سردار حسین دهقان در تشریح دلایل ناکارآمدی دولت ها اظهار کرد: برخی از دولت ها در توجیه کم کاری خود می گویند «نمی گذارند» و «نمی شود» که این اشتباه بوده و بهتر است شجاعانه و منصفانه بگویند «نتوانستیم».
وی ادامه داد: زمانی که دولت سر کار می آید، نخستین کاری که می کند پاک کردن اقدامات دولت گذشته است، گویی هیچ اقدام موثری پیش از او در کشور نیفتاده و او تنها منجی کشور است و به همین دلیل است که مشکلات هیچ گاه حل نمی شود.
این استاد دانشگاه معتقد است: دولت ها نباید انتظار داشته باشند از فرش قرمز رد شوند، بالای تخت بنشینند وهمه مطیع و پیرو آنها باشند. در چنین حالتی دیگرنیازی به دولت نیست؛ چراکه چنین دولتی به جای حل مشکلات کشور به دنبال آقایی بر مردم است. به همین دلیل همیشه «دولت های نالان» داریم که به طور مستمر در حال سیاه نمایی اوضاع کشور هستند.
متن کامل گفت وگوی ایسنا با سردار حسین دهقان درباره ریشه های ناکارآمدی دولت ها و عوامل موثر در کارآمدی دولت ها به شرح زیر است:
دولت کارآمد با منتقدان و رقبا وارد کشمکش نمی شود
دهقان با اشاره به ویژگی های دولت کارآمد، اظهار کرد: دولت کارآمد دولتی است که واجد صلاحیت، اندیشه و اراده باشد و متن جامعه خود را درک کرده و متناسب با متن جامعه و اهداف خود، نهادهاسازی کند یا نهادهای موجود را در مسیر اهدافش به کار گیرد تا فضایی هماهنگ ایجاد شود.
وی با تاکید بر اینکه دولت کارآمد برای اثبات شایستگی خود در اداره کشور با منتقدان و رقیبان انتخاباتی وارد جدال و کشمکش نمی شود، گفت: چنین دولتی رقیب خود را به رسمیت می شناسد و خود را عالم، توانمند و بی نقص نمی داند. همچنین مدیران دولت کارآمد، دیگران را مسبب مشکلات کشور نمی داند و با فرافکنی خود را درگیر حاشیه نمی کند. در واقع دولت کارآمد با ترسیم افقی مشخص دچار روزمرگی و انفعال نمی شود.
دولت کارآمد وقت مردم را تلف نمی کند
دهقان با بیان اینکه دولت کارآمد به وعده های خود به مردم متعهد است و زمانی که از عهده مسئولیتی برنیاید به هیچ عنوان وقت مردم را تلف نمی کند، افزود: اگر دولت در درک وضعیت کشور از مردم یک گام جلوتر نباشد، از جامعه عقب می ماند و به دولتی بی خاصیت و منفعل تبدیل می شود. در چنین موقعیتی جامعه حس می کند، بود و نبود دولت تغییری در وضعیت کشور ایجاد نمی کند که این بدترین وضعیتی است که ممکن است دولتی به آن دچار شوند.
شجاعت پذیرش کاستی ها نشانه کارآمدی دولت است
مشاور مقام معظم رهبری با بیان اینکه اگر جریان یا مجموعه ای خارج از اهداف دولت فعالیت کند دال بر ناکارآمدی دولت است، افزود: دولت کارآمد، شجاعت پذیرش مسئولیت وضعیت نامطلوب را بر عهده می گیرد. در واقع شجاعت پذیرش کاستی ها، نواقص و تلاش برای جبران آن ها نشانه کارآمدی است.همچنین دولت کارآ، دولت مردم است نه دولت یک حزب و جریان سیاسی خاص و چنین دولتی معیارهایی برای ارزیابی عملکرد دولت توسط جامعه تعیین می کند.
