به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، هیات کمک‌رسان سازمان ملل در افغانستان و دفتر حقوق بشر سازمان ملل، بخشی از این کاهش تلفات را حاصل تغییر تاکتیکی آشکار شبه‌نظامیان در کشتارهای هدفمند، کاهش بمبگذاری‌های انتحاری و کاهش قابل توجه تلفاتی که به نیروهای نظامی بین‌المللی نسبت داده می‌شود، دانستند.
با این حال، افغانستان همچنان جزو مرگبارترین کشورهای جهان برای غیرنظامیان به شمار می‌رود. یک ویژگی تاسف‌بار این درگیری ایجاد تاثیر نامتناسب بر زنان و کودکان افغان است که ۴۳ درصد مجموع تلفات را تشکیل می‌دهند.
حملات علیه غیرنظامیان شامل حمله به کادر قوه قضاییه، رسانه‌ها و فعالان می‌شود. همچنین اقلیت‌های مذهبی، به ویژه جمعیت مسلمانان شیعه که اکثرا به گروه قومی هزاره تعلق دارند و جمعیت سیک‌ها هدف حمله قرار می‌گیرند.
براساس گزارش سازمان ملل، مجموع تلفات و زخمی‌های غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ به میزان ۸۸۲۰ تن بوده که شامل ۳۰۳۵ کشته و ۵۷۸۵ زخمی دیگر می‌شود و این برای اولین بار از سال ۲۰۱۳ است که به زیر ۱۰ هزار مورد رسیده است. مجموع تلفات سال گذشته در مقایسه با سال ۲۰۱۹ کاهش ۱۵ درصدی نشان می‌دهد.
مذاکرات صلح افغانستان میان نمایندگان دولت کابل و طالبان که از ۱۲ سپتامبر در قطر آغاز شد، از کاهش لطمات به غیرنظامیان که اصلی‌ترین مولفه‌های سطح خشونت است، بازمانده است. در عوض، سطح خشونت در سه ماهه پایانی سال تشدید شد.
هیات کمک‌رسان سازمان ملل در افغانستان (یوناما) برای اولین بار از سال ۲۰۰۹ که ثبت مستندات سیستماتیک را آغاز کرد، از افزایش تلفات غیرنظامیان در سه ماهه پایانی در مقایسه با سه ماهه سوم خبر داد. علاوه بر این، این دوره شاهد افزایش ۴۵ درصدی در تلفات غیرنظامیان در مقایسه با مدت سه ماهه مشابه در ۲۰۱۹ بود، به ویژه بابت استفاده از بمب‌های از راه دور و کشتارهای هدفمند.
در ماه اکتبر، تلفات غیرنظامیان به بالاترین میزان در ماه‌های ۲۰۲۰ رسید و در نوامبر یوناما بالاترین تعداد تلفات غیرنظامیان از سال ۲۰۰۹ در میان ماه‌های نوامبر را به ثبت رساند. در کنار افزایش کلی سطح خشونت در ماه‌های پایانی سال، افغان‌ها با کشتارهای هدفمند گاه و بیگاه غیرنظامیان شامل اصحاب رسانه، فعالان جامعه مدنی، کارمندان قوه قضاییه و اداره دولت غیرنظامی و خانواده غیرنظامی اعضای مبارز مواجه شده‌اند.
دبورا لیونز، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در افغانستان گفت: ۲۰۲۰ احتمالا می‌تواند سال صلح در افغانستان به شمار رود. در عوض، هزاران غیرنظامی افغان به علت این درگیری جانشان را از دست دادند. هدف از ارائه این گزارش مهم، مطلع ساختن طرفین مسوول از این حقایق و ارائه توصیه‌هایی بوده است تا آنها گام‌های فوری و قاطع برای حفاظت از غیرنظامیان بردارند. به آنها توصیه می‌کنم که حتی یک روز را هم برای برداشتن گام‌های ضروری به منظور جلوگیری از وارد آوردن درد و رنج بیشتر به غیرنظامیان از دست ندهند.
در این گزارش تقصیر ۶۲ درصد از تلفات به گردن نیروهای ضد دولتی در سال ۲۰۲۰ انداخته شد و طالبان با ۴۶ درصد مسوول بیشتر آنهاست و گروه داعش مسوول هشت درصد از این تلفات معرفی شد.
در این گزارش آمده است که نیروهای طرفدار دولت، یک‌چهارم مجموع تلفات غیرنظامیان را باعث شده‌اند که در مجموع ۲۲۳۱ تن بوده است. این شامل ۸۴۱ کشته و ۱۳۹۰ زخمی است که ۲۴ درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد و نیروهای امنیت ملی افغانستان بیشتر اینها را - ۲۲ درصد از کل - ایجاد می‌کنند.
در حالی که افزایشی در تعداد تلفات غیرنظامیان دیده می‌شود که هیچ طرفی مسوولیت آن را بر عهده نگرفته و یوناما هم نتوانسته آنها را به گروهی نسبت دهد، این گزارش نشان داد که طالبان نسبت به سال ۲۰۱۹ به میزان ۱۹ درصد کمتر باعث تلفات غیرنظامی شد و داعش هم ۴۵ درصد کمتر نسبت به سال ماقبل آن تلفات بر جای گذاشت.
درگیری‌های میدانی اصلی‌ترین عامل تلفات غیرنظامیان افغان در سال ۲۰۲۰ بودند. اینها عامل ۳۶ درصد تلفات غیرنظامی شدند که اندکی افزایش نسبت به ۲۰۱۹ نشان می‌دهد. عامل بعدی، حملات انتحاری و غیرانتحاری با استفاده از بمب‌های انفجار از راه دور است که ۳۴.۵ درصد از تلفات سال گذشته را تشکیل داد و یک کاهش ۳۰ درصدی نشان می‌دهد. کشتارهای هدفمند نیروهای ضد دولتی موجب ۱۴ درصد تلفات سال ۲۰۲۰ شد که ۴۵ درصد افزایش داشت و حملات هوایی نیروهای حامی دولت کابل هشت درصد از تلفات را رقم زد که ۳۴ درصد کاهش نشان می‌داد.
دبورا لیونز که همچنین رئیس یوناما است، گفت: در نهایت بهترین راه برای حفاظت از غیرنظامیان برقراری یک آتش‌بس انسانی است. طرف‌هایی که از پذیرش یک آتش‌بس امتناع می‌کنند باید تبعات مخرب چنین وضعیتی را بر زندگی غیرنظامیان افغان بپذیرند.
