«هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۱۱ دی ماه می‌توانید با شصت و هفتمین بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ احمد معظمی
احمد معظمی کارگردان سریال‌های تلویزیونی است که کارش را با تله فیلم شروع کرد و اولین سریال او که بسیاری هنوز به دلیل تعداد قسمت‌های بالا و تلاش برای ارائه پیامهای اخلاقی در قصه به خاطر دارند «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» بود که در کنار جمعی از کارگردانان او هم در ساخت اپیزودهایی از این مجموعه همکاری داشت. معظمی بعد از آن وارد میدان سریال سازی شد و مجموعه‌های مختلفی را ساخت که «سایبر»، «جاده چالوس» و این اواخر «ملکاوان» در شبکه آی فیلم از جمله آنها بود.
معظمی در چند سال اخیر سه‌گانه‌ای را با همراهی ابوالفضل صفری به عنوان تهیه کننده به سرانجام رساند که اولین آنها «سارق روح» با تمرکز بر آسیب‌های عرفان حلقه و گروه‌های مشابه پخش شد. «ترور خاموش» با تمرکز بر ابعاد امنیتی فعالیت کارتل‌های مواد مخدر به عنوان مافیایی بین‌المللی دومین اثری بود که ساخته شد و «خانه امن» سومین مجموعه از آنها محسوب می‌شود. سریالی که این بار با محوریت پرونده‌های امنیتی روز پیش رفت و یک قصه جاسوسی معمایی را تصویر کرد که در بسیاری از موارد هم پیشگام بود.
به ویژه که «خانه امن» اولین سریالی بود که به شکلی جدی به داعش، فضای فکری آنها و حتی دلایلی که افراد جذب آنها می‌شوند پرداخت. یا جزو اولین سریال‌هایی بود که نشان داد منافقین هنوز هم در حال فتنه افکنی در راستای منافع خود و ضدیت با کشور و مردم هستند. وجه شاخص و متمایز سریال اما پرداختن به پرونده‌های فساد اقتصادی و امنیتی در داخل و خارج کشور بود که برخی حتی در جریان اتفاقات روز و دنیای واقعی در دنیای قصه هم تصویر شدند. ما به ازای این قصه‌های واقعی بود که مخاطبش را در طول سریال حفظ کرد و جزو معدود آثار تلویزیونی است که با طراحی درست و دراماتیک موقعیت‌ها نه تنها مهر سفارشی بودن بر آن نخورد بلکه توانست رضایت مخاطبش را هم جلب کند.
شاید در ساخت سریال‌های امنیتی و جاسوسی، قصه و فیلمنامه و به عبارتی نویسنده حرف اول را بزند و یا تهیه کننده مهم به نظر بیاید که می‌تواند با مذاکره و رایزنی از هماهنگی عوامل مختلف تا تدارک تجهیزات، لوکیشن و حتی جلب رضایت ارگان‌ها و چانه زنی برای پخش همه سکانس‌ها و صحنه‌ها اثر را به خروجی کامل برساند، با این حال کارگردان مهمترین ضلع یک مثلث را نشان می‌دهد که در این ترکیب باید تلاش کند قصه را بر اساس ظرفیت‌ها و داشته‌های خود و به‌کارگیری بازیگران همه را با هم به یک پیروزی جمعی برساند. «خانه امن» نشان داد نیازی نیست برای جذب مخاطب سراغ سلبریتی های گران قیمت رفت که اتفاقاً در بخش‌هایی از همین سریال بازی بازیگران تئاتری که حتی برخی چهره‌هایشان برای مخاطب عادی شناخته شده نبود از برخی حرفه‌ای ها بیشتر هم توجه جلب کرد.
معظمی تا امروز سطحی از استاندارد را در آثار تلویزیونی خود کسب کرده است که باید بیشتر روی انتخاب‌های خود و سریال‌های بعدی حساسیت نشان دهد. به ویژه که او معمولاً از کارگردانانی است که به فیلمنامه آثارش هم دست نمی‌زند و بر همین اساس خروجی کارش در صورت ضعف یا قوت فیلمنامه از آن تأثیر می‌گیرد.