بعد از گذشت سال ها کشور هنوز درگیر مشکلات تکراری است
دهقان یکی از مشخصه های دولت کاردان را ایجاد اجماع عمومی درباره مسائل اصلی کشور دانست و افزود: محصول انتخابات باید همدلی، همبستگی و انسجام باشد، اما در هر انتخاباتی شاهد دعوا، هتاکی، افشاگری و پرونده سازی هستیم؛ زیرا توان اجماع سازی درباره مسائل اساسی جامعه و تشخیص و تحلیل مشکلات را نداریم. بنابراین درباره سطحی ترین موضوع ها دعوا می کنیم و از علل اصلی مشکلات غافل می شویم. نتیجه این وضعیت هم پیچیده شدن مسائل شده است به طوری که بعد از گذشت سال ها کشور هنوز درگیر مشکلات تکراری مانند ریزگردها، سیلاب های موسمی، ترافیک و آلودگی هواست.
دولتی که کشور را در فضای تبلیغات انتخاباتی نگه دارد «دولت نابجا» می دانم
وزیر دفاع دولت یازدهم همچنین با بیان اینکه ناکارآمدی زمانی رخ می دهد که افراد قانون را محدود کننده بدانند و به این بهانه دائم مرتکب قانون گریزی شوند، گفت: در چنین حالتی دولت تمایل دارد فضا را مغشوش و مبهم نگه دارد تا انجام هر اقدام غیرقانونی امکان پذیر باشد. در حقیقت چنین دولتی خود را در یک بستر زمانی نمی بیند و تلاش می کند در پایان دوره فعالیت خود تنها گزارشی مطلوب از اقدامات انجام شده ارائه دهد. این در حالی است که هر دولت باید سعی کند در بستر زمانی خود وضع موجود را یک گام به وضع مطلوب نزدیک کند و در نهایت من دولتی که کشور را در فضای تبلیغات انتخاباتی نگه دارد و با ادبیات انتخاباتی با رقبا صحبت کند را «دولت نابجا» می دانم.
دولت ها نباید انتظار داشته باشند از فرش قرمز رد شوند
این استاد دانشگاه درباره تاثیر عوامل بیرونی در ایجاد دولت ناکارآمد، توضیح داد: دولت ها تنها عنصر تعیین کننده در تصمیم سازی ها نیستند. در کشور قانون اساسی، رهبری، شورای نگهبان، مجلس شورای اسلامی، سازمان بازرسی، ائمه جمعه و نیروهای انقلابی، منتقد و ضدانقلاب هم حضور دارند؛ بنابراین دولت ها نباید انتظار داشته باشند از فرش قرمز رد شوند، بالای تخت بنشینند وهمه مطیع و پیرو آنها باشند. در چنین حالتی دیگرنیازی به دولت نیست؛ چراکه چنین دولتی به جای حل مشکلات کشور به دنبال آقایی بر مردم است. به همین دلیل همیشه «دولت های نالان» داریم که به طور مستمر در حال سیاه نمایی اوضاع کشور هستند و اگر کسی کار خوبی انجام دهد در صدد تخریب آن برمی آیند.
دهقان با بیان اینکه دولت باید تاثیر دسیسه و توطئه دشمن خارجی را در مدیریت کشور بپذیرد، گفت: اما پذیریش این واقعیت به معنی فراموشی اهداف تعیین شده نیست. طبیعی است که در این فضا ذینفعانی هم حضور دارند که نمی شود آنها را نادیده گرفت و باید با آنها تعامل کرد.
دولت ها بهتر است شجاعانه و منصفانه بگویند که نتوانستیم
مشاور مقام معظم رهبری یکی از شاخص های دولت کارآمد را توانایی گفت وگو با مردم برشمرد و افزود: برخی از دولت ها در توجیه کم کاری خود می گویند «نمی گذارند» و «نمی شود» که این اشتباه بوده و بهتر است شجاعانه و منصفانه بگویند «نتوانستیم»؛ البته هیچ دولتی نمی تواند ادعا کند که قادر است همه مشکلات رابه تنهایی حل کند و اگر دولتی چنین ادعایی کند، قطعاً شکست خواهد خورد.
