کمبود آب ، مصرف بهینه و خشکسالی در زمره واژه‌های تکراری است که همواره طی سال‌های گذشته با اقلیم و زندگی ما همراه بوده اما وقتی نگاهی به آمار بارندگی و شاخص سدها می‌اندازیم به این نتیجه می رسیم که این موضوع را امسال باید خیلی بیشتر جدی بگیریم.
بنا بر اظهارات مدیر عامل آب منطقه ای خراسان رضوی از یک مهر سال ۹۸ تا ۲۸ اردیبهشت ماه پارسال ۲۷۰ میلیمتر بارندگی در استان رخ داد که بی سابقه بود، اما امسال در همین بازه زمانی تنها ۹۶ میلیمتر باران بارید که نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۴ درصد و نسبت به دوره درازمدت ۶۵ درصد کاهش یافته است.
البته بسیاری از کارشناسان بر این باورند که همین پر آبی سال های گذشته موجب غفلت مسئولان برای برنامه ریزی بلند مدت به منظور تامین آب کلانشهر‌ی چون مشهد شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی طی مقایسه آمار سال گذشته و امسال درباره آب ورودی به سدهای استان به خبرنگار ما می‌گوید: در سال آبی جاری تا اردیبهشت امسال تنها پنج میلیون مترمکعب آب وارد سدهای خراسان رضوی شده است، درحالی‌که میزان ورودی آب به سدهای استان در مدت مشابه سال گذشته بیش از ۵۰۰ میلیون مترمکعب بوده است.
محمد علایی با اشاره به کاهش ۱۰ درصدی ذخیره آب سدهای خراسان رضوی اظهار می کند: در حال حاضر ۴۹ درصد از ظرفیت سدهای استان آب دارد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۵۹ درصد بوده است.
وی اذعان می‌کند: میزان آبی که از ابتدای مهر سال ۱۳۹۸ تا ۲۸ اردیبهشت‌ماه سال ۹۹ وارد ۳۵ سد استان شده حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب بوده اما در بازه زمانی مشابه از سال ۹۹ تاکنون تنها حدود هفت میلیون آب پشت سدهای خراسان رضوی ذخیره‌شده است که این شدت خشکسالی را نشان می‌دهد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی می افزاید: سال گذشته در چنین روزی یک میلیارد و ۱۶۴ میلیون مترمکعب آب در پشت سدهای خراسان رضوی ذخیره‌شده بود و حال‌آنکه که اکنون میزان ذخیره آب پشت سدهای استان از ۶۴۰ میلیون مترمکعب فراتر نمی‌رود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی اذعان می‌کند البته به هر طریق ممکن آب آشامیدنی شهرها و روستاها در حد مجاز تأمین می‌شود اما چاه‌های غیرمجاز بسته‌شده است و اجازه برداشت بیش‌ازحد مجاز به چاه کشاورزی داده نمی‌شود.
علایی بر مدیریت مصرف و اعمال جیره‌بندی برای جلوگیری از آسیب رسیدن به آبخوان‌های زیرزمینی تأکید داشته و بیان می‌کند: امسال باید از بند «ز» ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب که گفته «دولت در شرایط حاد می تواند آب را جیره بندی کند» برای مصارف بالای بخش کشاورزی، که ۸۵ درصد آب استان را مصرف می کند، استفاده شود.
خراسان رضوی دارای ۳۲ سد در حال بهره‌برداری در نقاط مختلف استان شامل تربت‌حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، جغتای، جوین، تایباد، تربت‌جام، چناران، سرخس، نیشابور، کلات و فریمان است که سد دوستی به‌عنوان بزرگترین سد استان به‌صورت مشترک و با سهم مساوی بین ایران و کشور ترکمنستان در حال بهره‌برداری است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در خصوص نیاز آبی مشهد به ایلنا می‌گوید: یکی از چالش‌های بزرگ در کلان‌شهر مشهد با ۳.۵ میلیون نفر جمعیت، این است که تأمین ۵۰ درصد از آب موردنیاز این شهر وابسته به آب‌های سطحی و سدها است و برای تأمین آب این شهر حتی با حفر ۵۰ حلقه چاه نیز نمی‌توان بخشی از نیاز آن را تأمین کرد.
حسین اسماعیلیان اذعان می‌کند: مشهد در سال ۱۴۲۰، نیازمند ۳۹۶ میلیون مترمکعب آب خواهد بود، درحالی‌که در دولت هیچ برنامه مشخصی در این زمینه وجود ندارد و این موضوع نگرانی جدی را ایجاد کرده است.
وی از توسعه بی‌رویه جمعیت، توسعه باغ ویلاها و برداشت‌های غیرمجاز از خطوط انتقال آب و همچنین افزایش بار شرب دام‌ها با توجه به شرایط خشکسالی را ازجمله چالش‌های تأمین آب مشهد در شرایط کنونی بیان می‌کند و می‌افزاید: ۲ سال پرآب در مشهد باعث ایجاد غفلت شد، به‌طوری‌که چاره‌اندیشی‌ها، اجماع و نشست‌ها برای راهکارهای مقابله باکم آبی در این کلان‌شهر کمرنگ شد.
درحالی‌که انتظار می‌رود با بارش‌های احتمالی برخی از کمبودها رفع و یا از این شرایط بتوان خارج شد اما طبق اظهارات مدیرکل هواشناسی خراسان پیش‌بینی‌ها بر اساس نقشه‌های موجود تا پاییز ۱۴۰۰ که شروع سال آبی و زراعی جدید است نشان از این دارد که اوضاع خیلی خوب نیست.
محسن عراقی زاده از کاهش شدید بارندگی خبر داد و به ایلنا گفت: ضمن اینکه تابستان گرم و پاییزی با افزایش دما نسبی در مقایسه با سال‌های گذشته را تجربه خواهیم کرد با این‌وجود خیلی بعید است که در زمان باقیمانده تا سال آبی جدید به میانگین ۲۲۰ میلیمتر بارش درمجموع کل استان برسیم.
مدیرکل هواشناسی خراسان اذعان می‌کند: میانگین بارندگی استان عدد ۲۲۰ میلیمتر بارش در سال است که با کسر عدد ۹۲ میلیمتر از این عدد متوجه می‌شویم که ۱۲۸میلیمتر دیگر خراسان کاهش بارندگی سالانه دارد که درمجموع کاهش ۶۷ درصدی نسبت به سال گذشته و ۵۰ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه همه ساله نزدیک به میانگین بارش داشتیم و حتی سال گذشته شدت بارش ها از میانگین هم بالاتر بوده است اظهار می کند: اما متأسفانه میزان بارندگی در این هشت ماه آنقدر کم بوده که باید گفت ما شاهد این‌چنین سال کم‌بارشی دست‌کم در ۱۵ – ۱۰ سال گذشته نبودیم و باید سال آبی فعلی را بی‌سابقه‌ترین در میزان کاهش بارندگی بدانیم.
