مصطفی نخعی با حضور در برنامه گفت و گوی ویژه خبری یکشنبه شب شبکه دو سیما با اشاره به اینکه بسیاری از بازارچه‌های مرزی با افغانستان، چندین دهه فعال بودند، افزود: زیرساخت‌های بسیار زیادی فراهم شده است و مردم دو سوی مرز ایران و افغانستان از منافع این بازارچه‌ها استفاده می‌کردند، اما حدود ۵ تا ۶ سال است که این بازارچه‌ها به صورت یک طرفه از سمت کشور افغانستان، غیر فعال شده است.
وی با اشاره به اینکه منافع کشور افغانستان در این موضوع به درستی دیده نشده است، ادامه داد: بازارچه مشترکی با این کشور نداریم و در سفر اخیرمان از طرف مجلس به این کشور، در این باره گفتگو شد.
نخعی افزود: صرفاً در پی صادرات به افغانستان هستیم و منافع آنها را به اندازه کافی در بخش‌های مختلف درگیر نکردیم و زیرساخت‌های لازم را برای آنها فراهم نکردیم.
رئیس فراکسیون استان‌های مرزی و مرزنشینان در مجلس اضافه کرد: اگر این کار را انجام داده بودیم و منافع آنها را به شکل منصفانه و دقیق‌تر تعریف می‌کردیم وضعیت فعلی، متفاوت می‌شد.
رایزن بازرگانی ایران در افغانستان نیز گفت: درخواست همه مردم مرزنشین در شرق کشور این است که بتوانند با کشور افغانستان ارتباط داشته باشند.
وی با بیان اینکه متاسفانه بازارچه مرزی از کارکرد اصلی خود فاصله گرفت، افزود: این بازارچه‌ها در داخل کشورمان وجود دارند و زیر نظر استانداری‌ها فعالیت می‌کنند.
جوانمرد قصاب با اشاره به اینکه ایران نخستین شریک تجاری افغانستان است، اضافه کرد: این کشور پنجمین کشور مقصد صادرات ماست.
رایزن بازرگانی ایران در افغانستان با بیان اینکه هدف از فعالیت در بازارچه‌های مرزی، ساماندهی مرزنشینان و حمایت‌های مالی از آنهاست، گفت: این هدف، گم شد و عده‌ای از این بازارچه‌ها برای صادرات استفاده می‌کنند.
وی با بیان اینکه در شش ماه گذشته با ورود رئیس جمهور و معاون اول، فرماندهی واحد در مرزهایمان اتفاق افتاد، افزود: پیش از آن، هر نهادی اقدامات خود را در مرزها به طور مستقل انجام می‌داد.
جوانمرد گفت: ۴۰ تا ۵۰ درصد بازار صادرات کشور افغانستان در دست ایران است.
او افزود: درآمد بازارچه‌ها خرج مردم آن منطقه نمی‌شود و هنوز محوطه‌های بازارچه‌ها آسفالت نیست.
دستگاه دیپلماسی باید تکلیف همکاری مرزی با افغانستان را مشخص کند
رئیس فراکسیون استان‌های مرزی و مرزنشینان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه شکاف بزرگی از نظر توسعه یافتگی بین مناطق مرزی و مرکزی کشور داریم، گفت: قرار بود بازارچه‌های مرزی موجب توسعه صادرات و همچنین توسعه مناطق مرزنشین شود، اما اینگونه نشد.
مصطفی نخعی در ادامه برنامه گفت و گوی ویژه خبری افزود: باید ایرادات و ضعف‌های بازارچه‌های مرزی را برطرف کنیم.
وی افزود: اگر روند فعلی در بازارچه‌های مرزی اصلاح نشود، بازارچه‌های فعال فعلی هم ممکن است دچار مشکلات بیشتری شوند.
نخعی با تاکید بر اینکه باید سیاست واحد و طولانی مدت در مناطق مرزی داشته باشیم، اضافه کرد: حدود ۴۰۰ بخشنامه در طول یک سال، فقط برای مناطق مرزی صادر شده است.
جوانمرد رایزن بازرگانی ایران در افغانستان هم گفت: قاچاق کالا نیز از بازارچه‌های مرزی افغانستان انجام و کارت‌های بازرگانی مرزنشینان، اجاره داده می‌شد.
رئیس دارالانشاء اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان نیز در ارتباط تصویری با این برنامه با اشاره به اینکه اکنون بازارچه مشترکی با ایران نداریم، گفت: علت بسته شدن این بازارچه‌ها از سوی افغانستان این است که در این بازارچه‌ها و مرزها حاکمیت قانون وجود ندارد و دولت افغانستان به علت نبود زیرساخت‌ها در بازارچه‌ها نمی‌تواند عوارض گمرکی خود را تحصیل کند به همین علت چند بازارچه را به طور موقت بست.
عبدالمتین قلندری ادامه داد: لازم است افغانستان و ایران بر روی این موضوعات، جدی‌تر بحث کنند.
او با بیان اینکه افغانستان با ایران تفاهمنامه گمرکی ندارد، اضافه کرد: اموالی که از مرز ایران وارد افغانستان می‌شود باید نظام‌مند و مشخص باشد.
سخنگوی فراکسیون مرزنشینان در مجلس شورای اسلامی هم در ارتباط تلفنی با این برنامه با بیان اینکه بازارچه‌های مرزی، مزیت منطقه‌ای و ملی هستند، گفت: از حدود ۴۰ بازارچه مرزی فعال به حدود ۱۰ تا ۱۲ بازارچه رسیده ایم.
شهریار حیدری، ضعف در حوزه وزارت امور اقتصادی و دارایی با محوریت گمرک و ضعف در حوزه دیپلماسی را از علل تضعیف و یا تعطیلی بازارچه‌های مرزی بیان و اضافه کرد: بارها افغانستان از ایران خواست بازارچه‌های مرزی به گمرک رسمی تبدیل شوند، اما گمرک و دستگاه دیپلماسی ما به موقع عمل نکردند.
او با اشاره به اینکه مسئولیت بازارچه‌های مرزی مستقیم بر عهده گمرک است، گفت: دستگاه دیپلماسی کشورمان باید با افغانستان گفتگو کند تا راهکار دیپلماسی مشترک ایجاد شود.
حیدری اضافه کرد: کارگروه ویژه باید در دولت تشکیل شود و از صفر تا صد مسئولیت بازارچه‌های مرزی را بپذیرد.