آنقدر که در تخریب یکدیگر توفق داریم در ساختن کشور توافق نداریم
دهقان با بیان اینکه اگر دولت ها انرژی خود را به جای دعوا، صرف ساختن کشور کنند، همه کنار آنها قرار می گیرند نه روبه روی شان، اظهار کرد: آنقدر که در تخریب یکدیگر توفق داریم در ساختن کشور توافق نداریم. اگر دولت ها این گفته شهید رجایی مبنی بر اینکه «حرکت، سخن و برخورد ما، سرنوشت ۳۶ میلیون انسان رو تحت شعاع قرار می‌دهد» را سرلوحه کار خود قرار دهند، وضعیت کشور بهتر خواهد شود اما زمانی که منیت و منافع گروهی در اولویت قرار بگیرد و خدمت به مردم فراموش شود، دعواها شروع می شود. انقلاب اسلامی ایران مدعی نجات بشر از منجلاب بداخلاقی است، ولی چرا خودمان درگیر این منجلاب شده ایم؟
هر اتفاقی در کشور را به آمریکا و دشمنان خارجی مربوط می کنیم
مشاور فرماندهی کل قوا با اظهار اینکه عملکرد نادرست دولت ها سهم قابل توجهی در آسیب های اجتماعی دارد، تصریح کرد: هر اتفاقی که در داخل می افتد آن را به آمریکا و دشمنان خارجی مربوط می کنیم وتنها کاری که می کنیم این است که قدرت دشمن را به رخ خودمان بکشیم! بله، دشمن حضور دارد و توطئه و تحریم می کند اما ما در مقابل چه کرده ایم؟
دهقان با انتقاد از جداسازی دولت ها از نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: یکی از مشکلات اساسی کشور تفاوت قائل شدن بین دولت و نظام حاکم است این درحالی است که هرگونه عملکرد دولت ها بخش اصلی کارنامه نظام جمهوری اسلامی محسوب می شود، اما برخی با اشاره به دوگانگی نهادهای انتخابی و انتصابی تلاش دارند دولت را نهادی مستقل و با اهدافی متفاوت از حاکمیت معرفی کنند. در واقع این افراد با مطرح کردن چنین مباحثی به دنبال سرپوش گذاشتن بر ناتوانی خود هستند. این در حالی است که ایران یک قانون اساسی دارد که جایگاه همه نهادهای نظام در آن به روشنی مشخص شده است.
ما مسئولان در گم کردن مسائل و مشکلات هنرمند هستیم
وی درباره دلایل حل نشدن مشکلات کشور در دولت های گذشته با بیان اینکه ما مسئولان، در گم کردن مسائل و مشکلات هنرمند هستیم، توضیح داد: یک دولت هشت سال کار می کند اما زمانی که دولت بعدی سرکار می آید نخستین کاری که می کند پاک کردن اقدامات دولت گذشته است، گویی هیچ اقدام موثری پیش از او در کشور نیفتاده و او تنها منجی کشوراست و به همین دلیل است که مشکلات هیچ گاه حل نمی شود.
حافظه تاریخی مشترک به عنوان پشتوانه حرکت جمعی نداریم
این استاد دانشگاه ادامه داد: هر دولتی که سر کار می آید از زمان انتخابات شعار مخالفت با هر آنچه دولت قبلی انجام داده است را سر می دهد و یک «آرمان بزرگ» را در برابر «دشمن بزرگ» شکل می دهد. این در حالیست که این آرمان و دشمن هیچ کدام واقعی نیست و در واقع جنگی تبلیغاتی است. از سوی دیگر هر حزب و گروهی که سر کار آمده جابه جایی گسترده ای را در نیروی انسانی اعمال کرده است و در چنین وضعیتی هم افراد برکنار شده تجارب خود را در اختیار مسئولان جدید قرار نداده اند. بر این اساس هیچگاه امکان استفاده از تجارب افراد قبلی در توسعه کشور فراهم نشده و حافظه تاریخی مشترک به عنوان پشتوانه حرکت جمعی بوجود نیامده است.
