نگرانی از بازگشایی مرزهای جنوبی و تورهای ترکیه

دکتر حمید سوری در گفت‌وگو با خبرنگاران، با اشاره به اینکه پیش از این وضعیت کنترل اپیدمی کووید۱۹ در کشور شرایط با ثباتی را پیدا کرده بود،‌ گفت: این روند ثابت می‌توانست با اقدامات دیگری از جمله فاز دوم طرح محله محور مقابله با کرونا شهید سلیمانی به سمت کاهش بیشتر هم متمایل شود، اما متاسفانه با اعلام آزاد شدن سفرهای نوروزی به شهرهای زرد و آبی، وضعیت قبلی و پیش‌بینی‌ها برهم خورد؛ البته هنوز هم زود است که درمورد اثرات سوء این سفرها قضاوت کنیم و معمولا باید طی یک تا دو هفته آینده بررسی کنیم که اثرات سفرها چقدر توانسته به بار بیماری کرونا در کشور بیفزاید.

وی افزود: یکی از نکات مهم در این میان واریانت انگلیسی کرونا است که از جنوب استان خوزستان آغاز شد و ما نگران گسترش اپیدمی واریانت جدید در سراسر کشور بودیم که خوشبختانه با اقدامات خوبی که در این استان صورت گرفت، این روند گسترش کند شد و عملا اپیدمی بیماری با واریانت جدید در این استان زمین‌گیر شد؛ هرچند که مواردی هم گسترش یافته اما توانستیم از سرعت انتشار آن جلوگیری کنیم.

وی افزود: این موضوع کمک کرد ما گسترش اپیدمی واریانت جهش یافته را کمتر در سطح کشور شاهد باشیم. از طرفی سفرهای ورودی و خروجی از استان خوزستان کنترل شد که این امر هم به کنترل بیماری کمک شایانی کرد. طبیعتا با توجه به اینکه الگوی اپیدمی در کشورهای همسایه همچون عراق و ترکیه و... کشور ما را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و روند بیماری در این کشورها افزایشی است و سفرها می‌تواند موثر باشد، یکی از نگرانی‌های ما بازگشایی شتابزده مرزهای جنوبی و تردد با تورهای مسافرتی و افراد به کشور ترکیه است.

رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا ادامه داد: متاسفانه سفرهای زیادی صورت گرفت و هرچند اقداماتی که برای کوتاه کردن سفرها و جلوگیری از سفر به نقاط قرمز و نارنجی صورت گرفت تا حدی موثر بود، اما فراموش نکنیم اپیدمی کار خود را می‌کند؛ این که مردم را مجبور کنیم سریع‌تر از نقطه‌ای که قرمز و نارنجی می‌شود خارج شوند، می‌تواند باعث گسترش اپیدمی در کشور شود. چطور ممکن است که افراد بومی یک شهر قرمز و نارنجی بدون تست منفی کرونا مجاز به سفر کردن نباشند اما به مسافرین آن شهر که همان شرایط را به لحاظ ابتلا و آلودگی دارند می‌گوییم سریعا شهر را ترک کنند آن هم بدون آنکه هیچ اقدام موثر برای رصد و رهگیری آن ها داشته باشیم. این موضوعات سیاست‌های متناقضی است که به نظر می‌رسد هماهنگی کافی برای تصمیم‌گیری‌ها با متخصصین حوزه سلامت و وزارت بهداشت انجام نمی‌شود که شاهد چنین سیاست‌های برخوردی هستیم و در صورت تداوم می‌تواند سبب بی‌اعتمادی مردم به سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شود.

