دکتر فرزانه مفتون، مسئول طرح درراین زمینه اظهار کرد: «برنامه خود ارزیابی و خودمراقبتی» توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی برای اجرای آزمایشی ارائه شده است. در این برنامه "خود ارزیابی و خودمراقبتی در زمینه شیوه زندگی، سلامت قلب و عروق، خطر سرطانها و سلامت روان" آموزش داده شده است. گروه سلامت جامعه پژوهشکده علوم بهداشتی به عنوان ارزیاب خارجی، ارزشیابی این برنامه را در 10 شهرستان، توسط دانشگاههای علوم پزشکی انجام داده است.
مدیر گروه سلامت جامعه پژوهشکده علوم بهداشتی افزود: این طرح با بررسی وضعیت قبل و بعد از آموزش گروههای هدف در برگیرنده گروه مداخله و گروه شاهد، اطلاعاتی را در اختیار قرار داده است که به کمک آن میتوان نحوه استمرار برنامه و نیز نحوه گسترش آن را در سطح کشور مشخص نمود.
وی خاطر نشان کرد: خودمراقبتی، اقدامات و فعالیت های آگاهانه، اکتسابی و هدفداری است که افراد به منظور حفظ حیات، تأمین و ارتقای سلامت خود و خانوادهشان انجام میدهند و در آن افراد از دانش، مهارت و توان خود به عنوان یک منبع استفاده میکنند تا مسئولانه از سلامت خود مراقبت کنند. خودمراقبتی جایگزین مراقبت تخصصی و سازمانی نیست، بلکه مکمل آن و یکی از عوامل تعیینکننده میزان و چگونگی استفاده از آن است. نتایج خودمراقبتی برای افراد بیمار شامل کاهش علائم و عوارض بیماری است و در مورد افراد سالم پیشگیری از ابتلا در بسیاری موارد و تشخیص زودرس در سایر موارد نتایج ارزندهای است که حاصل میشود.
دکتر مفتون تأکید کرد: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که این برنامه طراحی شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به نتایج ارزشمندی دست یافته است. با توجه به اینکه مطالعه به گونهای طراحی شده که شامل دو گروه مداخله و شاهد است، در گروه مداخله، برنامه آموزشهای خودمراقبتی ارائه شده و در گروه شاهد این آموزشها ارائه نشده بودند. اطلاعات و عملکرد افرادی که در گروه مداخله بودند، به صورت بارزی نسبت به گروه شاهد بالاتر بوده است به طوری که در زمینه شیوه زندگی، برخی شاخصها تا بیش از 90 درصد وضعیت مطلوب را نشان میدهد؛ همچنین در گروه مداخله در مورد بیماریهای مختلف وضعیت اطلاعات و عملکرد مطلوبتر است.
در گروه مداخله، شاخصهای مربوط به خودمراقبتی در زمینه بیماریهای قلب و عروق بسیار بالاتر شدهاند. در مورد سلامت روان نیز شاخص های خودمراقبتی به وضعیت بسیار خوبی تغییر یافته است. در مورد سرطانها، آموزشهای مربوط در زمینه سرطان روده بزرگ، سرطان دهانه رحم و سرطان پستان بوده است که تاثیر برنامه آموزشی در همه زمینهها بارز است، ولی نتایج نشان میدهد که ضمن اینکه آموزشهای خودمراقبتی سرطان دهانه رحم و پستان باید ادامه یابد، اما سرطان روده بزرگ همچنان نیاز به تاکید و آموزشهای بیشتری دارد. در مورد روش آموزش نکته جالب توجه این است که چون مطالعه بررسی اثرات برنامه بعد از اجرای برنامه و در شرایط همهگیری کرونا بوده است، تغییر نظرات افراد گروه هدف به سمت افزایش آموزشهای فردی از طریق اینترنت و مجازی بوده است؛ در حالیکه قبل از همهگیری کرونا، افراد گروه هدف تأکید بیشتر بر کلاسهای گروهی و آموزش از راه نزدیک داشتند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، دکتر مفتون پیشنهاد کرد، با توجه به استعداد و توانمندی افراد جامعه در خودارزیابی و خودمراقبتی که در این طرح مشهود است، میتوان هماهنگ با ارائه خدمات مراکز تخصصی با افزایش ظرفیت خودارزیابی و خودمراقبتی جامعه در راستای کنترل همه گیری کرونا اقدامات موثری انجام داد.