از اردیبهشت سال جاری بود که شورای رقابت بار دیگر به قیمت گذاری خودرو برگشت و قرار بر این شد دستورالعمل قیمت گذاری را صادر کند. براین اساس، طی چند ماه گذشته هر سه ماه یکبار با توجه به تورم بخشی که از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شد، شورای رقابت تغییرات قیمت خودرو را محاسبه و جهت اجرا به خودروسازان اعلام می‌کرد و متقاضیان می‌توانستند طبق شرایط تعریف شده برای خرید خودرو از طریق قرعه کشی اقدام کنند.
با این حال طی روزهای گذشته شورای رقابت از تغییر فرمول قیمت گذاری برای ۱۸ مدل خودرو خبر داد. این بار پایه قیمت گذاری خودرو متوسط قیمت بازار و افزایش تولید بود و تورم بخشی در آن نقشی نداشت؛ موضوعی که موجب انتقادات بسیاری بعد از اعلام این خبر شده و گفته می‌شود که این قیمت گذاری به نوعی آزادسازی خودرو و به نفع خودروسازان تمام شده است.
جریان فرمول جدید قیمت‌گذاری خودرو و حواشی آن موضوعی است که در گفت‌وگوی ایسنا با رضا شیوا - رئیس شورای رقابت مورد - بررسی قرار گرفت.
فرمول اول جدید نبود
شیوا با بیان اینکه ما در اردیبهشت امسال فرمول جدیدی ارائه نکردیم، بلکه همان فرمول گذشته سقف قیمتی بود که به روز شد، گفت: به تبع آن تغییراتی که در سبد تورمی بانک مرکزی لازم بود ایجاد و تورم را محاسبه و قیمت جدید استخراج شد، براین اساس در حال حاضر همچنان بر پایه همان فرمول قبلی قیمت خودروهای پر مصرف و با تیراژ بالا محاسبه و اجرایی می‌شود و تا زمانی که بازار خودرو از انحصار خارج نشده و رقابتی نشود فرمول قبلی برای خودروهای مورد نظر پابرجا خواهد بود.
اگر قصد آزادسازی داشتیم می گذاشتیم خودروسازان با هر روشی که دلشان می خواهد قیمت دهند
رئیس شورای رقابت در ادامه به ابعاد مختلف قیمت‌گذاری براساس دستورالعمل جدید برای بخشی از خودروها پرداخت و توضیح داد که این فرمول برخلاف دستورالعمل قبلی که بر تورم بخشی تکیه داشت به میزان تولید متکی است. این در حالی است که طی توافق خودروسازها با وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان گسترش که مسئولیت خودرو در این وزارتخانه را برعهده دارد قرار است در سال پیش‌رو یعنی از دی امسال تا همین ماه در سال آینده افزایش ۵۰ درصدی تولید در دستور کار قرار گیرد. بنابراین در صورتی که تولید افزایش پیدا نکند هیچ افزایش قیمتی هم برای خودروسازان اعمال نمی‌شود و از محسنات این فرمول همین جلوگیری از تولید قطره‌چکانی است.
وی در مورد این که برخی معتقدند با این فرمول آزادسازی قیمت خودرو صورت گرفته است، اظهار کرد: آنهایی که چنین صحبتی می‌کنند یا معنی آزادسازی قیمت را نمی‌دانند یا نمی‌خواهند آن را مطرح کنند. شورای رقابت اگر قصد آزادسازی خودرو را داشت اعلام می کرد که دیگر دخالتی در قیمت‌گذاری ندارد و خودروسازان براساس هر روشی که دلشان می‌خواهد قیمت را تعیین کنند اما ما دستورالعملی دادیم که طی آن شرط بسیار سختی برای خودروسازها تعیین کرده‌ایم یعنی افزایش تولید ۵۰ درصدی آن هم در شرایط سخت و تحریمی موجود که به این راحتی امکان‌پذیر نیست و خودروساز هرچقدر از این شرط دورتر شود به نسبت افزایش قیمت آن نیز کمتر خواهد بود.
چرا با افزایش تولید بازهم خودرو گران می شود؟
شیوا در مورد اینکه پیش‌تر اعلام کرده بودید دلیل گرانی در بازار خودرو عرضه کمتر از تقاضا است و با افزایش تولید قیمت‌ها متعادل خواهد شد اما اکنون بر این تاکید دارید که با افزایش تولید، قیمت برای خودروسازان افزایش پیدا می‌کند. این چگونه قابل توجیه است، یادآور شد: ما فعلا در یک عدم تعادل عرضه و تقاضا قرار داریم و تا زمانی که افزایش تولید وجود نداشته و تعادل بر قرار نشود کاهش قیمتی رخ نمی‌دهد. اکنون با افزایش قیمت نهاده‌های تولید نمی‌توان افزایش قیمت نداشت، بنابراین تا وقتی که تورم رو به رشد حرکت می‌کند حتی اگر تعادل بین عرضه و تقاضا رخ دهد باز هم باعث افزایش قیمت تمام شده کالامی شود، از این‌رو ناچار هستیم قیمت را هم افزایش دهیم، پس اینگونه نیست که اگر تولید بالا رود قیمت پایین بیاید. فقط فرق این فرمول این است که افزایش قیمت با افزایش تولید همراه است ولی در گذشته حتی اگر تولید رشد نداشت مجبور بودیم که قیمت را بالا ببریم.