مسئولیت شکست را بپذیریم
دهقان با بیان اینکه گاهی حل مشکلات نیازمند پرداخت هزینه است، گفت: یکی از این هزینه ها قبول شکست است. به طور مثال اگر وعده تورم تک رقمی دادیم اما موفق به اجرای آن نشدیم، مسئولیت شکست را بپذیریم و تقصیر را به گردن عوامل داخلی و خارجی نندازیم. در واقع هر زمان از موضع دفاع از عملکرد خود خارج شدیم، می توانیم مشکلات را حل کنیم. چرا روسای جمهور همه سرمایه خود را صرف می کنند تا به همه ثابت کنند حق با آنهاست؟! انتقادها را بشنویم مخصوصاً اگر از سوی مخالفان ابراز شده باشد.
جدال های سیاسی و متهم سازی ها مانع پیشرفت کشور شده است
وی با تاکید بر اینکه برای حل مشکلات کشور باید مسئولیت وضعیت موجود را بدون متهم کردن یکدیگر برعهده بگیریم، افزود: پس از اینکه پذیرفتیم وضعیت کنونی نتیجه عملکرد همه ماست، باید شایسته ترین افراد را بدون توجه به وابستگی آنها به جریان های سیاسی برای اداره کشور انتخاب کنیم. قطعاً در چهار دهه گذشته همه متوجه شده ایم که جدال های سیاسی و متهم سازی ها مانع پیشرفت کشور و رفاه مردم شده است، اما چرا حاضر نیستم از این شیوه مدیریتی دست برداریم؟!
مشاور مقام معظم رهبری در ادامه بر ضرورت استفاده همزمان از مدیران باتجربه و نیروهای جوان، گفت: چهل سال هزینه پرداختیم تا مدیران فعلی به سرمایه کشور تبدیل شوند؛ بنابراین این افراد نباید به یک باره کنار گذاشته شوند؛ چراکه تجارب این مدیران می تواند بهترین مشاور برای مدیران جوان باشد. البته این دیدگاه که انقلاب اسلامی فقط با حضور ما، مدیران فعلی در مسیر خودش حرکت می کند هم بزرگ ترین خطای راهبردی است و موجب گسست بین نسلی می شود. پس باید به جوانان در کنار مدیران باسابقه فرصت داد تا در کشورداری تجربه کسب کنند و قابلیت پذیرش مسئولیت را بدست آورند.
وی در تعریف مدیر کارآمد با بیان اینکه مدیر کارآمد مدیری است که دیده می شود نه اینکه تلاش کند تا دیده شود افزود: باید بستر رقابت برای تصدی مسئولیت ها فراهم شود تا از این طریق مدیری شایسته و دارای برنامه انتخاب شود. وقتی گزینش مدیران بدون توجه به توانمندی ها و صرفاً بر اساس منافع جناحی انجام می شود، قطعاً نباید انتظار حاکمیت مدیران کاردان را داشته باشیم.
ناکارآمدی دولت ها موجب فساد مالی و اداری می شود
دهقان در پایان با اظهار اینکه ناکارآمدی دولت ها موجب فساد مالی و اداری می شود، گفت: وقتی مجاری رسمی جوابگوی مردم نیستند، مراجع فرعی ایجاد می شوند که نتیجه آن گسترش فساد است در حالی که اگر نظام کارآمد و پاسخگو باشد، مراجع فرعی بوجود نمی آید. به طور مثال چرا یک سرمایه گذار باید برای اجرای طرح خود نیاز به 15 مجوز داشته باشد ؟! مشکلات دریافت این تعداد مجوز موجب خرید و فروش آن و در نهایت رانت و فساد شده است.از سوی دیگر ایجاد انحصار حتی در گزینش مدیران، زمینه فساد را فراهم می کند. در نهایت اینکه برای مبارزه با فساد، دستگیری مفسد فایده ای ندارد؛ چراکه سیستم ناکارآمد مفسد پرور است؛ بنابراین برای حل این مشکل باید با زمینه های فساد برخورد شود.