وی با بیان اینکه هنوز به غیر از واریانت جهش یافته انگلیسی کرونا، نوع جهش یافته دیگری به کشور وارد نشده است، اظهار کرد: واریانت برزیلی و آفریقای جنوبی هنوز در کشور ما گزارش رسمی نشده است. گزارش‌هایی از واریانت انگلیسی داشته‌ایم که ممکن است از طریق کارکنان بنادر و گمرکات صورت گرفته باشد که باید محموله‌های تجاری و کشتی‌هایی که بار می‌آورند را کنترل شدید کنیم و اجازه ورود به خاک کشور را ندهیم تا کنترلها صورت گیرد، چون حتی در تست‌های کرونا هم منفی کاذب وجود دارد و کافی است یک نفر حامل واریانت جدید ویروس با سایرین تماس پیدا کند و آن زمان یک فاجعه جدید پدید می‌آید.

سوری درباره شرایط بیماری کرونا در کشور طی روزهای آتی تاکید کرد: یکی از نگرانی‌های ما برای هفته‌های آینده موضوع عید سعید فطر است که به خصوص در مناطقی از کشور به صورتی پر رنگ‌تر برگزار می‌شود و اگر تجمعات کنترل نشود، می‌تواند به گسترش اپیدمی دامن زند؛ بنابراین از حالا باید مقامات محلی پیش‌بینی‌های لازم برای این ایام و کنترل مراسم را داشته باشند.

وی گفت: اینکه طی روزهای آتی چه اتفاقی در انتظار ما خواهد بود همه چیز وابسته به آن است که چقدر در عمل به سیاست‌های درست اتخاذ شده، پایبند باشیم؛ به عنوان مثال اجرای فاز دوم طرح محله محور مقابله با کرونا شهید سلیمانی می‌تواند به تشدید بیماریابی فعال کمک کند، چون اکنون یکی از مشکلات ما این است که به ازای هر فردی که در سیستم بهداشت و درمانی ما شناسایی شده است تقریبا حدود ۲.۷ تا ۳ برابر هم افراد بیمار ناپیدا در جامعه داریم و هنر ما باید این باشد که با بیماریابی فعال، آن افراد را هم شناسایی کنیم.

وی افزود: معمولا در هر دوره بیماری افراد زیادی شناسایی می‌شوند که در جامعه تردد دارند و ممکن است در مترو،‌ صف مرغ، مهمانی‌ها و.... حضور داشته باشند که همین افراد سبب گسترش بیماری و سخت شدن کنترل بیماری می‌شوند. از طرفی باید مراقب باشیم که واریانت‌های جدید ویروس هم یک مشکل جدی است و علی‌رغم تمام تمهیدات لازم ممکن است گسترش یابند. ویروس‌ خارج از بدن زنده قابل انتقال نیستند بنابراین مراقبت جدی مرزها و ترددهای هوایی،‌ زمینی و دریایی از نکات مهم کنترل بیماری است.

سوری با اشاره به اهمیت مبحث معیشت مردم، تاکید کرد: اگر می‌گوییم دست‌فروش‌ها یا برخی مشاغل فعال نباشند، باید چاره‌ای برای معیشت مردم اندیشیده باشیم. گسترش استفاده از فناوری‌های نوین در تجارت و خرید و فروش یکی از همین عوامل است. از طرفی باید بهانه تجمعات را کاهش داده و با پیش‌بینی شیوه جایگزین از بروز تجمعات که عاملی برای انتقال بیماری است، جلوگیری کنیم. اگر آن دست‌فروش بداند قرار است معیشت او هم تامین شود او هم از سیاست‌های اتخاذ شده استقبال می‌کند.

وی افزود: معلوم نیست تاریخ انقضای این اپیدمی چه زمانی است و چند ماه یا چند سال دیگر قرار است با بیماری سر و کار داشته باشیم و باید بدانیم که تداوم شرایط سخت بدون اتخاذ راهکار مناسب برای هیچ جامعه‌ای امکان پذیر نیست و تاب آوری خود را از دست می‌دهند. در حال حاضر فعالیت حضوری در سیستم‌های اداری ما به کمتر از ۵۰ درصد رسیده است، علی‌رغم اینکه حقوق خود را دریافت می‌کنند و حمایت‌های لازم را دریافت می‌کنند. از طرفی مباحثی مانند بازگشایی مدارس و... هم وجود دارد که باید به آن فکر کرد تا با به حداقل رساندن خطرات بهترین تصمیم اتخاذ شود.

