با وجود برگزاری مسابقات دانشجویی مناظره در سطح جهان از سال 1981، در دانشگاه‌های کشورمان این نوع مسابقات ناشناخته ماند. از طرفی رهبر انقلاب از سال‌های آغازین دهه هشتاد در پاسخ به نامه جمعی از فضلای حوزه علمیه قم اهمیت راه‌اندازی کرسی‌های نقد و نظریه پردازی و آزاد اندیشی را به عنوان موضوعی بنیادی و مبنایی تبیین و بر اجرای آن تاکید کردند.
متاسفانه این مطالبه رهبری با وجود پیشینه ارزشمند نقد و مناظره در تاریخ کهن جامعه ما آن چنان که باید دنبال نشد. از سال 1389 یک تلاش جدی در بین اعضای سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی به وجود آمد که بر این مطالبه رخت تحقق بپوشند. این فعالیت مغفول مانده در کشور ما با خلق ایده‌ای در حوزه معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان دانشجویان کلید خورد.
پس از ارایه ایده در سازمان دانشجویان و تشکیل کارگروهی ویژه برای طرح، پیش نویس طرح مسابقات مناظره دانشجویی به نگارش درآمد. پس از مشاوره‌ها و مطالعات بسیار طرح نهایی مسابقات مناظره دانشجویی تدوین شد. مطالعه و ترجمه متون تخصصی و مطالعه سبک‌های جهانی مناظره، همچنین بررسی مطالعاتی و امکان‌سنجی اجرای طرح مسابقات در دانشگاه‌های کشور و بومی‌سازی مسابقات مناظره با توجه به فضای سیاسی و فرهنگی دانشگاه‌های کشور حدود دوسال به طول انجامید. پس از آن آیین‌نامه‌های برگزاری و داوری و فرم‌های مربوطه به نگارش درآمد.
اعضای سازمان دانشجویان از سال 1390 همزمان با راه‌اندازی پایگاه اینترنتی ISDC.IR وارد مرحله اجرایی مسابقات مناظره شدند و نخستین دوره مسابقات مناظره دانشجویی در اردیبهشت همان سال در دانشگاه تربیت مدرس با حضور 16 تیم در سطح استان تهران با هدف رشد و شکوفایی فرهنگ گفت وگو، زمینه‌سازی برای شکل گیری تفکر خلاق و نقاد در میان دانشجویان، ایجاد انگیزه در جامعه جهت گرایش به ارتقاء دانش و آگاهی، آموزش مسایل و مطالب علمی به صورت جذاب، قابل پذیرش و اثربخش و تمرین و تقویت فعالیت‌های گروهی منسجم و هدفمند برگزار شد.
دوره دوم و سوم مسابقات نیز در سطح ملی و با حضور بیش از 80 گروه از دانشگاه‌های سراسر کشور و از دوره چهارم، مسابقات به‌صورت سه مرحله‌ای برگزار شد که جهشی بزرگ در افزایش وسعت برگزاری و افزایش مشارکت دانشجویان سراسر کشور را در پی داشت. هم اکنون سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی اولین و تنها برگزار کننده این نوع مسابقات در حوزه دانشجویی و به‌صورت ملی در سطح کشور است و دبیرخانه مسابقات مناظره دانشجویان ایران به مرکز ملی گفتگو، مناظره و آزاداندیشی ارتقا یافته است که برگزاری چند دوره مسابقه ملی مناظره، یک دوره مسابقات مناظره انگلیسی، مسابقات مناظره تخصصی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و تدوین و چاپ کتاب و ... از فعالیت‌های مهم مرکز است.
شکل برگزاری مسابقه مناظره
مسابقات مناظره دانشجویان ایران " نشان خوجه نصیرالدین طوسی" بومی سازی شده مدل مسابقات مدارس جهانی است و مسابقات به صورت گروهی برگزار میشود و هر گروه متشکل از ۴ نفر عضو دانشجو (در همه‌ی مقاطع) و یک سرپرست یا مربی است. سرپرست گروه باید عضو هیات علمی یا از دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور باشد. هر ۴ عضو گروه به کار تحقیق اهتمام دارند اما از هر گروه فقط ۲ نفر به عنوان مناظره کننده در مسابقه شرکت می‌کنند. زمان هر مسابقه در مجموع ۳۲ دقیقه است که به صورت یک فرصت ۶ دقیقه ای، جهت طرح مساله، دو فرصت ۳ دقیقه ای جهت دفاع و یک فرصت ۴ دقیقه‌ای جهت نتیجه گیری برای هر گروه تفکیک شده است. مسابقه‌ها به صورت حذفی است. هر مسابقه توسط ۳ داور (هیات علمی) قضاوت میشود و این شیوه تا رسیدن به ۲ گروه برای مسابقه‌ی نهایی ادامه دارد. موضوع مسابقه توسط شورای علمی تصویب شده و به قید قرعه برای هر مسابقه تعیین می‌گردد.
جایگاه هر گروه در نقش مخالف یا موافق در صورت امکان با توافق گروه‌ها با یکدیگر و در غیر این‌صورت به قید قرعه تعیین میشود. پیش از مسابقه آموزش‌های لازم به شرکت کنندگان داده میشود و آیین نامه ای مربوطه (برگزاری و داوری) در بخش آئین نامه ها قرار دارد.
رقابت 32 تیم در مرحله کشوری نهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان
مهدی عباسی، سرپرست سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی با اشاره آغاز ثبت نام نهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان کشور از آذر ماه سال گذشته، گفت: اما با توجه به شیوع ویروس کرونا مراحل اجرایی با تاخیر انجام شد. پس از انجام ثبت نام و برگزاری مراحل مقدماتی در استان‌ها، مرحله استانی نهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان در حال برگزاری است و بیش از هزار دانشجو در قالب 250 تیم از دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در این مسابقات شرکت کرده‌اند.
وی با بیان اینکه 22 استان و 6 دانشگاه در تهران برگزار کننده‌ی مرحله استانی این مسابقات بوده‌اند، اظهار کرد: استان‌های البرز، چهارمحال‌وبختیاری و هرمزگان بیشترین تعداد تیم شرکت کننده را در این مرحله از مسابقات داشتند.
عباسی خاطرنشان کرد: با توجه به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی دانشگاه‌ها در اکثر واحدها مسابقات به‌صورت غیرحضوری و در موارد معدودی مسابقات به‌صورت حضوری و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و بدون تماشاگر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی، وی از آغاز مرحله کشوری این مسابقات با حضور 32 تیم از 5 اسفند مصادف با روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی،"فیلسوف گفتگو" خبر داد و تأکید کرد: در هفته سوم اسفندماه، نشان خواجه‌نصیرالدین طوسی به قهرمان این دوره از مسابقات اهداء خواهد شد. بیش از 280 مناظره با موضوعات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بهداشت و درمان در طول این مسابقات برگزار میشود.