رئیس شورای رقابت در مورد اینکه اشاره داشتید در فرمول جدید متوسط قیمت بازار مورد توجه است پس در این حالت چطور تاکید می شود که قیمت به فرمول شورای رقابت نزدیک خواهد شد؟ گفت: درست است که مبنا به جای تورم بخشی متوسط قیمت بازار است، ولی ضریب "لاندا" که میزان تحقق هدف یعنی افزایش ۵۰ درصدی تولید است مطرح و مورد محاسبه قرار می‌گیرد که نقش بسیار مهمی دارد، بنابراین ما معتقد هستیم که هر چقدر تولید بالاتر رود قیمت بازار آزاد و حاشیه بازار کاهش پیدا می‌کند در این صورت به قیمت دستورالعمل نزدیک‌تر خواهیم شد.
فرمول به نفع خودرو ساز است؟
شیوا درباره اینکه آیا فرمول جدید بیش از آنکه به نفع مصرف‌کننده باشد به نفع خودروساز نیست؟ توضیح داد: اگر تولید افزایش پیدا کند حتما قیمت بازار به دستورالعمل شورای رقابت نزدیک می شود که این به نفع مصرف‌کننده است. در حال حاضر تعدادی خریدار واقعی در بازار آزاد هستند که قیمت بازار برای آنها آزار دهنده است پس اگر قیمت کاهش یابد حتما به نفع آنهاست. این فرمول نفع دیگری برای مصرف کننده دارد؛ به طوری که در فرمول قبلی چه خودروساز تولید را افزایش یا کاهش می داد در هر صورت با توجه به اینکه تورم بخشی مبنا بود پیاپی افزایش قیمت رخ می داد ولی در فرمول جدید تابع تولید هستیم و اگر اتفاق افتد احتمالا بازار به تعادل بر می گردد و البته قرار است تولیدکنندگان دیگر هم وارد شوند که موجب تغییر شرایط خواهد شد.
دلیل این همه حمله چیست؟/ بجای شعار پیشنهاد دهید
وی در رابطه با اینکه بعد از اعلام دستورالعمل جدید در بازار خودرو افزایش قیمت مشاهده شد آیا با اجرایی شدن، این روند همچنان ادامه خواهد داشت، یادآور شد: پیش‌بینی می‌کردیم که در کوتاه مدت این افزایش رخ دهد اما مساله اینجاست که ما هنوز هیچ افزایش قیمتی در خودروها و با فرمول جدید اعمال نکرده‌ایم بلکه فعلا در حال دریافت نظر کارشناسان در این رابطه هستیم و از بهمن‌ماه رسما اعمال خواهد شد که اگر مشکلی پیش بیاید یا کارشناسان نظر دیگری درباره فرمول داشته باشند در شورای رقابت مورد بررسی قرار می‌گیرد اما این شعارها و انتقادات در صورت عدم ارائه پیشنهاد کارشناسی شده قابل قبول نیست.
رئیس شورای رقابت در ادامه با اشاره به هجمه‌های صورت گرفته در مورد فرمول جدید تصریح کرد: این فرمول الزاما به معنی افزایش قیمت نیست در برخی خودروها ممکن است کمتر از تورم بخشی افزایش قیمت داشته باشد یا در برخی دیگر بیشتر بنابراین نمی‌فهمم دلیل این همه حمله در رابطه با این فرمول چیست شاید برخی هنوز دقیق متوجه نشده‌اند که سازوکار و ابعاد آن چگونه است.
پیش فروش قبلی با همان نرخ قبلی تحویل می شود
وی این را هم گفت که کسانی که قبل از اعلام فرمول جدید در رابطه با خودروهای مشمول ثبت نام و در پیش فرمول شرکت کرده‌اند به طور حتم قیمت برای آنها براساس همان فرمول قبلی محاسبه خواهد شد.
