حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر سبزیان در گفت‌وگو باخبرنگاران در خصوص راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار حاشیه شهر مشهد، اظهار کرد: بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که با شهرداری مشهد منعقد کرده‌ایم، قرار است ۱۰ کتابخانه با مشارکت شهرداری تأسیس شود که امیدواریم تعدادی از این کتابخانه‌ها تا خردادماه به بهره‌برداری برسد. عملیات اجرایی این کتابخانه‌ها نیز به زودی آغاز می‌شود.
وی با اشاره به کتابخانه‌های سیار که هر کدام نقش ۱۰ کتابخانه ثابت را ایفا می‌کنند، بیان کرد: سه دستگاه کتابخانه سیار با مشارکت خیرین خریداری شده است و در حال حاضر در حال خریداری پنج دستگاه دیگر هستیم و منتظر زمان افتتاح آنها هستیم. با عادی شدن فضا و شرایط این کتابخانه‌ها در حاشیه جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی استان افتتاح شده و به حاشیه شهر اعزام خواهند شد. مسیریابی این کتابخانه‌ها نیز توسط معاونت امور کتابخانه‌های اداره مشهد انجام می‌شود تا به این ترتیب بر اساس اولویت، مسیر حرکت آنها مشخص شود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی در خصوص هزینه صرف‌شده برای راه‌اندازی این کتابخانه‌ها، عنوان کرد: در حال حاضر به دلیل اینکه در حال تکمیل تجهیزات این کتابخانه‌ها هستیم، هزینه‌ها به صورت دقیق مشخص نیست. با این حال هزینه دقیق و کامل آن در زمان افتتاح اعلام خواهد شد. اداره کل کتابخانه‌ها از محل تملک‌دارایی سال گذشته و کمک مجمع خیرین کتابخانه‌ساز استان در تأسیس و راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار مشارکت داشته‌اند.
سبزیان ادامه داد: حداقل ۲۵۰۰ جلد کتاب در این کتابخانه‌های سیار وجود دارد، اما فعالیت عمده کتابخانه سیار مبتنی بر کتابدار فعال است. در واقع با وجود اینکه خدمات کتاب‌محور هستند، اما تصمیم داریم امسال موضوعات ارتقاء سواد سلامت، مهارت‌های فردی و سوادهای دیگر مورد نیاز کاربران کتابخانه‌های عمومی، در کنار کتابدار کتابخانه‌ها حضور داشته باشند و کلاس‌ها، دوره‌های آموزشی و همچنین جلسات مهارت‌محور برگزار شود. هم‌اکنون کتابخانه سیار حاشیه شهر مشهد -کتابخانه سیار شهید ابوالفضل روشنک- نیز این کارها و فعالیت‌ها را انجام می‌دهد. در واقع امانت کتاب، تنها یکی از برنامه‌ها و خدماتی است که در کتابخانه‌های سیار ارائه می‌شود.
وی با بیان اینکه «به طور کلی کتابخانه‌های عمومی، فرهنگسراهای اجتماعی محسوب می‌شوند که نیازهای اطلاعاتی و دانشی مردم را تأمین می‌کنند»، خاطرنشان کرد: کتابخانه سیار نیز مانند کتابخانه ثابت با محوریت و بر پایه کتاب، نیازهای اطلاعاتی و دانشی مردم را پاسخگو خواهد بود. عمده مخاطبان کتابخانه‌های سیار کودکان، نوجوانان، دانش‌آموزان و خانم‌های خانه‌دار هستند، زیرا اغلب پدران و سرپرستان خانواده در ساعت حرکت و حضور کتابخانه‌های سیار، مشغول کار هستند. همچنین مخاطبان وفادار این کتابخانه‌ها را می‌توان کودکان و نوجوانان دانست.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی اضافه کرد: بنابراین موضوع کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های سیار مبتنی بر نیاز این قشر و رده سنی است و در رده‌بندی‌ها نیز دقت کامل صورت می‌گیرد. به طوری که کتاب‌هایی با موضوعات کودک و نوجوان مانند رشد فردی، ادبیات، رمان و سبک زندگی بیشترین عناوین کتاب‌های کتابخانه سیار را به خود اختصاص داده است. همچنین بخش زیادی از عناوین در مورد کتاب‌های آشپزی است.
سبزیان تصریح کرد: در حال حاضر دو کتابخانه سیار در شهر مشهد، چهار کتابخانه در شهرهای دیگر استان و در مجموع تعداد ۶ کتابخانه سیار در استان خراسان رضوی داریم. با توجه به این که محوریت فعالیت کتابخانه‌های سیار در ارتباط با کتابدار و یا راننده کتابدار کتابخانه است، بنابراین سعی کرده‌ایم از کتابدارانی کمک بگیریم که انگیزه کافی برای انجام فعالیت‌های فرهنگی را داشته باشند.
وی ادامه داد: به گونه‌ای که صرفاً فرایند مکانیکی و روند عادی تحویل و دریافت کتاب صورت نگیرد. به شکلی که برقراری ارتباط با مخاطب، نیازسنجی و ذائقه‌شناسی مخاطبان، محور و مبنای کار و فعالیت کتابداران است. خاطراتی که کتابداران سیار سراسر کشور بیان کرده‌اند در کتاب «هدهد سفید» گردآوری شده است و خاطرات و ثبت وقایع کتابداران سیار استان نیز نشان‌دهنده استقبال خوب مردم از این کتابخانه‌ها است.