نکته هفته؛ نظرسنجی جدید سیما
ابتدای هفته آماری منتشر شد از مخاطبان شب یلدای تلویزیون و اینکه هر برنامه چقدر مخاطب داشته است. طی این آمار اعلام شد حدود ۴۳ درصد ویژه برنامه‌های یلدایی تلویزیون را دیده‌اند و آمار بینندگان هر برنامه هم به تفکیک اعلام شد که پربیننده‌ترین برنامه به «دورهمی» اختصاص داشت که عدد اعلام شده برای آن ۱۵ درصد بود. بعد از آن برنامه «زوجی نو» با ۱۴ درصد و «دستپخت» با ۱۰ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
در این نظرسنجی اعلام شده بود که این آمار حدود ۴ درصد هم نسبت به سال قبل رشد داشته است و کمی عجیب بود که در شرایطی که به همه مردم برای باقی ماندن در منازل خود توصیه می‌شود و احتمالاً تلویزیون بیشترین و اولین مدیومی است که می‌توانند با آن سرگرم شوند این ویژه برنامه‌ها تنها با چهار درصد بیشتر توانسته بودند مخاطب جذب کنند.
یک نکته دیگر هم حائز اهمیت است که امسال تلویزیون نه مهمانان و سلبریتی های گران قیمت به این ویژه برنامه‌ها دعوت کرده بود و نه از خواننده‌های پاپِ حاشیه‌ای خبری بود که بیشتر با آهنگ‌های توماشینی معروف می‌شوند و اعتبار چندانی نزد هم صنفی‌های خود هم ندارند. در عین حال با استناد به همین آمار تلویزیون (حتی با چند درصد بیشتر) می‌توان گفت سلبریتی ها و چهره‌های زردی که معمولاً به دلیل علایق و جلب نظر «مردم»، به تلویزیون دعوت می‌شوند برعکس تأثیری در جذب مخاطب نداشته بلکه بیشتر به هزینه‌های مادی و معنوی برای تلویزیون منجر می‌شوند.
البته همچنان این انتقاد به برنامه‌های تلویزیونی برای نبود طراحی‌های رسانه‌ای و حتی بی بهرگی از تنوع و چینش جذاب در دعوت از مهمانان وارد است و درواقع امسال برنامه‌های شاخص تلویزیون برگ برنده‌ای برای مخاطب رو نکرد (جز معدود برنامه‌ها که تلاش کردند فراتر از کنداکتور خود پیش روند) که این آمار هم خود گویای استقبال از برنامه‌هاست.
حتی می‌توان گفت امسال یکی از اپلیکیشن‌های رقیب نیز تلاش بیشتری برای جذب مخاطب انجام داد. به گونه‌ای که طبق آمار برخی رسانه‌ها، ویژه برنامه‌های شب یلدای این اپلیکیشن تا ۲۹ میلیون دقیقه توسط کاربران دیده شده است.
اگر آمار برنامه‌های تلویزیون را در همین شرایط کرونایی و در همین بازه یکی دو شب پخش با شب تحویل سال ۹۹ مقایسه کنیم بینندگان تلویزیون روندی نزولی هم پیدا کرده و به نصف رسیده‌اند چراکه ویژه برنامه‌های شب تحویل سال در رتبه‌های اول و دوم هر یک با ۳۰ درصد و ۲۸ درصد بیشترین مخاطب را داشته‌اند و با همین مقیاس در شب یلدا به ۱۵ و ۱۴ درصد رسیده‌اند.
قطعاً حفظ مخاطب در شرایطی که همه چیز از کرونا تا گرانی و حتی محدودیت‌ها در دعوت از چهره‌ها و سختی برنامه سازی و طراحی تولیدات شاخص دست به دست هم داده‌اند تا مانعی بر سر راه باشند اما همین اتفاقات برای برنامه‌هایی که در فضای مجازی هم ساخته می‌شوند وجود دارند و همچنان توقع بیشتری می‌رود که تلویزیون این قافیه را نبازد.
بازتاب هفته؛ بازخوردهای رسمی یک مستند «غیررسمی»
ماجرای دیدارهای غیررسمی رهبر انقلاب در پنجشنبه‌ها که با حضور هنرمندان و دیگر چهره‌های حوزه فرهنگی، هنری و… انجام می‌شود سوژه مستند «غیررسمی» شد تا این دیدارها را طی چند سال در قالب یک قسمت (با محور اهالی فرهنگ و هنر) به تصویر بکشد و در بخش‌هایی گفتگوهایی هم با اصحاب فرهنگ و هنر داشته باشد که روایت خود را از این دیدارها گفته‌اند، اینکه قبل از آنچه تصوری داشته‌اند و بعد از آنچه درک و دریافت و حسی نسبت به روند جلسه پیدا کرده‌اند.
