دکتر محمد مهدی گویا همزمان با روز جهانی مالاریا، گفت: ایران از سال ۱۳۹۷ تاکنون شاهد ثبت موردی از بیماری مالاریا نبوده است و موارد ثبت شده به بیماران ورودی از خارج کشور اختصاص داشته است.
وی افزود: در سال ۱۳۹۷ موارد مالاریا که از خارج وارد کشور شد ۵۷۷، در سال ۱۳۹۸ موارد خارجی ۱۱۱۵ و در سال ۱۳۹۹ بیماران مالاریای خارجی ۸۷۵ مورد بوده است. دراین سه سال هیچ مورد محلی و بومی بیماری مالاریا در کشور مشاهده و ثبت نشده است.
وی ادامه داد: از نظر سازمان بهداشت جهانی کشوری که سه سال فاقد موارد ابتلای محلی باشد واجد شرایط دریافت گواهینامه حذف مالاریا می شود و امسال تیمی از این سازمان برای بررسی دریافت گواهینامه به ایران سفر می کند.
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر، گفت: بی تردید دریافت گواهینامه حذف مالاریا یکی از بزرگترین دستاوردهای تاریخ سلامت کشور است. یکی از مهم ترین وقایع بهداشتی ۱۰۰ سال اخیر موضوع حذف مالاریا از کشور بود که اگر به سوابق تاریخی بیماری رجوع کنیم این بیماری از هزاران سال قبل در ایران وجود داشته است.
وی تاکید کرد: اما سابقه مبارزه حساب شده، دقیق و علمی علیه این بیماری تقریبا به ۶۰ – ۷۰ سال قبل برمی گردد. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی مالاریا مهم ترین مشکل بهداشتی درکشور به ویژه برخی مناطق خاص بود. بسیاری از استان ها از جمله مناطق حاشیه دریای خزر درگیر مالاریا بودند.
وی تصریح کرد: در واقع جایی نبود که از شرّ این بیماری در امان باشد. سالیانه ۵ میلیون مورد بیماری مالاریا ثبت می شد. اما مبارزه اصلی با مالاریا بعد از جنگ جهانی دوم شروع شد.
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر، اظهار کرد: وزارت بهداشت در آن سال ها با امکانات کم برنامه کنترل مالاریا را شروع کرد. شروع عملیات با حشره کش د. د.ت بود و این مبارزه در کشور در سال ۱۳۳۴ شکل اساسی به خود گرفت که منجر به کاهش چشمگیر مالاریا به ویژه در مناطق جنوبی شد.
گویا افزود: تا سال ۱۳۶۸ مالاریا در اکثر مناطق ایران تحت کنترل درآمد. موارد ابتلای کمی غیر از سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان هنوز وجود داشت. اوج بیماری مالاریا در سال ۱۳۶۹ در کشور بود که ۹۸ هزار مورد بیماری مالاریا ثبت شد.
وی خاطرنشان کرد: عملیاتی که توسط همکاران ما در کشور همزمان با سال های سخت جنگ تحمیلی که کار را به شدت سخت کرده بود، انجام گرفت در نهایت منجر به کاهش موارد ابتلای مالاریا به ۱۲ هزار مورد شد.
وی بیان داشت: برنامه ریزی ها برای حذف مالاریا در کشور توسط تیمی از برجسته ترین کارشناسان بهداشتی آغاز شد. این تیم متشکل از کارشناسان انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشکده بهداشت علوم پزشکی تهران و وزارت بهداشت با هم فعالیت، تحقیقات و مبارزه با مالاریا را ساماندهی کردند که در نهایت در سال ۲۰۱۰ منجر به تدوین برنامه ملی حذف مالاریا شد.
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر گفت: در اولین قدم بیش از یکصد تیم واکنش سریع برای بررسی موارد بیماری و کنترل ناقلین شکل گرفت. تیم ها در سایت های اضطراری که تمام اقلام اصلی اعم از پشه بندهای آغشته به حشره کش، تست سریع بیماری، داروهای ضد مالاریا و سایر امکانات قرار داشت، مستقر شدند.
گویا افزود: این برنامه ریزی گسترده به مدیریت دکتر احمد رییسی، رییس اداره کنترل بیماری های منتقله توسط ناقلین انجام گرفت که نامش در تاریخ سلامت کشور برای حذف مالاریا ثبت خواهد ماند. ایشان با این که بیماری شدید داشت برنامه مراقبت را لحظه ای ترک نکرد.
وی افزود: تمام روستاهای استان ها به ویژه استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان با کمک همکاران استانی چندین بار در سال بررسی شدند.
وی ادامه داد: ۳۷۰۰ نفر داوطلب برای حذف مالاریا آموزش دیده و در تمام مناطق بومی و روستاهای دور افتاده که حتی جاده برای عبور و مرور نداشت، توزیع شدند. تا سال ۱۳۹۵ ایران ۵۰۰ پست در امتداد مرز شرقی کشور که کارشان کشف و درمان سریع مواردی که نیاز به بستری نداشته باشد بود، با همکاری داوطلبان مستقر کرد.
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر گفت: در سال ۱۳۹۶موارد مالاریا در ایران به کمتر از ۱۰۰ مورد رسید. سال ۱۳۹۷ آخرین موارد انتقال محلی مالاریا در کشور مشاهده شد و از این سال به بعد تاکنون هیچ مورد انتقال محلی مالاریا دیده نشده است.
گویا با اشاره به این که دستاورد بزرگ حذف مالاریا فقط برای ایران نیست، افزود: ابعاد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این دستاورد بسیار بزرگ بوده و نشان دهنده میزان تعهد سیاسی قوی کشور برای حذف مالاریا است که با اختصاص بودجه های لازم و پایدار، اقدامات توسعه اجتماعی در مناطق درگیر و تشخیص و درمان رایگان بیماری انجام گرفته است.
وی بیان کرد: با دریافت گواهینامه حذف مالاریا اشتیاق برای سرمایه گذاری در سه استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان و مناطقی مثل چابهار که درگیر این بیماری بود افزایش خواهد یافت.
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر گفت: دیگر هیچ شرکتی نمی تواند مدعی شود به خاطر مالاریا حاضر به سرمایه گذاری در کشور نیست. یا نمی تواند هزینه اضافه بابت آن دریافت کند. این ارقام بالغ بر میلیون ها دلار در سال می شود.
گویا تصریح کرد: در بین ۲۲ کشور منطقه "امرو" بزرگترین کشور منطقه که تاکنون توانسته به حذف مالاریا دست یابد ایران است. کشورهای زیادی مانند امارات به این هدف دست یافته اند ولی در مقایسه با ایران بسیار کوچک و کم جمعیت هستند.
بنابر اعلام روابط عمومی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، گویا در پایان این دستاورد جهانی و مثال زدنی را به همه عزیزانی که از جان مایه گذاشتند و شبانه روز برای رسیدن به هدف حذف مالاریا در ایران تلاش کردند تبریک گفت.