وی با تاکید بر لزوم فراهم شدن شرایط برای زندگی نسبتا عادی،‌ تصریح کرد: خیلی مهم است که اقدامات سنجیده انجام شود و اگر لازم است تغییراتی در سیاست‌ها و راهکارها صورت گیرد ما هم پذیرای آن باشیم. به نظر می‌رسد اکنون گروه‌های سازمانی به گزینه‌های جایگزین برای زندگی در شرایط اپیدمی فکر کنند. مسئله مهم دیگر مشارکت سایر سازمانها در کنترل اپیدمی است. به نظر می‌رسد خیلی از سازمان‌ها آن آرایش لازم را درمقابل این ویروس سخت ایجاد نکردند. اکنون هم اگر سازمان‌های دیگر به این موضوع واقف نباشند و اهمیت به بیماری را در زمره فعالیت‌های خود نگنجانند هیچ کشوری صرفا با محدودیت‌های وزارت بهداشت نمی‌تواند اپیدمی را کنترل کند. ما با اپیدمی بیماری طرف هستیم که تنها جسم و جان مردم را درگیر نمی‌کند، بلکه تبعات اقتصادی،‌ اجتماعی،‌ سیاسی و... دارد.

رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا ادامه داد: یکی از موفقیت‌های خوب ما مشارکت بسیج در کنترل اپیدمی بود که اثرات آن را هم شاهد بودیم،. در آبان ماه مرگ و میر ما به مرز ۵۰۰ مرگ در روز رسید و تخت‌های بیمارستانی دیگر جا نداشتند ولی با ورود بسیج شاهد کاهش ۸۰ درصدی موارد مرگ و میر و بستری بیماران را شاهد بودیم بنابراین؛ مشارکت سایر سازمان‌ها یک ضرورت است.

وی با تاکید بر اینکه همه چیز درمورد ویروس به رفتار خودمان بستگی دارد، اظهار کرد: اگر به نکات ذکر شده توجه کنیم اپیدمی قابل کنترل و مهار است اما اگر بخواهیم هراز چند گاهی دچار خوش خیالی واهی و ساده انگاری کاذب شویم قطعا باید منتظر پیک چهارم کرونا باشیم اما اگر تمهیدات لازم اتخاذ شود ما نسخه کنترل بیماری را بلد هستیم. الان کلی تجربه به دست آوردیم که تعهد به اجرای راهبردها می‌تواند ما را در رساندن به هدفمان یاری کند.

سوری با اشاره به اعلام خبری مبنی بر سفر رفتن بیش از ۱۵ هزار کرونا مثبت در نوروز ۱۴۰۰، بیان کرد: برآورد من بیش از این عدد اعلامی است زیرا برخی افراد هم بدون اینکه علامت داشته باشند به سفر رفته‌اند که علی‌رغم اینکه خودشان فاقد علائم هستند اما می‌توانند سبب ابتلای سایرین به بیماری شوند و طبیعتا هرچه جابجایی‌ها بیشتر شود گردش ویروس در کشور هم افزایش می‌یابد. بیماریابی فعال یکی از نکات کلیدی است که افراد آلوده و رها در جامعه را تحت مراقبت درآوریم. این تجربه موفق از تاثیر بیماریابی مدتی قبل در استان خوزستان به دست آمد.

وی افزود: اینکه پس از سفرها سوش غالب بیماری در کشور کدام نوع است را نمی‌شود فعلا قضاوت کرد، هنوز هم به نظر من واریانت ووهان در کشور غالب است اما در برخی مناطق بویژه در جنوب و جنوب غربی ممکن است واریانت جهش یافته بیشتر غالب باشد.