پخش این مستند که حدود یک هفته پیش روز پنجشنبه از شبکه سه و بعد از آن در چند شبکه دیگر روی آنتن رفت بازتاب‌های بسیاری در میان رسانه‌ها و مطبوعات پیدا کرد که در اینجا بخشی از آنها مرور می‌شود.
روزنامه جام جم با گزارشی درباره این مستند با عنوان «پنجشنبه‌های خانه پدری» به بخش‌هایی از این مستند اشاره می‌کند و تحلیل‌هایی نسبت به هنرمندان و چهره‌های حاضر در آن ارائه می‌کند. در بخشی از این گزارش با اشاره به سخنان حسن برزیده که یکی از صریح‌ترین و انتقادی‌ترین سخنان را در جلسه داشت اشاره می‌شود و سپس با سخنان رهبر انقلاب خطاب به وی و همچنین بوسه‌های این کارگردان سینما با رهبر انقلاب در پایان جلسه آمده است: «اینجاست که مخاطب به این فکر می‌کند شاید یکی از حکمت‌های این دیدارها در همین حرف زدن و سبک شدن برخی هنرمندان و اهالی علم است. آنها هم مثل همه انسان‌ها به سنگ صبوری احتیاج دارند که گاه حتی بدون منطق متهم و به او انتقاد کنند. رهبر پدر مردم است و این را خوب می‌داند. سفره‌ای پهن می‌کند تا همه فرزندان - حتی آنکه ناراضی است - دور آن جمع شوند.»
در ادامه این گزارش می‌آید: «فضای گفتمانی این دیدارها ویژگی مثبت دیگری نیز دارد که در مستند نیز می‌بینیم. گاه بحث درون گفتمانی می‌شود و اصلاً دیگر نیازی نیست رهبری خود پاسخ برخی پرسش‌ها و ادعاها را بدهند. بلکه خود هنرمندان و حاضران جلسه هستند ادعای یکدیگر را نقد می‌کنند چنان که ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان انقلابی سینمای ایران، بعد از برزیده مثل همیشه با حرارت بسیاری شروع به صحبت و لزوم «ایستادن» در شرایط حاضر را بیان می‌کند.»
جواد دلیری سردبیر روزنامه ایران هم با پخش این مستند یادداشتی را به نگارش درآورد که در آن نوشته شده بود: «این مستند نشانه یک سیاستگذاری تازه رسانه‌ای و شناختی از فهم و نیاز جدید مخاطبان (و در اینجا افکار عمومی) است و درواقع روایت غیررسمی از کیفیت دیدارهای رهبری انقلاب (برخلاف آنچه تاکنون در اخبار رسمی منتشر شده است) و به عبارتی دیگر نمایان شدن روایتی رسمی است از آنچه تاکنون از دید افکار عمومی پنهان بود.»
روزنامه جوان اما با طرح یک نکته انتقادی نوشت: «همواره تصویری رسمی و جدی و البته سیاسی از رهبری ارائه شده و بعد سالی یک بار به مردم می‌گوئیم حالا می‌خواهیم تصاویری دیگر از رهبری هم نشان بدهیم، غیررسمی و خودمانی. چرا؟ چرا باید همواره رسمی‌ها را نشان دهیم که بعد مجبور شویم برای شناساندن رهبر، مستند بسازیم و با تصاویری منتخب از ۳۱ دیدار خودمانی، لحظاتی از مشی ایشان را به نمایش بگذاریم و آن را برای مخاطب «خاص» کنیم؟ از سویی، کنار صدها کادر رسمی، یک کادر غیررسمی چقدر می‌تواند به شناخت یک شخصیت کمک کند و تصویری واقعی از او به مخاطب ارائه دهد؟ به نظر می‌رسد آنچه خاص است و عادی نیست، نه دیدارهای خودمانی رهبر، بلکه نحوه بازنمایی تیم رسانه‌ای دفتر ایشان از ایشان است. ۳۱ دیدار هفتگی در طول چهار سال، باید در ۳۱ هفته و طی چهار سال و به تدریج برای مردم پخش شود.»
فارغ از ابعاد مختلف قابل نقد و بررسی درباره تولید و پخش مستند «غیررسمی» به نظر می‌رسد فتح باب گفتگو در فضای رسانه‌های رسمی درباره موضوعی تا این اندازه حائز اهمیت می‌تواند حداقل دستاورد قابل تحسین برای این مستند قلمداد شود. دستاوردی که البته بهره‌مندی حداکثری از آن نیازمند استمرار است.
