رحمان قهرمان پور گفت: دولت بایدن به این جمع بندی رسیده است که به برجام از زاویه رفع تهدید و مهار ایران نگاه کند تا بتواند به سمت مهار چین برود. از این رو معتقدم قرار نیست آنها به رفع تحریم ها به سرعت اقدام کنند. دولت بایدن این مساله را مدنظر دارد که از نقاط قوت مذاکره با ایران در دولت اوباما و ترامپ به نفع سیاست های خود استفاده کند. برخی در دولت ایران بر این تصور بودند که دولت بایدن ادامه همان دولت اوباماست اما این چند هفته اخیر نشان داد که دولت بایدن نگاه فرصت محور به برجام ندارد و فکر نمی کند که از آن فرصتی برای کار منطقه ای با ایران فراهم کند. بلکه می خواهد همان توافق مسایل منطقه ای و موشکی را هم شامل شود.
وی تصریح کرد: معتقدم با افول نظم بین الملل لیبرال نیاز آمریکا به ترکیه، ایران، اسراییل یا حتی مصر در منطقه و خاورمیانه کمتر شده است و این مساله ای است که رهبران این کشورها باید متوجه آن باشند. در عین حال می بینیم که سیاستمداران در ایران حداقل چارچوب فکری شان بر این است که نظم لیبرال همچنان مهم است و آمریکا حاضر است برای احیای برجام هزینه دهد در حالی که به نظر دیگر اینگونه نیست.
وی ادامه داد: برخی در داخل ایران معتقدند که بایدن حتی نمی خواهد تحریم ها را بردارد و ترامپ یک هزینه ای برای اعمال تحریم ها داده است و همان ساختار را اینها هم حفظ می کنند. تجربه تا الان نشان داده آمریکا بیشتر از اینکه نگاه فرصت محور به برجام داشته باشد، نگاه تهدید محور دارد و از طریق برجام می خواهد مساله موشکی و منطقه ای ایران را حل کند. از سویی به نظر می رسد در تیم بایدن جناحی است که فکر می‌کند اگر به راحتی به برجام برگردند ایران درباره مسایل دیگر مذاکره نمی کند و جیک سالیوان در نقطه مقابل آنتونی بلینکن این سیاست را پیش می برد. این سیاست مورد توجه جمهوری خواهان است از این رو صدای بلندتری دارد. معتقدم بر اساس گزارش ها و تحلیل های کارشناسی که انجام می شود، بحث درباره اصل بازگشت به برجام تمام شده و هر دو جناح جمهوری خواه و دموکرات پذیرفتند که به برجام برگردند اما درباره نحوه و زمان بازگشت اختلاف نظر است، بنا بر این اینکه یک ماه دیگر یا دو ماه دیگر تحریم ها علیه ایران رفع می شود را هم نمی توان دقیق گفت.
این کارشناس مسایل بین الملل خاطرنشان کرد که در مذاکرات ایران و ۱+۵ در آینده با حضور آمریکا حتما بر روند تحولات آینده تاثیرگذار است و باید منتظر آن ماند.
قهرمان پور با اشاره با تحولات سیاسی داخلی کشورمان و تاثیر آن بر فرایند بازگشت به برجام از سوی همه طرف های برجامی گفت: گشایش در برجام منوط شده به گشایش در برخی موضوعات که بعضا این موضوعات به تحولات سیاسی داخلی کشورها مربوط است. به عنوان مثال آقای روحانی می خواهد میراث خود را با احیای برجام تثبیت کند و از این رو به وزارت امور خارجه فشار می آورد که به هر شکل به برجام بازگردد. دغدغه آقای روحانی به نظرم همین مساله است و حرف های اخیر آقای عراقچی معاون وزیر امور خارجه که گفتند برای ایران مهم فروش نفت و بازگشت پول آن به کشور است یا این که دنبال خسارات قبل از بازگشت به برجام نیستیم نشان می دهد که ایران نمی خواهد خود را درگیر امور بروکراتیک و مقررات کند. از این رو فشار از سوی دولت برای این که زودتر برجام به شرایط قبل بازگردد جدی است.
