سوی پزشکان و پرستاران و همچنین بیماران و همراهان آنها از وضعیت بیمارستانها و انبوه بیماران و حتی زمین خوابی بیماران در بیمارستانها، بر شدت نگرانی ها افزوده است و نمی توان آینده خوبی را در چنین شرایطی متصور شد.
در حال حاضر ظرفیت های بیمارستانی اشباع و تخت های ICU هم پُر است؛ بیماران زیادی در جستجوی بیمارستان هستند و سامانه جایابی ۶۰۷۰ هم در بسیاری از موارد پاسخگوی بیماران نیست؛ کمبود داروهایی نظیر فاویپیراویر و رمدسیویر و حتی سرم تزریقی هم مزیدی بر علت شده و بیماران و همراهنشان سرگردان این داروخانه و آن داروخانه در جستجو هستند؛ موضوعی که سازمان غذا و دارو، افزایش چهار برابری مصرف رمدسیویر و اعتراض تولیدکنندگان سرم تزریقی به مجلس برای عدم واردات را توجیهی برای برخی از این کمبودها اعلام کرده است.
از طرف دیگر دارویی نظیر رمدسیویر که در کرونا و بسته به شرایط بیمار، بسیار پرتجویز است و معمولا برای هر بیمار شش دوز از آن تجویز می شود؛ با قیمتی بالغ بر یک میلیون و حتی بالاتر به فروش می رسد و همین موضوع رنجی مضاعف را برای بیماران به دنبال داشته است؛ این درحالیست که در شرایط فعلی اغلب ابتلاها خانوادگی است و گاها در یک خانواده، چند نفر همزمان مبتلا شده و نیاز به دارو و درمان دارند و با توجه به ظرفیت تکمیل بیمارستانها، بیماران خود دارو را تهیه کرده و روزانه جهت تزریق به مراکز و کلینیک های درمانی مراجعه میکنند. البته پیش از این وزیر بهداشت اعلام کرده بود که رمدسیویر تحت پوشش بیمه قرار گرفته است تا بیماران با خیالی آسوده تر روند درمانی خود را طی کنند.
در هر حال سویه بسیار مسری دلتا در جهان همچنان می تازد و آمار جهانی کرونا حاکی از آن است که مجموع مبتلایان به بیماری «کووید-۱۹» ناشی از کروناویروس جدید در جهان تاکنون به ۲۰۴ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۷۵۸ نفر رسیده و مرگ چهار میلیون و ۳۱۶ هزار و ۴۱۲ نفر بر اثر ابتلا به این بیماری نیز تأیید شده است.
در ایران نیز مجموع جان باختگان این بیماری به ۹۴ هزار و ۶۰۳ نفر رسیده و تا کنون ۴ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۵۳۷ نفر نیز به این بیماری مبتلا شده اند که ۳ میلیون و ۵۶۵ هزار و ۵۷۵ نفر از آنها بهبود یافته و یا از بیمارستانها ترخیص شده اند.
در هر حال کشور این روزها در دام "دلتا" گیر افتاده و به اذعان مسوولان، آمار کشته ها از آنچه که اعلام می شود بالاتر است. ازدحام اجساد در قبرستانها بیداد می کند و به نظر می رسد ویروس عملا از کنترل خارج شده است. در این میان اما در سطح شهر همه چیز عادی است و ظاهرا کرونایی وجود ندارد؛ تعداد افرادی که ماسک نمی زنند در سطح شهر وفور زیاد است و خبری از فاصله اجتماعی و اجرای پروتکل هم نیست؛ ظاهرا به مرگ عادت کرده ایم و جان آدمها هم به عدد تقلیل یافته است.
اوضاع تا حدی بحرانی است که قبل از پایان کار دولت دوازدهم، روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به رییس جمهور نامه نوشتند و هشدار دادند که ظرفیت جسمی و روانی کارکنان نظام سلامت در تمام عرصه ها به حد اشباع نزدیک شده و در این شرایط خطرناک، بی توجهی آشکار نسبت به محدودیت ها و دستورالعمل های بهداشتی و فقدان عزم جدی برای توقف کارخانه تولید بیمار در صحنه عمومی موجب احساس تنهایی، بی پناهی و فرسودگی مضاعف در مدافعان سلامت خواهد شد.
پس از آن نیز دکتر سعید نمکی - وزیر بهداشت در آخرین روز کاری دولت دوازدهم، در نامه ای خطاب به رهبر معظم انقلاب ضمن تشریح وضعیت بیماری در کشور و هشدار نسبت به تاب آوری مدافعان سلامت، تعطیلی دو هفته ای و بکارگیری نیروهای نظامی و انتظامی و برخورد با پروتکل شکنان را خواستار شد؛ درخواستی که پس از طرح در ستاد کشوری کرونا، از سوی وزیر کشور منتفی و اعلام شد که "بنا شده بررسی دقیق تری صورت گیرد و در روزهای آینده در ستاد همه مباحث مطرح شود و پس از آن تصمیم گیری کنیم. "
این درحالیست که بسیاری از کارشناسان معتقدند با شرایطی که کرونا پیش می‌رود، به نظر می‌رسد تعطیلی که همه جا را تعطیل کند، موثر خواهد بود؛ تعطیلی که بتواند بار انتقال ویروس را در جامعه کم کند؛ به طوری که هم راه‌ها و رستوران‌ها و پاساژها و... بسته شوند؛ نه مانند دو سه روزی که اخیرا تعطیل شد اما همه جا باز بود؛ در این صورت تعطیلی موثر نخواهد بود.