سوری با بیان اینکه میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در نوروز به زیر ۶۰ درصد رسید، تصریح کرد: این عدد رضایت بخش نیست زیرا وقتی حتی میزان رعایت پروتکل‌ها به کمتر از ۸۰ درصد برسد باید شاهد افزایش بار بیماری در کشور باشیم.

وی درباره وضعیت ورودی به بیمارستان‌ها،‌ گفت: یکی از نکات مهمی که باید درنظر بگیریم بیماریابی فعال و درمان سرپایی به موقع است که با درمان سریع‌تر مانع از آن شویم که افراد مبتلا به کرونا وارد فاز شدید بیماری شوند که نیازمند بستری باشند، این موضوع مانند حلقه‌های زنجیره به هم متصل است بویژه آنکه در واریانت جدید ویروس انتقال از فاز ویروسی به التهابی خیلی سریع صورت می‌گیرد که اگر سریع‌تر درمان شوند بار بستری و میزان بستری در بیمارستان‌ها را کاهش می‌دهد. نگرانی فعلی ما ابتلای افراد به کرونا نیست،‌ ما بیشتر نگران افزایش مرگ و افزایش موارد بستری هستیم که با شناسایی زودرس جلوی این اتفاق گرفته می‌شود.

وی افزود: اینکه بیماران بستری شده در بیمارستان اخیرا بدحال‌تر هستند یا خیر به سیاست‌های بستری کردن بیماران بازمی‌گردد. در مناطق مختلف و بسته به نظر پزشک میزان بستری افراد متفاوت است بعضا دیده می‌شود پزشکان جوان‌تر نسبت به پزشکان پرسابقه‌تر تمایل بیشتری به بستری بیماران دارند. در حال حاضر افزایش بستری قابل مشاهده است اما به شکل معنی‌داری نیست که نگران آن باشیم.

رییس تیم واکنش سریع کووید ۱۹ در کشور درباره تاثیر محدودیت تردد شبانه با وجود برقرار بودن سفرها در نوروز،‌ ادامه داد: اندازه‌ اثربخشی محدودیت‌ها در هر جامعه‌ای باید بر اساس مطالعات بومی برآورد شود. برآورد ذهنی سبب می‌شود سیاست‌های چندان هزینه اثربخشی نداشته باشیم. الان بیش از یک سال است در بیشتر ادارات دورکاری را برقرار کردیم اما اثر دورکاری در مقابل هزینه آن چقدر در کنترل اپیدمی موثر بوده است؟ این موضوعات نیازمند مطالعاتی است که باید حوزه‌های پژوهشی به آن ورود کنند که تغییر ساعات محدودیت یا اصلا برداشتن محدودیت‌ها چه تاثیری خواهد داشت؟

وی در پاسخ به این سوال که آیا اکنون بیش از گذشته شاهد ابتلای خانوادگی به ویروس کرونا هستیم یا خیر،‌ افزود: الان میانگین سنی فوتی‌ها در مناطقی که واریانت جدید غالب شده، کاهش یافته است؛ مثلا در خوزستان حدودا دو سال میانگین مرگ ناشی از کووید۱۹ با واریانت جدید کاهش یافته است. بنابراین ترکیب سنی جمعیت،‌ نوع مواجهات،‌ تراکم جمعیت خانواده و... همگی کنار هم سبب می‌شود الگوی اپیدمی از حالت فردی به حالت جمعی درآید. هنوز شکل ابتلا به بیماری در سطح جامعه به شکل خوشه در نیامده است، وقتی هنوز خوشه‌ای نشده است یعنی در هر جایی ممکن است احتمال ابتلا وجود داشته باشد و هیچ جایی مصون نیست. بنابراین من معتقدم ما عملا شهری به نام شهر آبی،‌ زرد و... نداریم و همه شهرها درجاتی از خطر را دارند و هیچ کدام صفر یا نزدیک به صفر نیستند و تداعی عادی انگاری در این رنگ بندی‌ها می‌تواند کاذب باشد بنابراین باید یک بازتعریفی از رنگ شهرها هم صورت گیرد.