مدیر کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی با اشاره به اینکه «حاشیه شهر یکی از مشکلاتی موجود در مشهد است»، تصریح کرد: مشکلات فراوان اقتصادی، معیشتی، مشکلات فنی مانند مشکل راه، مدرسه، روشنایی، آب و فاضلاب و... در این مناطق وجود دارد. به تعبیری حاشیه شهر مشهد سرشار از حاشیه است، اما با وجود همه این مشکلات، صف‌های تشکیل‌شده برای دریافت و امانت کتاب و انتظار کودکان، نوجوانان، زنان خانه‌دار و به طور کلی مخاطبان کتابخانه‌های سیار بیانگر رغبت مردم برای استفاده از خدمات این کتابخانه‌ها است. در حالی که هیچ اجبار و شرط بهره‌منده از خدمات دیگری برای ثبت‌نام و استفاده از خدمات کتابخانه‌های سیار وجود ندارد.
سبزیان اظهار کرد: در حال حاضر در حال آماده‌سازی مستندی از فعالیت‌های کتابخانه‌های سیار هستیم که انشاءالله پس از دوران و روزهای کرونایی از این مستند رونمایی خواهد شد. به طوری که طبق تفاهم‌نامه‌ای که با صدا و سیما بسته‌ایم، به امید خدا مردم با فعالیت‌ها و خدمات کتابخانه‌های سیار بیشتر آشنا خواهند شد.
وی خاطرنشان کرد: ما معتقد هستیم که در دوران کرونا مردم و جامعه خراسان رضوی کتاب‌خوان‌تر شده‌اند، زیرا به اقرار فروشگاه‌های بزرگ و معتبر استان، فروش کتاب‌ها افزایش یافته است. علاوه بر این پویش «خانواده کتاب‌خوان» را از ابتداء شیوع ویروس کرونا اجرا کرده‌ایم که مشارکت بالای خانواده‌های خراسانی را به همراه داشته است. بنابراین رغبت مردم نسبت به فعالیت‌های کتابخانه‌ای و کتاب‌خوانی بیشتر شده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی افزود: کتابداران و کتابخانه‌های عمومی از آغاز شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا تغییر مسیری به سمت فضای مجازی داشته‌اند. به عبارتی فعالیت‌ها و برنامه‌ها تغییر بستر داده و از بستر حقیقی به بستر فضای مجازی منتقل شده است. به علاوه رغبت و تمایل افراد برای مشارکت در جلسات کتاب‌خوانی، خوانش کتاب، جمع‌خوانی کتاب، مسابقات کتاب‌خوانی و طرح نهاد کتابخانه‌های استان مبنی بر طرح «کتاب موتوری» بیشتر شده است. در طرح «کتاب موتوری»، افراد می‌توانند کتاب مورد علاقه خود را در خانه و از طریق سامانه «سامان» انتخاب کرده و با نزدیکترین کتابخانه محل زندگی خود تماس بگیرند و درخواست کنند کتاب برای آنها ارسال شود و رایگان از این طرح استفاده کنند.
سبزیان گفت: همچنین با توجه به رصدی که همکاران ما از مشارکت مردم در به اشتراک گذاشتن کتاب‌های خوانده شده، در فضای مجازی داشته‌اند، می‌توان استباط کرد که مردم در دوره کرونا کتاب‌خوان‌تر شده‌اند و تمایل به کتاب‌خوانی افزایش پیدا کرده است. تأثیراتی مانند کاهش آسیب‌ها و افزایش همدلی و محبت ناشی از این افزایش رغبت به کتاب‌خوانی از جمله نتایجی است که در جامعه مشاهده می‌شود. به این ترتیب چنانچه مهارت‌ها به درستی هدایت شوند، نیازها به درستی شناسایی شوند و متناسب با آنها کتاب‌هایی معرفی شوند، این افزایش فعالیت‌های کتاب‌خوانی می‌تواند در کنار فضای مجازی بر فرهنگ‌سازی مردم نیز مؤثر واقع شود.
وی بیان کرد: امسال با توجه به اینکه همچنان در شرایط کرونایی قرار داریم و محدودیت‌هایی وجود دارد، حدود ۱۴ هزار رویداد فرهنگی، ترویجی و عمرانی برنامه‌ریزی شده است که در سطح استان خراسان رضوی برگزار خواهد شد. این رویدادها شامل نشست‌های کتاب‌خوان، رونمایی از کتاب‌ها، آموزش، مهارت‌آموزی با محوریت کتاب و همچنین افتتاح پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام، افتتاح کتابخانه‌های سیار، آغاز عملیات اجرایی پروژه‌هایی که در پایان سال ۱۴۰۰ باید انجام شود، می‌شود که این اقدامات به نظر من اتفاقی بی‌نظیر است. همانطور که استان خراسان رضوی سال گذشته در فعالیت‌های کتابخانه‌ای و کتاب‌خوانی در کشور پرچم‌دار بوده است و در اوج محدودیت‌ها توانست بسیاری از فعالیت‌ها را انجام دهد.