از طرف دیگر، کارشناسان هشدار می دهند که پیک پنجم بسیار شدید است و شاید تعداد روزهایی که در پیک به سر می‌بریم، نسبت به پیک چهارم افزایش یابد و حتی هنوز هم پیش بینی از روزهای آینده این پیک و ویروس دلتا متصور نیستند؛ اما در عین حال تاکید آن است که اگر بخواهیم تعداد مبتلایان و مرگ و میر را کمتر کنیم، باید رعایت و اجرای پروتکلها جدی گرفته شود. در غیر این صورت اگر به همین منوال افزایش مراجعه سرپایی و بستری را داشته باشیم، قاعدتا باید انتظار افزایش مرگ و میر را هم داشته باشیم؛ به طوری که برخی بالای ۶۰۰ کشته در روز را پیش بینی کرده اند.
این در شرایطی است که به گفته حریرچی – معاون کل وزارت بهداشت، رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به زیر ۳۸ درصد سقوط کرده است و ۶۲ درصد دستورالعمل‌ها هم رعایت نمی‌شود. همچنین در ۴ استان رعایت پروتکلها به زیر ۲۵ درصد رسیده است و در ۲۳ استان پوشش ماسک در اماکن عمومی کمتر از ۵۰ درصد است. بر این اساس می توان گفت که در یک کلام اجرای شیوه نامه ها وپروتکلهای ضد کرونا در کشور با مشکل روبروست؛ به طوری که از طرح جامع مدیریت هوشمند کرونا، نظارتها و جرایم بازدارنده ای که پیش از این و در سال گذشته به تصویب رسید و به اجرا گذاشته شد، خبری نیست؛ طرحی که مکررا هم اعلام شد نیازمند اصلاح است و با گذشت زمان هم از یادها رفت و تکلیف آن هم هنوز مشخص نیست.
از طرف دیگر طبق نظر کارشناسان، بی تردید اگر روند واکسیناسیون در کشور با تاخیر مواجه نبود و در این زمینه فرصت سوزی نمی شد و به قول مسوولان وزارت بهداشت دچار بد عهدی خارجی ها در ارسال واکسن نبودیم، قاعدتا اکنون دچار چنین وضعی نبودیم.
این درشرایطی است که به اذعان حریرچی؛ پیش‌بینی چندین مرجع بین‌المللی این است که تا یک ماه آینده تعداد موارد ابتلا در کشور بالا خواهد رفت و تا یک ماه و نیم آینده موارد مرگ هم صعودی خواهد بود.
در هر حال با توجه به شرایط روزهای اخیر و رکوردهای پیاپی کرونا و هشدارهای سازمانهای بین المللی، بی تردید مدیریت کرونا در کشور نیازمند اقدامی جدی و حاکمیتی است. اخیرا ابراهیم رییسی – رییس جمهور از طرح تحول جامع مقابله با کرونا خبر داده و تاکید کرده که طرح جامع تحول در نحوه مقابله با ویروس کرونا با استفاده از تجربیات یک سال و نیم اخیر کشور در کمیته ویژه ای تدوین و در دستور کار جلسه ستاد ملی قرار خواهد گرفت. این درحالیست که بی تردید شرایط فعلی کرونا در کشور نیازمند اقدامی فوری و ضرب الاجلی است و هرگونه تاخیری در این زمینه، قاعدتا افزایش ارتفاع موج بیماری و سخت تر شدن شرایط و جان باختن شمار بیشتری از هموطنان را به دنبال خواهد داشت.
هرچند که رییس جمهور روز گذشته در تماس تلفنی با وزیر بهداشت برای استفاده از همه ظرفیت های موجود جهت تسریع در کنترل ویروس کرونا و درمان بیماران دستورات لازم را صادر کرد؛ اما از اقدامات عملی و جزییات این دستورات خبری در دسترس نیست. ضمن آنکه سعید نمکی نیز روز گذشته در نامه ای به رییس جمهور ضمن اشاره به وضعیت بیماری کرونا در کشور، کاهش سطح رعایت پروتکلها و همچنین در پیش بودن ایام محرم و مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین (ع)، درخواست کرد که" به عنوان رئیس محترم ستاد ملی مدیریت کرونا دستور فرمایید به نحو مقتضی اهمیت تاثیرگذاری تجمعات غیر منطبق با پروتکل ها به مقامات ناظر و اجرایی در سطح استان‌ها ابلاغ شود. "
در پایان و با توجه به ایام عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) و احتمال برخی تجمعات در این ایام، هشدارهای مسوولان از جمله فرمانده عملیات مقابله با کرونا در تهران مبنی بر قدرت سرایت بالای "دلتا" حتی در فضای باز و با اذعان به سقوط چشمگیر سطح رعایت پروتکلهای بهداشتی در کشور از جمله عدم استفاده از ماسک و فاصله گذاری اجتماعی، چند سوال مطرح است؛
مشکل موج آفرینی های مداوم کرونا در ایران کجاست؛ محتوای شیوه نامه ها یا اجرای آنها؟
آیا در شرایط فعلی عملا ویروس از کنترل خارج شده و باید منتظر ماند تا خود فروکش کند؟
وضع فعلی بیماری تا کی ادامه خواهد داشت و مهمترین اقدامی که باید فوری انجام داد چیست؟آیا همه مسوولیت ها متوجه مردم است؟
وظایف ستاد کرونا و وزارت بهداشت و نقاط ضعف و قوت آن در مدیریت کرونا کجاست؟
سهم سایر دستگاه ها در مدیریت بیماری چیست؟
ضمانت اجرای پروتکلهای محرم چیست؟
آیا برای اقدام عاجل ملی در کنترل موج فعلی بیماری، باید تا استقرار وزیر و وزرای جدید منتظر ماند؟