تا رانت هست دلالان هم هستند
شیوا در مورد اینکه در روش قبلی گفته بودید حضور دلالان به حداقل رسیده آیا در فرمول جدید تضمینی وجود دارد که با توجه به کاهش فاصله قیمت بین بازار ازاد و دستورالعمل شورای رقابت حضور دلالان حذف شود، توضیح داد: به هر صورت یک رانتی بین قیمت منصفانه شورای رقابت و قیمت بازار وجود دارد و این موجب حذف قطعی دلالان نخواهد شد، ولی در فرمول جدید تلاش کردیم که این اختلاف جدید به حداقل رسیده و حضور دلالان نیز کمتر شود. بنابراین اگر بتوانیم قیمت بازار را به قیمت شورای رقابت نزدیک کنیم حتما این رانت و دلالی و واسطه‌گری حذف می‌شود ولی شرط آن تولید بیشتر خودرو و تمایل مردم به سرمایه گذاری در این بازار آنهم در زمان ممنوعیت واردات خودرو است. ما به عنوان شورای رقابت که نمی‌توانیم خودرو تولید کنیم بلکه باید مشوق‌های آن را ایجاد کنیم که به نظر ما شرطی کردن افزایش قیمت به میزان افزایش تولید بود.
شکایت نداشتیم/ مسئولان جلوی مافیای بازار خودرو را بگیرند
به گفته وی، در مراحل قبل که فروش از طریق قرعه‌کشی انجام شد همچنان تعداد کسانی که متقاضی واقعی نیستند و دلال و واسطه‌گر بودند در بین متقاضیان حضور داشتند ولی در هر صورت در این روش شکایت‌ها در مورد تخلف و سوء‌استفاده به حداقل رسیده و به نوعی شکایتی در این رابطه نداشتیم و تا جایی که ممکن بود از متقاضیان واقعی ثبت نام شد.
شیوا با تاکید بر اهمیت نظارت بیشتر بر بازار خودرو و کنترل دلالان و واسطه گران اظهار کرد: لازم است مسئولین نظارتی تلاش کنند واسطه‌گران و دلالان سازمان یافته را تحت نظارت قرار داده و از بین ببرند تا بازار خودرو دست گروه‌های خاص مافیایی نباشد.
مصوبه در جلسه ای با سازمان بازرسی بررسی و توضیح داده می شود
وی در مورد انتقاد سازمان بازرسی به فرمول جدید درباره افزایش قیمتی که به دنبال آن رخ خواهد داد، یادآور شد که احتمالا طی جلسه‌ای از مسئولان سازمان بازرسی دعوت خواهیم کرد و با آنها صحبت می‌کنیم و فرمول جدید را توضیح خواهیم داد تا با دریافت نظرات کارشناسی تصمیم‌گیری شود.
اصراری به قیمت گذاری نداریم، تاکید قانون است
اما برخی منتقدان به عملکرد شورای رقابت خواستار خروج این شورا از قیمت گذاری هستند، رئیس شورای رقابت در مورد اینکه چرا این شورا بر قیمت گذاری خودرو اصرار داشته و اجازه نمی‌دهد بازار تعیین کننده قیمت باشد، گفت: ما اصراری بر قیمت‌گذاری نداریم آنچه اتفاق افتاده تکلیف قانون گذار است که این اختیار را به شورای رقابت می‌دهد که در بازارهای انحصاری دستورالعمل را تعیین کنند؛ بنابراین تا هنگامی که واردات خودرو متوقف باشد و بازار به صورت انحصاری پیش برود شورای رقابت هم در مورد خودروهایی که بازار رقابتی هم ندارند فرمول قیمت‌گذاری تعیین می‌کند تا خودروها با قیمت منصفانه در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد.
به گزارش ایسنا، در اردیبهشت امسال رئیس شورای رقابت اعلام کرد که از این پس تمامی خودروهای ایران‌خودرو و سایپا مشمول قیمت‌گذاری خواهد شد؛ چراکه اکنون واردات ممنوع و بازار تمامی خودروها انحصاری است.
طی هفته های اخیر نیز شیوا گفته بود که در حال بررسی برای خارج کردن خودروهای همکلاس از فرمول قیمت گذاری هستند و در این باره اعلام کرد که چند واحد تولیدی بزرگ خودرو از جمله کرمان موتور، گروه بهمن و مدیران خودرو در کشور وجود دارند که خودروهای گران قیمت و سطح بالا با سایز بزرگ تولید می کنند و اغلب خودروهای آنها در سطح متوسط یا رو به پایین نیست، از سویی گروه های خودروسازی سایپا و ایران خودرو نیز از مدتی پیش خودورهایی در سطح بالاتر تولید می‌کنند؛ بنابراین اگر در بین تولیدات شرکت های خودروسازی خودروهای با یک کلاس و سطح وجود داشته که بتوانند با هم رقابت کنند آنگاه از چارچوب قیمت گذاری خارج خواهیم کرد که چند مورد مد نظر قرار دارند.