سینما در سیما؛ فیلم‌های محبوب حاج قاسم در قاب سیما
ابراهیم حاتمی‌کیا یکی از سینماگران نزدیک به حاج قاسم سلیمانی بود. فیلمسازی دغدغه‌مند که تلاشش برای به‌تصویر درآوردن بخشی از واقعیت‌های جبهه مقاومت در فیلم «به‌وقت شام» به دل سردار نشست و بعد از تماشای فیلم گفت: «باید از آقای حاتمی‌کیا تشکر کنم که خط‌شکنی کردند و کار بسیار ارزشمندی را انجام دادند. ایشان با هنرمندی خاصی توانستند در واقع گوشه‌هایی از آن واقعیت تلخ را نشان بدهند. من فکر می‌کنم خدمت بزرگی کردند با این کارشان به همه‌ی کسانی که مظلومانه و غریبانه دفاع کردند.»
فیلم سینمایی «به وقت شام» فردا جمعه ۱۲ دی ماه ساعت ۱۶ از شبکه یک سیما پخش می‌شود. فیلمی که سردار سلیمانی معتقد بود: «این [فیلم] را وقتی مردم ببینند به حقیقتی که در واقع آن خطر بزرگی که اسلام و تشیع و همه‌ی انسانیت را تهدید می‌کرد، بیشتر پی می‌برند. من فکر می‌کنم این یکی از دیدنی‌ترین فیلم‌هایی است که تا حالا تقریباً می‌توان گفت که در بخشی از ابعاد، صد در صد نزدیک به واقعیت بود. در واقع می‌توان گفت یک مستند واقعی است»
حاج قاسم اما کمی پیش‌تر و همزمان با برخی اجحاف‌ها نسبت به فیلم «چ» هم یک باردیگر دست به قلم شده بود و برای ابراهیم حاتمی‌کیا که او را «سردار هنر» خطاب می‌کرد نوشت: «فرصتی شد پس از مدت‌ها فیلم «چ» را ببینم. با دیدن آن صحنه‌ها به یاد غربت دیروز ایرانی‌ترین ایرانی‌ها و اسلامی‌ترین اسلامی‌ها، ایثارگران فداکاری که فرصت یافتید با هنر قابل تقدیر خود، یک نمونه از هزاران نمونه اعجاب‌آور آنان را به تصویر بکشید و بر مظلومیت امروز همان چهره‌های فراموش‌شده، گریه کردم. برادرم از طعنه‌ها و سرزنش‌ها نهراسید و به سیمرغ‌های دنیوی هم فکر نکنید و این راه را ادامه دهید. سیمرغ شما وجدان‌های بیدارشده بر اثر این حقیقت ارزشمند ارائه شده و اشک‌های غلتانی است که بر گونه‌ها جاری ساختید.»
فیلم سینمایی «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا را هم می‌توانید، جمعه ۱۲ دی ماه ساعت ۲۳ از شبکه نمایش تماشا کنید.
پیشنهاد هفته؛ ویژه برنامه «سردار کرار» از شبکه دو
«سردار کرّار» ویژه‌برنامه ای ترکیبی است که میزبان کارشناسانی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، جامعه شناسی، هنری، ادبی و … است و در سه مفهوم کلی سردار و جامعه، سردار و شهادت و میراث سردار در گفتگو با هم‌رزمان، گروه‌های جهادی، مسئولین و… طی سه شب روانه آنتن می‌شود.
این برنامه در شب اول با در نظر گرفتن ابعاد جامعه شناختی شخصیت سردار سلیمانی و خدمت رسانی ایشان در بحث سیل خوزستان و مبارزه با اشرار در کرمان میزبان سید جواد میری جامعه شناس گفتگو می‌کند که شاید در میان برنامه‌های گفتگومحوری که این روزها درباره سردار شهید سلیمانی روی آنتن می‌رود بحث‌ها و نکات جالبی را از زوایای دیگری مطرح کند.
این ویژه برنامه از امشب (پنجشنبه ۱۱ دی ماه) بعد از گفتگوی ویژه خبری با اجرای سیاوش عقدایی از شبکه دو سیما روانه آنتن می‌شود.
«سردار کرّار» کاری است از گروه معارف شبکه دو و مرکز رسانه سازمان تبلیغات اسلامی به تهیه‌کنندگی هادی خدّادی که در سه قسمت ۹۰ دقیقه‌ای از پنجشنبه ۱۱ تا شنبه ۱۳ دی ماه بعد از گفتگوی ویژه خبری حوالی ساعت ۲۳:۳۰ روانه آنتن می‌شود.