وی ادامه داد: علاوه بر این، وزارت خارجه تحت فشار شدید جناح های مختلف سیاسی داخلی و حتی اساتید و کارشناسان است که نقدهای زیادی به برجام وارد کردند و از آقای ظریف که مدعی است حقوق دان است و در حوزه دیپلماسی تجربه زیادی دارد و مدعی است که آمریکا را به خوبی می شناسد خواستار پاسخ به سوالاتشان هستند. البته شاهد هستیم که آقای ظریف هم خواسته یا ناخواسته نیم نگاهی به انتخابات دارد و حتی اگر هم نخواهد گروه هایی هستند که سعی دارند از اعتبار وی بهره ببرند از این رو تلاش و فشاری است که برجام به نوعی به نتیجه ای قابل توجه در اجرا و مزیت برای ایران دست یابد.
این کارشناس مسایل بین الملل در ادامه به فشارهای منطقه ای نیز اشاره کرد و گفت: از طرفی اسراییل دارد فشار می آورد و عربستان و امارات هم از سوی دیگر. هم چنین به نظر متحدان ما یعنی چین و روسیه هم حاضر نیستند بیش از یک اندازه ای هزینه دهند. از این رو متاسفانه سرنوشت برجام به خیلی از مسایل گره خورده و این کندی در تعیین سرنوشت و بازگشت به برجام در نتیجه متغیرهای بسیاری است.
وی خاطرنشان کرد: اینکه نگاه ما در حاکمیت به برجام چگونه است در مسیری که در آینده طی می کنیم موثر است؛ اینکه برجام به هر قیمت احیا شد یا اینکه کلا آن را کنار بگذاریم یا تا انتخابات کج دار و مریز اجرای آن را ادامه دهیم.
قهرمان پور با اشاره به توافق موقت ایران و آژانس بعد از لغو اجرای پروتکل الحاقی از سوی کشور تصریح کرد: در توافق موقت با آژانس و انتقادهایی که به دولت شد، شاهد تفاوت دیدگاه‌ها در کشور بر سر موضوع برجام هستیم که به خاطر تشدید رقابت های داخلی است و متاسفانه باید گفت که این روند باعث می شود همگرایی و انسجام لازم در پیشبرد سیاست های کلان را از بین ببرد و این رخدادها پیام خوبی را به رقبا و ناظر بیرونی منتقل نمی کند و آنها را برای استفاده از این شرایط به نفع خود و درخواست امتیازات بیشتر را دادن به امتیازات کمتر بکشاند.
این کارشناس خاطرنشان کرد: راهکار این است که اجماعی بر سر مساله برجام در کشور ایجاد شود و نهادهایی مثل شورای عالی امنیت ملی باید در این رابطه نقش بیشتری ایفا کنند. حالا که توافق با آژانس انجام شده است، نباید آن را بی اعتبار کرد. باید تلاش کنیم که یک صدا از کشور خارج شود تا بلکه بتوان نتیجه گرفت. طبیعی است که بازیگران داخلی منافع متضادی دارند اما یک جا باید این مواضع واحد شود و دقیقا مشخص شود ایران چه می خواهد.
وی در ادامه درباره رویکرد آمریکا به طرح موضوع زندانیان آمریکایی در ایران گفت: آنچه در صحبت های وزیر امور خارجه آمریکا من دیدم و شنیدم این بود که "ما به ایران پیام دادیم و درباره زندانی ها صحبت کردیم" اما ندیدم که او این مطلب را به عنوان پیش شرط مذاکرات و بازگشت به برجام مطرح کند. هنوز معتقدم برجام مساله در اولویت و فوریت برای آمریکای بایدن نیست و این جدیت را ندارند که با رفع تحریم ها به برجام برگردند. احتمالا به تیمش این مساله را سپرده و هر کدام از آنها هم یک چیز می گویند. وقتی اولویت ندارد وقت زیادی هم صرف اجماع سازی در داخل و فضای بین الملل برای بازگشت به برجام نمی کند.
قهرمان پور اظهار کرد: با توجه به تعریفی که ایران برای بازگشت به اجرای تعهدات برای خود در نظر گرفته است و از سویی رویکرد دولت بایدن در این مساله، بعید می دانم در مدت سه ماه آینده هم اتفاق قابل توجهی را شاهد باشیم. اینکه همه اقداماتی که ترامپ بعد از خروج از برجام انجام داد در سه ماه لغو شود، این را محتمل نمی بینم اما احتمالا دستوراتی برای لغو محدود تحریم ها را خواهند داشت به نحوی که بخشی از دسترسی های ایران به پول نفتش فراهم شود اما بر اساس انچه ما می خواهیم آمریکا بخواهد به برجام بازگردد متصور نیست.
